Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

Iets over het toenemen van den Zelfmoord in onze dagen: ter verdediging van de Nederlandsche Hervormde Kerkleer, en beantwoording van hetgeen daaromtrent voorkomt in de Vaderl. Letteroefeningen van Oct. 1832. Door Mr. C.W. van der Kemp. Te Amsterdam, bij J.H. den Ouden. 1832. In gr. 8vo. 24 Bl. f : - 20.

Recensent verklaart zich ongehouden, om als verdediger op te treden van het geschriftje in ons Mengelwerk, op den titel hier boven vermeld, en waartegen Mr. van der kemp gemeend heeft de pen te moeten opvatten; maar hij schroomt geenszins, eenen man, die, op voorgang en in navolging van bilderdijk, onze Letteroefeningen voor Lasteroefeningen gelieft uit te krijten, alhier openlijk van logen en laster te beschuldigen; immers in zoo verre als, en naar de wijze, op welke hij heeft kunnen goedvinden, eerst meer bedekt, op bl. IV van zijne toespraak aan den Lezer, en vervolgens, bl. 10, meer openlijk, de H.H. ypeij en dermout, als de Schrijvers van dat stukje, te doodverwen.

Recensent grondt deze zijne beschuldiging op genoegzame kennis van zaken, en de bestaande zekerheid, dat genoemde stukje geheel niet van een der beide belasterde eerwaardige Mannen afkomstig is. Dit is weder een van de duizend en ééne proeven, die de Leerlingen uit de bekende School van hunne gezindheid tot waarheidsliefde en vrede aan den dag plegen te leggen! Aan den klaauw kent men den Leeuw; de duisternis aan hare werken.

[p. 136]

Neen, Mr. van der kemp! gij bewijst den zich noemenden Christianus te veel eer, door hem, ook slechts met eenen der genoemde Mannen, op eene gelijke hoogte te plaatsen; en uwe, door vooroordeel en vijandschap gescherpte, pijlen zijn het doel geheel voorbijgesneld. Die Christianus zou wel iemand kunnen zijn, die u en uwe gangen naauwkeuriger kent, dan gij vermoedt, of u welligt lief kan wezen; want hij kent de Apostelen der Sekte en weet hunne werken. Maar, wie is dan die Onzigtbare? Een Leeraar, een Generaal, een Luitenant-Kwartiermeester, een Onderwijzer? Gij moogt er naar raden, Mr. van der kemp! Maar, om u toch eenigermate op den weg te helpen en tevens gemoedelijk gerust te stellen, hij staat niet onder den (door u zoo liefderijk genoemden) heilloozen invloed der Algemeene Nederlandsche Hervormde Synode dezer dagen. Of hij, overigens, zich naar luther, calvijn, menno of arminius noemt, doet weinig ter zake. Hij bestudeerde den Bijbel, alvorens zich in den doolhof der Dordsche Decretalen te begeven; in de laatsten vond hij, hier en daar, iets goeds, maar nog meer menschelijk stuk- en brokwerk. Ongaarne noemt bij zich naar eene der Afdeelingen van het groot getal anen en isten, en daarom heet hij liefst eenvoudig Christianus, zonder meer.

Recensent, na getoond te hebben, hoe bedroefd de Heer van der kemp heeft misgezien, keert alsnu, voor eenige oogenblikken, tot 's mans geschrijf terug. Zijn Ed. begeert bewezen te zien, dat het meerderdeel der ongelukkige zelfmoorders, in deze dagen, zich voorstanders betoonden van de leer der Nederlandsche Hervormde Kerk. Heeft de man wel nagedacht, toen hij dit bewijs vorderde? Weet hij wel, wat hij begeert? Hoe, Mr. van der kemp! men zou, bij het leveren van dat bewijs, omstandigheden en namen moeten opgeven! maar, hoe smartelijk, hoe onverdiend grievende zou dit niet zijn voor overgeblevene betrekkingen! Gij zoudt welligt met uwe eigene woorden, bl. IV, ons toevoegen: Ik voor mij meen, dat de Christelijke liefde niet alleen niet verbiedt, maar ook gebiedt, bij de zoo veelvuldige verschijnselen des tegenwoordigen tijds, sterker te spreken, de bron des kwaads aan te toonen, enz.: maar Recensent heeft van de Christelijke liefde geheel andere begrippen. Om den wille der dooden het hart der levenden te doorboren, is liefdeloos, is onchristelijk! Uw ijver, Mr. van der kemp! is een ijver zonder verstand, en den tijden van 1618 en 1619 gelijkvormig.

Maar Christianus, zegt ge, bl. 9, blijft zich niet gelijk, daar hij dan eens de door hem bestreden leer eene nieuwe domperleer, dan weder de oude leer der Dordsche Vaderen noemt. Arme Christianus! wist gij dan niet, dat er tusschen een ziek wijf en eene kranke vrouw een groot onderscheid bestaat? Wist gij dan niet, dat de verkondigers der nieuwe leer de oude leer der Dordsche Vaderen, om het andere woord, in den mond hebben, en hun, die er belust op

[p. 137]

zijn, gedurig nieuwen kost in oude schotels opdisschen? Waarlijk, uwe onbedrevenheid is groot! Gij waandet welligt, in uwe onkunde, dat God de God onzer Vaderen was, uit genade en om zijns naams wille, gelijk de Bijbel dit zeer eenvoudig leert; maar Mr. van der kemp verzekert, bl. VI, dat God zulks was om zijner Kerke wil, die Hij hier geplant had; dat zal dus moeten heeten, om den wille der Synode van Dordrecht, in 1618 en 1619, en om het vervolgen, kerkeren en verbannen van weerlooze Leeraars, die God en hun geweten meer gehoorzaamden dan de menschen. Nu moogt gij, Christianus! vragen: op hoedanige wijs God de God der Vaderen, vóór dien tijd, b.v. onder willem I, geweest is? Mr. van der kemp of een ander zal dit gewis duidelijk weten te verklaren. De adepten der onfeilbare School blijven zichzelven altoos gelijk.

Het geschrijf van den Heer van der kemp bevat, overigens, minder eene wederlegging van het gestelde door Christianus, dan wel eene uitvoerige redenering over, en voordragt van, de leerstukken van 's menschen onmacht ten goede en van Gods eeuwige verkiezing. De man vermeldt aldaar wel, wat de Vaderen van Dordrecht in hunne protocollen hebben opgemaakt, maar verzwijgt, (even als ware er niets van voorhanden) wat op die protocollen, in der tijd, door de beklaagde en, onverhoord, veroordeelde Predikanten, is geantwoord geworden. Dit heet Recensent, om met Mr. van der kemp, bl. 15, te spreken, eene halve waarheid, die dus een leugen is, als heele waarheid voorstellen, en hij begrijpt 's mans redenering niet. Er wordt beweerd: dat de genoemde afzonderlijke leerstukken, losgerukt van die der blijde Evangelieboodschap, geenszins de leer der Hervormde Kerk uitmaken. Maar waar is het onbetwijfeld bewijs, dat die beide leerstukken, zoodanig als zij in de Decretalen van Dordrecht vervat zijn, hunnen grond ontleenen uit de leer van jezus en diens Apostelen? - De Evangelische leer is eenvoudig en verstaanbaar; de stellingen van bogerman c.s. zijn ingewikkeld en duister; men geeft met de eene hand, om met de andere te kunnen terugnemen. Wij kunnen - van der kemp zegt het - ja, stellig verzekerd worden van onze verkiezing, maar niet stellig van onze verwerping: die nog niet stellig verzekerd zijn van hunne verkiezing, zijn daarom nog geene verworpenen; dat is, met andere woorden, men kan, omtrent de gewigtigste zaak, verzekerd en tevens niet verzekerd zijn. Dit loopt Recensent te hoog!

Van der kemp zegt, bl. 12 en 13, (en wie durft hem tegenspreken?) dat de voorstanders der Hervormde Kerkleer blinkende lichten zijn in Godsvrucht, en bl. V beweert hij, dat er ook nog weinige oprechte Evangeliedienaars in den lande zijn, die de thands bijna geheel verduisterde leerregels der Dordsche Synode met de noodige toelichtingen weder aan het licht zouden kunnen brengen. (Van Bijbelleer wordt hier niet gerept!) Maar wanneer deze wachters op de muren

[p. 138]

van Sion, gelijk zij, in de tale Kanaäns, genoemd worden, in stede van op dien muur te waken, heden de gezegde leerregels, met somber gebaar en eene schrikwekkende stem, verkondigen, en morgen zich uit een der vensteren hunner woning te pletter storten, dan mag men vragen: zou dat de weg naar den Hemel zijn? - Met de armhartige uitvlugt, bl. 13, het moge schijnheiligheid zijn, hiervan oordeele God alleen! laat geen gemoedelijk Christen zich tevreden stellen. Hij beoordeelt den boom aan de vruchten; niet zoo als die, à la van der Kemp, bl. 8, onder den boom kunnen worden gevonden, maar zoo als dezelve aan de takken te zien zijn. Dit is consequent en waarborgt tevens voor misverstand.

Recensent eindigt met den wensch, dat de Heer van der kemp en allen, die, met en nevens hem, (op het voetspoor van demetrius en zijne Gildebroeders, te Ephese, ten tijde van paulus) gulden tempelen der Dordsche Synode vervaardigen, en vermeenen zich, en al die van hun handwerk zijn, daarmede geen klein gewin toe te brengen, dit schadelijk beroep mogen vaarwel zeggen, en ijverige medearbeiders mogen worden aan den opbouw van dien Tempel, waarvan - niet bogerman, maar - christus is de eenige, vaste en onwankelbare hoeksteen! Tantum.