Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

[p. 241]

De nagedachtenis van den Weleerwaardigen zeer Geleerden Heer W.C. van Manen, in leven Predikant bij de Nederduitsche Hervormde Gemeente te Amsterdam, gezuiverd van een blaam daarop geworpen door een ondeugenden Recensent; in een Brief aan denzelven. Te 's Gravenhage en Amsterdam, bij de Gebr. van Cleef. 1833. In gr. 8vo. 20 Bl. f : - 25.

Brochures als de onderhavige, of van gelijksoortige gehalte, behoorden misschien van den kring onzer kennisneming en beschouwing verwijderd te blijven. Evenwel kan, in enkele gevallen, een kort wederwoord noodzakelijk zijn. Ook deze briefschrijver wil het, even gelijk zijne voorgangers, doen voorkomen, als waren de schrijvers der Letteroefeningen met vijandige gezindheden omtrent het achtingwaardige Hervormde Kerkgenootschap en den eerwaardigen stand van deszelfs Leeraren bezield; terwijl zij vermeenen, schier uit ieder nommer van dit Tijdschrift, de bewijzen van het tegendeel te kunnen aanhalen. Dat zij, nu en dan, de zoodanigen, die het Kerkbestuur en de Leeraren van genoemd Kerkgenootschap aanvielen en verketterden, in derzelver naaktheid en ijveren zonder verstand, ten toon stelden, kan elken onpartijdige overtuigen, dat de eer der Hervormde Kerk den Letteroefenaren ter harte gaat. Enkele ultra-regtzinnigen zagen dit met leede oogen; en nu moest het heeten, als ware de aanval niet op hunne ongerijmde stellingen, maar veeleer tegen de Hervormde Kerkleer en derzelver waardige Bedienaren, gerigt geweest! Voorts, niet bij magte om hunne zoogenaamd regtzinnige wartaal te verdedigen, nam men tot scheldwoorden de toevlugt, en reeds sedert lang worden onze Letteroefeningen, in de beschaafde taal der blaauwboekjes, door napraters van bilderdijk, Lasteroefeningen geheeten.

Dit kort wederwoord rekenden wij ons aan den Heer

[p. 242]

briefschrijver verpligt, opdat men ons stilzwijgen niet aan vrees of beschaming zou toeschrijven. 't Is mogelijk, dat men ook deze onze verklaring zal misduiden; dan, hiertegen kunnen wij in geen geval voorzien. Wij zullen onze daden voor ons doen spreken.

Overigens zal wel niemand ons euvel duiden, dat wij het berigt van den briefschrijver niet volgen. De redenen voor onze terughouding liggen in dat berigt zelve opgesloten; dan, wij achten het noch noodzakelijk, noch nuttig, noch zelfs voegzaam, bij dezelve stil te staan. Wij vermeenen met den Heer briefschrijver eenigzins bekend te zijn, en, ondervinden wij de gegrondheid van deze onze gissing, dan kon het wel gebeuren, dat wij aan hemzelven onze redenen van terughouding mededeelden, eensdeels om hem, naar aanleiding van zijn eigen berigt, eenigzins op den weg te helpen, en ook om hem daarbij tevens een bewijs te geven, dat wij geen gelijk met gelijk, geen schelden met schelden, geen liefdeloos oordeel met hatelijk veroordeelen wenschen te vergelden; en, indien dan de briefschrijver overtuigd werd, dat het beter geweest ware, zijn geschrijf te hebben achtergehouden, zouden wij onze moeite gewis beloond achten. Voor het tegenwoordige, de geheele brochure, met den aankleve van dien, voor rekening van den hoogst onbedachten steller latende, zijn wij ongezind, om op zijnen brief, of op verdere vlugschriften naar aanleiding van denzelven, in dit Tijdschrift terug te komen. Strekkende dit laatste tevens tot berigt aan den schrijver van zekeren, met letter X. geteekenden en bij de Redactie ingekomen brief, bouwstoffen behelzende tot wederlegging der onderhavige brochure, en waarvan, om dezelfde redenen, geen gebruik kan worden gemaakt.

Naschrift. - Na het schrijven van het bovenstaande komt ons het geschrift van den Heer van der feen, over de Zelfopoffering van van speyk, in handen; aldaar lezen wij bl. 22: ‘Wij Gereformeerden, gruwende van zulk eene leere, stellen voor vast, dat de zondaar met volle bewustheid (gelijk blijkt in saul

[p. 243]

en achitofel en judas) tot de misdaad van zelfsmoord kan vervallen, en dus ook om die laatste daad strafschuldig voor God is!’ - De briefschrijver is van een tegenovergesteld gevoelen. Quaeritur: wiens gevoelen is nu echt, oud of streng Gereformeerd? - Vroeger had de Heer van der feen beweerd: ‘Dat zulk eene daad alléén in een staat van zinnelooze ijlhoofdigheid kan volvoerd worden; dit gelooven de Gereformeerden niet! dat is slechts eene leer der lasteraars van Gods Heiligen Naam.’ Wij zeggen dit niet, Heer briefschrijver! maar de regtzinnige Heer van der feen.