Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

[p. 9]

Bijbel voor de Jeugd. Door J.H. van der Palm. XX en XXIste Stuk. Te Leyden, bij D. du Mortier en Zoon. 1831 en 1832. In kl. 8vo. 246 en 270 bl. f 2-40.

Het meesterlijke werk van den beroemden van der palm, waarvan de beoordeeling eerst met deze Stukken aan ons werd opgedragen, wordt in dezelve voortgezet tot het begin der Lijdensgeschiedenis. Wij verblijden ons over het besluit van den Hoogleeraar, om zaken noch voordragt aan eene al te groote kortheid op te offeren. De levensgeschiedenis toch van onzen Heer is te belangrijk, en het onderhoudend en levendig verhalen van dezelve te wél aan den bekwamen man toevertrouwd, dan dat wij ons zouden beklagen, aan dit uitlokkend onderwerp een vijftal stukken te zien toegewijd. Veel zullen wij van de beide onderhavige niet behoeven te zeggen, daar de vorm van dit Bijbelwerk genoegzaam bekend is; maar wij willen het toch ook niet bij eene eenvoudige aankondiging en aanprijzing laten berusten. De waardige en boven onzen lof zoo wel als berisping verre verheven Schrijver vergunne ons enkele opmerkingen.

In het XXste St. bl. 25 en verv. handelt de Hoogleeraar over de rede van jezus in de Synagoge te Kapernaum, den dag na de wonderbare spijziging (Joh. VI). Wanneer wij daarbij deze aanleiding in het oog houden, gelijk de Schrijver teregt doet, dan trekt de melding van judas, in het daarop gevolgde gesprek van den Heer met zijne Jongeren, dubbel onze aandacht. Had Hij tot diegenen gesproken, welke Hem enkel om de spijze des ligchaams gevolgd waren, treffend is het, daarop den verrader te hooren aanduiden. Men heeft zoo veel over de drijfveren geschreven, die den ongelukkigen tot de zwartste daad bragten; maar wij kunnen ons niet herinneren, dat iemand in dit gezegde van jezus eenen wenk heeft gevonden, die toch voor ons gevoel in dezen trek niet onduidelijk ligt, dat namelijk judas ook be-

[p. 10]

hoorde tot diegenen, welke den Heer om aardsch voordeel gevolgd waren, doch welke verwachting hoe langer zoo meer werd te leur gesteld. Hierover is men het vrij algemeen eens; maar ligt in deze plaats almede geen bewijs voor dat gevoelen? Wij vragen het slechts, en zien met verlangen te gemoet, wat van der palm bij de behandeling van het berouw des verraders belooft te zullen zeggen.

Bij de genezing van den blindgeborene (Joh. IX) merkt onze Schrijver teregt op, dat het slijk, waarmede jezus de oogen van dien ongelukkige bestreek, op zich zelf van geene genezende kracht kon zijn. Zou men niet nog meer kunnen beweren, en zeggen, dat onze Zaligmaker hier iets deed, hetgeen oppervlakkig de kwaal, zoo mogelijk, eerder moest verergeren, dan verbeteren; iets, dat niet missen kon, zijne magt in nog helderder daglicht te stellen? Ook misten wij, bij dit door johannes onnavolgbaar fraai verhaalde voorval, (heerlijk voorgesteld door hess, in zijne Levensgeschiedenis van Jezus) ongaarne de keurige opmerking van den Hoogleeraar in zijne Bijbelvertaling, op vs. 34, dat de Farizeën, met het toegeduwde verwijt: gij zijt geheel in zonden geboren, zich in hunne kwaadaardigheid verraden, dat zij den man toch waarlijk voor een' blindgeborene hielden.

De verheerlijking van jezus op den berg voorstellende, schijnt van der palm de vraag, waarom juist mozes en elias in het gezelschap van jezus verschenen, daardoor beantwoord te vinden, dat beiden in hun leven met verschijningen der Godheid waren verwaardigd, en de een de middelaar was tusschen God en Israël, de ander de handhaver van jehova's eer tegen een' afgodisch' Koning en een verbasterd volk. Ons heeft het altijd toegeschenen, dat men vooral moet letten op de bijzonderheid, dat juist deze de twee mannen uit de Israëlitische geschiedenis waren, die op eene buitengewone wijze hunne aardsche loopbaan hadden geëindigd. Van elias weten wij het zeker, dat God hem

[p. 11]

ligchamelijk ten hemel heeft opgenomen; en van de gedachte, dat zulks ook aan mozes na zijn ontslapen zij te beurt gevallen, meenen wij uit 's mans aanteekening op Jud. vs. 9 te kunnen opmaken, dat ook van der palm niet vreemd is. Hadden wij zijne Leerrede over den dood van mozes en die over deze verheerlijking zelve op dit oogenblik bij de hand, ze zouden ons misschien nader inlichten; maar indien deze gedachte doorgaat, waren dan niet mozes en elias, om zoo te spreken, de eenige mannen uit de geheele oudere Godsdienstinrigting, die met een verheerlijkt ligchaam konden verschijnen? Wij willen niet vermetel indringen in de geheimen des hemels; maar deze gedachte komt ons te eenvoudig en natuurlijk voor, om er niet zeer veel aan te hechten. Wij herhalen, ons niet te herinneren, en ook niet te kunnen nazien, of de Hoogleeraar in de laatst aangehaalde Leerrede er melding van maakt; maar indien zulks het geval ware, had die opmerking ook hier een plaatsje mogen hebben. Er is nopens de verschijning van deze mannen misschien nog meer te zeggen; maar wij mogen niet verder uitweiden.

Het zou kunnen schijnen, dat hetgeen onze Schrijver van den dag, waarop jezus de wisselaars uit den tempel dreef, aanmerkt, dat het overige van denzelven aan het genezen van kranken schijnt besteed te zijn geweest, eenigzins in tegenspraak ware met het vroeger beweerde, dat de opwekking van lazarus de laatste proef was, waaraan het blijken zou, of het volk eindelijk de oogen zou openen. Wij zouden bijkans geneigd zijn, om zulks toe te schrijven aan eenige overhaasting, die waarschijnlijk ook oorzaak is van eenige fouten, als b.v. dat, Matth. XXIII:27, de Farizeën en Schriftgeleerden bij een lijk, in een praalgraf liggende, worden vergeleken, terwijl jezus echter hen aan de graven zelve gelijk noemt; - van den germanismus bejegenden voor ontmoetten (St. XXI. bl. 41). Het is een keurig gewaad, waarop die vlekjes gevonden worden; maar daardoor vallen ze ook te ligter in het oog.

[p. 12]

Voor het gemak van den Lezer zou meer gezorgd zijn, indien de Hoogleeraar, gelijk in de vorige Stukken, den inhoud der Hoofdstukken aan den bovenkant der linker bladzijden had blijven plaatsen, en de Bijbelplaatsen daar tegen over aan de regter zijde. Wij misten dit laatste reeds in het XIXde Stuk.

Nog ééne, meer algemeene aanmerking kunnen wij niet terughouden. Hoe voortreffelijk ook dit werk zij, het begint hoe langer zoo minder aan den titel te beantwoorden. Welk eene uitnemende gelegenheid tot een woord aan de Jeugd ware er geweest bij de behandeling van Marc. X:16! (St. XXI. bl. 68.) Maar wij moeten eindigen, en doen dit met den wensch, dat God den waardigen van der palm bij voortduring lust en kracht tot het voortzetten van dezen arbeid verleene. Voor het exitus alget zijn wij niet bevreesd.