Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1832

Cholera.

Mag een leek in de Geneeskunde ook medespreken over eene ziekte, welke de bekwaamste Geneesheeren verklaren nog niet te kennen, en die de menschelijke wijsheid zóó tot dwaasheid maakt, dat juist in die hoofdstad van Europa, waar de geneeskundige wijsheid bij uitsluiting scheen gezeteld te zijn, de meeste slagtoffers aan die ziekte geleverd zijn?

Er is een Geneesheer in Duitschland, (zijn naam

[p. 530]

is mij ontgaan) die beweerde, dat de ziekte zou veroorzaakt zijn door onzigtbare insecten, die zich in de lucht bevonden, door de poriën der huid doordrongen, en zóó in het ligchaam die verwoestingen aanregtten, waardoor in weinig uren een volkomen gezond mensch een lijk is, alsof hij vergeven ware. En in die vooronderstelling prees die Geneesheer de kamfer aan, als doodelijk voor de meeste insecten.

Het is voorzeker slechts eene vooronderstelling, maar die waar zou kunnen zijn en opmerkzaam moet maken op alles, wat of tot ondersteuning of tot wederlegging dier vooronderstelling strekt. Laat ons zien, wat, mijns inziens, tot ondersteuning dier onderstelling dienen kan. De sprongen, welke die ziekte maakt in hare verspreiding, schijnen wel bijna niet anders te verklaren te zijn. Van Berlijn springt zij op Hamburg, van Hamburg op Londen, verspreidt zich in Engeland, doch springt in eens op Parijs, zonder de tuschenliggende plaatsen aan te doen. Tot verklaring hiervan voert men aan, dat een reiziger, die de ziekte kan overbrengen, niet op de tusschenliggende plaatsen zich ophoudt, maar die doortrekt; doch in die vooronderstelling moesten dan ook die reizigers, of, zoo zij zelve wel de besmetting konden overbrengen zonder zelve vatbaar te zijn voor de uitwerkselen, moesten de bewoners van logementen, herbergen, of particuliere huizen, waar dusdanige reizigers hunnen intrek nemen, het eerst van die ziekte aangetast worden. Van Parijs breidde zich de ziekte ook noordwaarts uit; eenige plaatsen in het Departement du Nord werden aangetast; doch Rijssel en Menen bleven onbesmet, en de ziekte openbaart zich in Kortrijk; ook niet in eene herberg, maar in eene arme wijk, gelijk overal. Na eenig tijdsverloop, hetwelk deed hopen, dat het bij Kortrijk blijven zou, springt zij over Gent heen op Wetteren, eene opene en gezonde plaats, en komt later te Gent, waar zij eerder door de Marchandes des Modes en andere Commis voyageurs onmiddelijk uit Parijs had kunnen aangebragt zijn, maar dan zich ook in de huizen,

[p. 531]

door die Dames bewoond, in de buurt, waar die huizen staan, of in de herbergen, waar die Commis voyageurs logeren, geopenbaard zou hebben; doch, verre daarvan, openbaart zich de ziekte, even als overal, in eene armoedige buurt, in het oliestraatje, een naauw, krom straatje tegenover het Bisschoppelijk paleis, en ongeacht de boetprocessie van dien Prelaat ter eere van den H. macharius; en het is overal in de armoedigste wijken, waar de slagtoffers dier ziekte zich openbaren, en bij menschen, die verklaren de laatste 24 uren niet gegeten te hebben, of slechts om den anderen dag te eten, enz. Slechts weinigen, in vergelijking met de gebrek lijdende klasse, worden van de welgezeten burgers door die ziekte aangetast. In de vooronderstelling van in de lucht zwevende insecten laat zich dit verklaren, daar juist ook de onreine insecten bij die klasse het meeste voedsel en aantrekking en dus voortteling vinden, maar die zich ook tot andere uitbreiden, die er mede in aanraking komen, en er spoedig in zouden geraken, indien zij niet op staanden voet zich van dat ongedierte ontdeden, maar de reiniging verwaarloosden.

Dat men in hetzelfde huisgezin soms den eenen aangetast en den anderen verschoond ziet, of maar ligtelijk aangetast, kan de vooronderstelling niet volstrekt onwaarschijnlijk maken, daar ook ten opzigte van andere insecten (b.v. de walgelijke weegl....n) de ondervinding leert, hoe van twee personen, in hetzelfde besmette bed slapende, de een niet zal kunnen rusten of duren, terwijl de ander, weinig of niet gebeten, zijnen slaap gerust tot den morgen kan voortzetten; waaruit volgt, dat het bloed, of de uitwasemingen, van den eenen dat ongedierte meer aanlokken dan die des anderen, en kan dus hier ook van toepassing zijn.

Eene luchtlage, welke besmet was, zou voorzeker, gelijk eene hagelbui, die alles verwoest, wat in de windstreek ligt, ook alle plaatsen aandoen en hare noodlottige uitwerkselen doen ondervinden; en zoo zij door reizigers voortgeplant werd, zoude op die plaatsen, waar

[p. 532]

personen, van andere plaatsen gekomen, die ziekte vertoonden, en er zelfs aan stierven, de bevolking dier plaatsen boven andere het tooneel der verwoesting zijn. Het tegendeel heeft b.v. te Boom plaats, waar iemand, van Gent gekomen, aan de Cholera overleden is, maar waar voorts geene gevallen zich tot nog toe vertoond hebben.

Tegen deze vooronderstelling van zwevende onzigtbare insecten schijnt in aanmerking te komen, dat de afzondering (isolement) der zieken en der bewoners van de huizen, waarin de ziekte zich geopenbaard heeft, tevens een middel ter stuiting is van de ziekte; maar, ofschoon dit op zichzelve een sterk bewijs schijnt op te leveren ter verwerping der onderstelling, schijnt ze veeleer ter bekrachtiging te dienen, in verband beschouwd met hetgene de ondervinding geleerd heeft, dat, hoewel de ziekte epidemisch is, dezelve echter niet contagieus is, blijkens dat degenen, die de zieken bezoeken, behandelen en zelfs oppassen, gezond en in leven blijven, ten minste langen tijd; zoodat de slagtoffers der menschlievendheid, welke de geschiedenis dier ziekte inzonderheid te Parijs onder Geneesheeren enz. oplevert, slechts aan het epidemische der ziekte zijn toe te schrijven, en zulks veroorzaakt wordt door de ingeademde lucht, die, hoe onmerkbaar, echter meer of min besmet wordt, gelijk uit proeven te Parijs op lucht, uit de matrassen van gestorvene Choleriken verzameld, gebleken is; ofschoon de overige lucht van hetzelfde Hospitaal geene blijken van besmetting bij proefneming opleverde: waaruit het dan ook te verklaren is, dat zelden het bij één' persoon blijft in een huisgezin, waar de ziekte zich openbaart.

Uit alle de Rapporten van de Brusselsche Geneesheeren, die de Cholera te Parijs hebben waargenomen, blijkt het, dat bij de opening der lijken bevonden werd, dat het bloed zich scheidde en ontbond van de vochten, waarmede het vereenigd is, welke door stoelgang afgaan, zelfs de blaas vullen in plaats van urine, waardoor het

[p. 533]

roode bestanddeel van het bloed ophoudt om te loopen; hetwelk die koude veroorzaakt, waarover de lijders klagen, en die, overwonnen zijnde door het zweeten en de uitwaseming, het behoud schijnt van den zieke. De geopenden gelijken veel aan vergiftigden: zou ook dit uit de vooronderstelling des Duitschen Geneesheers het best te verklaren zijn, indien die insecten werkelijk vergiftigend zijn, het zij nog levende, het zij na hunne destructie in het ligchaam?

Gent, 3 Julij 1832.