Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

De eerste Liefde van Gustaaf Adolf, Koning van Zweden. Geschiedkundige Roman uit de eerste helft der zeventiende Eeuw. Door L. Storch. II Deelen. Te Amsterdam, bij J. Guykens. 1832. In gr. 8vo. Te zamen 740 bl. f 6 - :

Beide deelen van dezen geschiedkundigen Roman zijn met een fraai vignet versierd, zijnde het afbeeldsel van gustaaf adolf's eerste geliefde, zijne hem listig ontroofde bruid, ebba brahe. Vinding en inhoud, wat het zakelijke daarvan betreft, toonen, dat de oorspronkelijke Schrijver een goed Roman-Dichter is; doch den titel van een goed Schrijver zou men hem, naar dit werk te oordeelen, onmogelijk kunnen toekennen. Zeker is de Roman niet gelukkig vertaald; telkens meenen wij sporen van onnaauwkeurigheid, overhaasting en gebrek aan toereikende taalkennis te bespeuren: maar niet alles is de schuld des Vertalers. In een ander tijdschrift zijn reeds onderscheidene stalen van hoogvliegenden onzin op de eene, en platte, uiterst onkiesche taal op de andere bladzijde, medegedeeld. De stijl van het gansche werk verraadt gebrek aan goeden smaak; en voor zoo ver de karakters der handelende personen niet alleen uit daden, maar ook uit brieven en gesprekken moeten blijken, heeft de Schrijver zich dikwerf slecht van zijne taak gekweten, b.v. bij de woorden, die hij der Koninginne-Moeder in den mond legt, Iste D. bl. 258. - Indien het hier aangekondigde werk oorspronkelijk Nederlandsch was, zouden wij, tot waarschuwing des Schrijvers, in meerdere bijzonderheden treden; maar het is vertaald, en behoort dus eigenlijk niet tot onze Letterkunde. Thans zeggen wij dus liever, dat wij het boek, zoo als het is, liever niet vertaald hadden gezien; doch dat het ons aangenaam zou zijn geweest, indien een man van talent het oorspronkelijke werk, met behoud van den hoofdinhoud, in

[p. 364]

een' anderen en beteren vorm had overgegoten. - Hoe veel valsch vernuft, welk een misbruik der figuren is er, bl. 94 tot 98 van het tweede deel, in de alleenspraak van margaretha te vinden, vooral bl. 96: Ach! reeds beeft mij de lust tot de kille ader des doods, en bl. 98: Mijne diepe geweldige smart (zij) de olie, enz. Allen regelen der woordschikking wordt telkens geweld gedaan; doch dit is grootendeels de fout des Vertalers. Hoe is de gemeene natuur smakeloos gecopieerd op bl. 143 van datzelfde tweede deel, waar elof tot den Koning zegt: ‘Zie, wat kan het u toch helpen, als ik nu zoo dood ben als een pier,’ enz. - Neen! een boek, zoo geschreven, dat de verhevene bladzijden bombast en de naïve straattaal zijn, had althans niet woordelijk moeten worden vertaald, en veel minder bij de overbrenging nog verder worden verknoeid: want nu is de stijl des werks beneden de kritiek. - Ook op het zakelijke van den inhoud zijn hier en daar aanmerkingen te maken, b.v. IIde D. bl. 59. Aldaar verdedigt een Luthersch Predikant uit het begin der zeventiende eeuw de vrijheid van den wil tegen een' Roomschgezinde, die in 't heimelijke een Jezuit was. Nu weet men, hoe streng men zich toen nog overal, ook inzonderheid bij de Lutherschen, aan de onderscheidende gevoelens van zijn Kerkgenootschap hechtte, en het zou een' Luthersch' Predikant niet in de gedachten gekomen zijn, de vrijheid van den wil als het voornaamste leerstuk zijner Kerk te erkennen. Luther had integendeel geschreven de servo arbitrio, of over de afhankelijkheid van den wil, tegen hetgeen de Roomschgezinde erasmus had beweerd de libero arbitrio, of over de vrijheid van den wil. Neen! dit was juist de dwaling van vele Hervormers, dat zij in hunnen ijver te ver gingen, b.v. door de vrijheid van den wil bijna te vernietigen, ja, door hunne voorstelling van de regtvaardiging door het geloof alleen en van de onverdienstelijkheid der goede werken, het verband tusschen geloofs- en zedeleer bijna weg te nemen. - Doch wij schrijven geene godgeleerde verhandeling. Hier is het genoeg te zeggen, dat men zoo wel den ijverigen Lutheraan, als den listigen Jezuit, spreken doet tegen de openlijke leer hunner onderscheidene Kerken, schoon in dien tijd een aanhanger der Augsburgsche geloofsbelijdenis daaraan even getrouw was, als een Roomschgezinde aan die van Trente. Dit is dus eene groote fout van den Schrijver. - Maar genoeg reeds! Onze Lezers zullen wel hebben opgemerkt, dat wij dezen Roman hun niet kunnen aanbevelen.