Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

Vertoog over eene nieuwe wijze van behandeling van den Braakloop en Typhus, door H.F. Ranque, Med. Dr. en Prof. te Orleans; naar het Fransch door J.H. van Opdorp, Heel- en Vroedm^r. te Arnemuiden. Te Breda, bij F.P. Sterk. 1832. In gr. 8vo. 28 bl. f : - 30.

Toen wij dit stukje doorgelezen hadden, vroegen wij onszelven: aan wien ligt de schuld, dat wij de strekking niet wel bevatten? heeft de Schrijver zijn onderwerp niet duidelijk genoeg behandeld? heeft de Overzetter door eenen stroeven vertaaltrant het bevallige, hetwelk anders dergelijke Fransche stukjes nog al eigen is, weggenomen? of ligt de schuld soms aan ons, als minder in deze schrijfwijze ingewijd?

[p. 16]

Wij meenen met dit alles niet te veel te zeggen, wanneer wij beweren, dat ook dit stukje gerust onvertaald had kunnen blijven. Er behoeft slechts een Fransch vlugschriftje het licht te zien, en fluks is men bij de werken, om het in onze taal over te brengen. Of het nuttig zij, deze vruchten op onzen bodem over te planten, daar wordt niet over gedacht; of wij ze noodig hebben, zulks wordt niet overwogen. Met geweld moeten onze Plattelands-heelmeesters in de nieuwe leer ingewijd worden. Zij mogen niet langer bij het eenvoudige licht, hetwelk bij ons hier en daar op den kandelaar, zoo goed als bij anderen, staat, voortwandelen; ook over hen moet de zon van uitheemsche verlichting opgaan, en om hen nog te beter te doen zien, beijvert men zich, hun eenen bril op te zetten, waarvan de glazen à la Broussais of liever in de physiologische fabrijk geslepen worden!

Uit de redeneringen van den Schrijver zoude men opmaken, dat hij de Aziatische Cholera voor niet zeer verschillende houdt van die, welke somwijlen in Frankrijk zich voordoet. De tijd echter, zegt hij, bl. 9, waarin men aan die bepaling (voorafgaande bladzijde) van een epidemisch en sporadisch karakter zoo groote waarde hechtte, behoort voor altoos voorbij te zijn! - Zij verdwijne dus, met alle de verdere overblijffels du bon vieux temps!

Veel meer is de aandacht waardig hetgeen betrekking heeft op het goed- of kwaadaardig karakter der ziekte. Welkom overblijfsel van den ouden tijd, wanneer men, indien men met eene ziekte niet wel te regt kon komen, haar met den naam van morbus malignus, febris maligna in eens buiten de wet had gesteld! Die haar niet had kunnen genezen, kon gerust, na den dood des lijders, langs het kerkhof gaan; hij had niet noodig het aangezigt met den zakdoek te bedekken, zoo als wijlen de gevoelige stolpertus deed. - 80 Cholera-lijders heeft de Heer ranque van 1822 behandeld; 60 daarvan wil hij niet met de Indische gelijkstellen, maar met de

[p. 17]

overige twintig is het niet: passez moi le séné, je vous passe la rhubarbe.

En welke was de uitkomst? Hooren wij den Schrijver: ‘Het is door authentieke stukken bewezen, dat de sterfte bij den Aziatischen braakloop ontzettend is. Betrekkelijk dit punt zijn wij veelal gelukkiger dan de Indische en Russische Geneesheeren; want onze sterfte was, in stede van de helft der zieken, zoo als bij hen, slechts één van twintig. Dit verschil is verbazend.’ Wij zeggen met den Schrijver: verbazend!...

En hoe kwam hij tot die gelukkige uitkomst? (Want hier hebben ook onze Geneesheeren nog een lesje noodig.) Om van den Lezer dezer Recensie, die geen Geneeskundige is, niet te veel te vergen, en om den Geneesheer tot de lezing des betoogs van den Heer ranque als te dwingen, slaan wij dit alles over tot op bl. 17, waar de Schrijver zijne geneeswijze zal ontvouwen, die, ware er slechts tijd genoeg, ook hare nuttige zijde kon hebben.

De Schrijver deelt ons daar eene pleistermassa, die hij bezigt, mede, naar omstandigheden met of zonder zeker poeder bestrooid; verder eene wassching, om langs de ruggegraat in te wrijven (bl. 18); nog eene andere, om langs de binnenzijde der dijen en beenen en op de hartstreek te wrijven (bl. 19). Over het algemeen schijnt hij er veel mede op te hebben, nalatende en aanhoudende kwaadaardige koortsen met zijne pleistermassa te behandelen, en slechts bij een gering aantal personen was hij van oordeel, bloedzuigers op den buik te moeten aanzetten (bl. 21). Maar ook dit gedeelte behoort tot het einde gelezen te worden. Het valt niet te ontkennen, dat hier en daar een gezegde, een wenk voorkomt, die den nadenkenden belangrijk zullen schijnen; maar uit de redeneringen des Schrijvers over het algemeen, zoo wel wat de door hem waargenomene ziekte als behandeling betreft, komt men, bij eenige ondervinding, tot de gedachte, dat de Heer ranque over de eigenlijke Cholera van hoo-

[p. 18]

ren zeggen redekavelt. Waar de Cholera dagen duurde en de braakloop een nalatend karakter had, was het waarschijnlijk geene Cholera Asiatica paralytica.

Of onze kennis der ziekten tot dusverre door een floers (bl. 12) bedekt wordt? Het komt ons voor, dat wij eerder het floers om onzen arm moesten binden, tot een teeken van rouw, dat we, bij zoo vele kennis van ziekte en middelen, nog zoo weinig weten van hetgeen er buiten ons omgaat, om in ons binnenste zulke onverwachte, ontzettende en geweldige omkeeringen te werken, als bij de Cholera.