Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

Algemeene Geschiedenis, door K.F. Becker. Naar den laatsten verbeterden Druk, uit het Hoogduitsch vertaald. VIIde tot XIIde Deel. Te Haarlem, bij de Erven F. Bohn. 1829-1832. In gr. 8vo. Te zamen 2066 bl. f 15-30.

In het jaar 1826 hebben wij de Lezers van ons Maandwerk met de Algemeene Geschiedenis van becker en derzelver overbrenging in onze taal door eene korte aankondiging bekend gemaakt; (zie Letteroef. bl. 507-510) waarop wij ten jare 1829, (bl. 603-609) na de verschijning der zes eerste deelen, een uitvoeriger verslag, zoo wel van den inhoud en de inrigting dezes werks, als van den geest, waarin het geschreven is, hebben laten volgen. Bij die gelegenheid hebben wij ons vertrouwen uitgedrukt, dat dit boek zich wel zelf eenen weg zou banen tot de kringen van het Publiek, 't welk prijs stelt op grondige historische kennis, gepaard met levendige en bevallige voorstelling, en de ondervinding heeft ons in deze verwachting niet te leur gesteld. Onze Landgenooten erkennen en waarderen hoe langer hoe meer den verdienstelijken arbeid, door onderscheidene Geleerden aan dit werk besteed, en men verheugt zich algemeen, ook in onze taal eene Algemeene Geschiedenis te bezitten, die, aan de groote vorderingen van onzen leeftijd in de historische kritiek en kunst beantwoordende, eene lang gevoelde behoefte vervult.

[p. 199]

Met genoegen kondigen wij dan ook het vervolg dezes werks aan. Alle lof, dien wij aan de zes eerste deelen, zoo wel om de bewerking der stof, als om de vertaling, gegeven hebben, komt ook aan de bovenstaande deelen toe. Dezelfde rijkheid van zaken, dezelfde grondigheid van behandeling, helderheid van ontwikkeling, levendigheid en sierlijkheid van omkleeding, dezelfde ernst en eerbied voor het heilige in de Geschiedenis, die de vroegere deelen versieren, kenmerken ook de voor ons liggende, en maken de lezing hoogst belangrijk, nuttig en aangenaam. Het zij zoo, dat dit boek voor den eigenlijken Geschiedonderzoeker minder waarde bezit, dan de werken van rotteck, en vooral van schlosser, als welke zich door eene naauwkeurige opgave en beoordeeling der bronnen onderscheiden; hetzelve is meer dan deze geschikt voor die gemengde klasse van Lezers, welke nuttig onderwijs zonder eigenlijke geleerdheid begeeren, en de lotgevallen der volken in derzelver inwendigen zamenhang willen leeren kennen, daar het de resultaten van eene grondige studie der bronnen behelst.

Hoogstbelangrijk zijn de tijden, waarover de bovenstaande deelen handelen. Het zesde deel van het werk, dat met de Geschiedenis der Middeleeuwen begint, bevatte de twee eerste tijdperken derzelve, van den val des Romeinschen Rijks in het Westen tot op karel den Grooten, en van dezen tot op gregorius VII. Deze Geschiedenis wordt in de drie volgende deelen voortgezet, zoodat het zevende het derde tijdperk behelst, van gregorius VII tot op rudolf van Habsburg, en het achtste en negende het vierde tijdperk beschrijven, van dezen tot op de ontdekking van Amerika. De nieuwere Geschiedenis neemt eenen aanvang met het tiende deel, hetwelk, met en benevens het elfde en de helft van het twaalfde, het eerste tijdperk besluit, de Geschiedenis namelijk van de ontdekking van Amerika tot het uitbreken van den dertigjarigen oorlog; terwijl

[p. 200]

de andere helft van het twaalfde deel het begin van het tweede tijdperk omvat, de Geschiedenis van het uitbreken van den dertigjarigen oorlog tot het einde der zeventiende eeuw.

Men ziet uit deze algemeene opgave, welk een rijkdom van zaken hier behandeld is, en hoe uitvoerig wij zouden moeten worden, zoo wij slechts met enkele woorden wilden aanstippen, wat hier voorkomt. Wij meenen daarom met de betuiging te kunnen volstaan, dat volledigheid hier gepaard gaat met helderheid van schikking, gemakkelijkheid van overzigt en levendigheid van schildering, en dat alles de schoone vrucht is van grondige studie en meer dan gewone historische kunst. Nergens hebben wij verkeerde opgaven en voorstellingen ontdekt, en waar wij meenden te moeten verschillen, zouden wij ons gevoelen wel naast, maar niet boven dat van den Schrijver of Vertaler willen stellen.

De laatste heeft zich, ook in deze deelen, van zijne taak op eene voortreffelijke wijze gekweten; ja wij schromen niet, aan de Nederduitsche uitgave van dit werk, zelfs voor den met het Hoogduitsch bekenden Lezer onder onze Landgenooten, boven het oorspronkelijke de voorkeur te geven. Zuiverheid van taal, helderheid, gemakkelijkheid en keurigheid van stijl zijn op elke bladzijde zigtbaar, en alles geeft te kennen, dat onze onbekende Landgenoot, wel verre van zich met eene getrouwe overbrenging te vergenoegen, eigen onderzoek en beoordeeling niet gespaard heeft. Daarvan getuigen de belangrijke aanmerkingen, die hier en daar onder den tekst geplaatst zijn, en evenzeer de kunde, als het oordeel en den smaak des Vertalers tot eer verstrekken; dit blijkt nog meer uit de veelvuldige veranderingen en uitbreidingen der geschiedverhalen, waartoe hij, na rijp onderzoek, ten behoeve van zijne Landgenooten, besloten heeft; met één woord, wij noemen dit werk een modél van vertaling, en aarzelen niet, de moeite, daaraan besteed, met den verdienstelijken arbeid te vergelijken, door den Heer steenbergen van

[p. 201]

goor aan de overbrenging en bewerking der Atheensche Brieven te koste gelegd. Wij eindigen met de betuiging van onzen wensch, dat het werk op dezelfde uitnemende wijze moge worden voortgezet en ten einde gebragt, en onder ons veel moge bijdragen, om die Geschiedkennis te bevorderen, welke den blik des menschen van de aarde ten Hemel rigt, waar een wijze en regtvaardige Bestuurder van de lotgevallen der volken gezeten is!