Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

Anacreontische Zangen, gevolgd van eenige losse Dichtstukjes, door W.R. van Hoëvell. (Ten voordeele van behoeftigen.) Te Groningen, bij J. Oomkens. 1832. In kl. 8vo. 60 Bl. f : - 50.
Roosjens, Verzameling van Minnedichtjens, aan Jeugd en Schoonheid geheiligd. Te Groningen, bij W. van Boekeren. 1832. In kl. 8vo. VI, 160 bl. f 1-50.

Tusschen de beide hier aangekondigde dichtbundeltjes bestaat eenige overeenkomst, en tevens eenig verschil in geest en strekking.

De Heer van hoëvell heeft de meeste Liederen van anacreon en eenige Oden van horatius nagevolgd, en is daarin, met betrekking tot sommige derzelven, met ongelukkig geslaagd. Ook zijne weinige oorspronkelijke stukjes zijn niet onverdienstelijk.

Bl. 7 vinden wij:

Natuur gaf aan de stieren hoornen, (liever: hoornen aan de stieren)

En hoeven aan het paard,

De(n) hazen snelheid, en de(n) leeuwen

Een' muil naar hunnĕn aard.

Λέουσι χαση᾽ ὀδόντων wordt hier niet gelukkig uitgedrukt. Anacreon zegt: een' sterkgetanden muil.

Bl. 8.

Onlangs, in een stillen nacht,

Kwam Cupido onverwacht,
En mijn deur.

Dit is niet fraai. Beter:

Kwam Cupido onverwacht
Kloppen aan mijn deur.

Dus ook bl. 9.

'k Plaats hem bij het knappend hout,

Warm zijn handjes, nat en koud,

En zijn natte haren.

[p. 40]

Wij zouden verkiezen: En ik droog zijn natte haren. De woorden van ééne lettergreep, voor zoo ver zij niet toonloos en daardoor kort uit hunnen aard zijn, gelijk de lidwoorden, zijn slechts in zoo ver twijfelachtig in onze taal, dat zij kort worden, door verlies van den oorspronkelijk hun aanklevenden klemtoon in den zamenhang der rede. Dat behouden of verliezen van klemtoon hangt dus af van den zin der woorden, en niet van de willekeur des Dichters

Bl. 11. Onder lagchend vrolijk zijn, is zeker eene schrijffout voor: Daar wij lagchend vrolijk zijn.

Bl. 12 begint met een coupletje, waarin regel 3 onverdragelijk hard is:

Over bergen; 't zweet

Lokken neêr.

Op bl. 19 hadden wij, om redenen, voor Bathyllus liever gelezen Neëra b.v., en in 't volgende stukje voor: En de schoone Cypris, Laat bij hem enz.

Bl. 42:

Maar gij vlugt ijlings heen, o schandlijk pligtverzaken!

Dit is wel zeer gebrekkig voor de woorden van horatius:

Sublimi fugies mollis anhelitu,

Non hoc pollicitus tuae.

Bl. 52: En dan heldre (liever gure) sneeuw en hagel uit den hemel nederdaalt. Aldus vordert het de zamenhang.

Bl. 55: Ik vind steeds de schoonste bloemen in uw hemelsche gelaat. Mogelijk beter: Mij verrukken steeds de rozen, bloeijende op uw blij gelaat.

Op bl. 58 is schier onleesbaar: Als deugd het eenigst doelwit is van mijn begeeren, in plaats van: Als deugd is 't eenig doel van al mijn zielsbegeeren. En de laatste regel is niet veel zachter: Dan kom 'k gelukkig eens, voor: Dan kom ik juichend eens aan 't eind van 's levens pad.

Keuriger geversificeerd; waar er vertaald is, gemakkelijker nagevolgd, en in oorspronkelijke stukjes fraaijer en bevalliger gedicht, is het andere bundeltje, door ongenoemde Dichters bijeengebragt, en dat er zoo Engelachtig uitziet. Het vignet verbeeldt het aardigste, maar gansch niet zedelijke, tooneel uit de hier nagevolgde Episode van wieland's Oberon, Rosette. Men ziet Rosette op de schouders van haren blinden

[p. 41]

en afgeleefden echtgenoot in den perenboom kleuteren, ten einde aldaar aan haren minnaar, die in den top zit en haar de hand reikt, het voldingendste bewijs harer teederheid te schenken. Men kent den leeuw aan zijnen klaauw en de strekking van dit boekje aan het vignet. In de Toewijding aan de Nederlandsche Schoonen lezen wij:

Lieve Schoonen, neemt dit boekjen,

Dat wij u welwillend biên,

Maar verstopt het in een hoekjen,

Waar Mama het niet kan zien.

Zie(t), gij vindt in deze blaadjens

Menig ding in rijm gebracht,

't Geen licht, als onnutte (lees onkuische) praatjens,

Door de grijsheid wordt veracht.

Ziet, hoe, op het titelplaatjen,

't Vrouwtjen van dien blinden zot

Met een fraai verzonnen praatjen

d' Ouden sukkel loos bedot;

Hoe zich 't jong en vurig wijfjen,

Speelziek in hare eenzaamheid,

Tot een aartig tijdverdrijfjen

In dien perenboom bereidt.

‘Over welke fraaie zaakjens

(Dit ook wisten wij nog graag)

Keuvlen dáár die beide snaakjens? -’

Foei! zottinnetjens! wat vraag!

Nooit toch zaagt ge in eenig boekjen

Alles zoo rond-uit gezeid,

En er dient altijd een doekjen

Over 't naakte beeld gespreid.

In het gevangen Minnegoodjen is dat doekjen een gaas, zoo dun en doorschijnend, dat het ook van het anders meest verborgene meer verraadt dan verbergt; in de stukjes aan Dafne is het doorgaans geheel, en in andere meer dan half ter zijde geschoven. Echter de Vertelling aan Dafne is zoo kiesch mogelijk, b.v. van Mars en Venus:

Zij keuvlen dus zoo wat te samen;

Maar wat er verder is geschied,

Dat moet ge Venus-zelve vragen; -

Want, meisjenlief, ik weet het niet.

[p. 42]

 

Of zoo gij 't weten wilt, mijn schoone,

 

Lees dan bij Poot het gansch geval;

 

Die heeft het zoo charmant bezongen,

 

Dat ik er maar van zwijgen zal.

Gelijke lof moet gegeven worden aan de Minnarijen van Jupiter, en het stukje: Nog een Lied aan de Maan.

Over het geheel heeft dit werkje, in ons oog, hooge aesthetische waarde; het boeit en sleept mede, en toch hopen, ja vertrouwen wij, dat ieder welopgevoed meisje en elke eerbare vrouw zich hier en daar zal verontwaardigen, of welligt het boekje uit de hand werpen. Men kan het dan alleen overal zonder ergernis lezen, als het hart onrein en men aan dartele voorstellingen gewoon is. Eene verstandige moeder zal de lezing aan hare dochters niet verbieden; want zoo iets wekt het verlangen op. Den Schrijvers nu eens toegegeven, dat feith en zijne navolgers al te sentimenteel zijn, zij zelven zijn daarentegen al te sensueel. De minnezangen van bellamy, schoon wat eentoonig in de beschrijvingen van een kusje, zouden wij verre boven dit bundeltje, als lectuur voor jonge Dames, verkiezen. Niet onbepaald kunnen wij instemmen met de tot motto gekozene spreuk van voltaire: Si la volupté est dangereuse, des plaisanteries ne l'inspirent jamais.

Ziedaar nu, volgens den wensch, in de Voorrede kenbaar gemaakt, ons oordeel, met bescheidenheid en tot het schrijven eener recensie (naar wij vertrouwen) toereikende kennis van zaken, gezegd. Ten slotte nog dit weinige: Wij beklagen den Dichter over het verlies zijner Mina, die thans met een' ander' gehuwd is: maar is het dan zoo onvermijdelijk, als eene achtingwaardige Mina ons ontrukt wordt, zich te werpen in de armen eener ligtzinnige Dafne? Die Ideale sind zerronnen, zegt het motto voor het roerende vers aan Mina; doch, laat dit zoo wezen met de Idealen van liefde en vriendschap, nimmer mag het plaats hebben met die van deugd en wijsheid. Wij wenschen den verdwaalden jongeling beter inzien van zaken, en dat hij bewaard moge worden voor eenen dood, als hij voor zich afsmeekt op bl. 30 en 31.