Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1832

Bijzonderheden, aangaande de Turken en Arabieren.

(Uit de Reizen van j.l. burckhardt.)

Op den weg van Mekka naar Medina zag burckhardt eenen berg, aangaande welken de volgende, het bijgeloof van het Islamismus kenmerkende, vertelling in omloop is: Mahomed bad op zijne vlugt dezen berg om water; daar nu de berg nergens eene bron opleverde, vervloekte de Profeet denzelven, en men meent, dat de berg ten jongsten dage in de Hel geplaatst zal worden.

De reiziger vond Medina, even als Mekka, beroofd door de Wechabiten. In den tempel waren de graven van mahomed, abubeker en omar nog ongeschonden. De sabel, dat de kist van mahomed tusschen twee magneten in de lucht zou hangen, schijnt zoo geheel van Europesche vinding te zijn, dat burckhardt nergens in het Oosten eenige sporen daarvan kon ontdekken. De Moskee te Medina wordt ten naastenbij zoo bediend, als te Mekka; doch de bedevaarten derwaarts zijn minder talrijk. Burckhardt werd in deze stad door eene hevige koorts aangetast, die hem noodzaakte, hier eene maand te blijven. Nog krank zijnde, begaf hij zich naar Yembo, ten einde van daar naar Cairo terug te keeren, dewijl zijn toestand hem niet toeliet, de reis verder voort te zetten. In Yembo vond hij de pest, waaraan echter niemand gelooven wilde. De inwoners namen het hem zeer kwalijk, dat hij van pest spreken durfde, daar het heilige land uitdrukkelijk van God het voorregt had verkregen, dat het altijd van pest verschoond zou blijven. Evenwel werden zij spoedig overtuigd, dat hij gelijk had, en nu vlood ieder in schrikkelijke verwarring uit de stad. Hij zelf voer op een klein, met personen, die van de pestziekte be-

[p. 464]

smet waren, opgevuld, vaartuig over de Roodezee; en hij meent, dat alleen de koorts, waaraan hij toen sukkelde, hem voor de aansteking bewaard heeft. Ook merkte hij op, dat alle de genen, die de zeeziekte kregen, niet besmet werden. Dus schijnt het beste middel tegen de pest eene andere ongesteldheid te zijn.

Van groot belang, uit een staatkundig oogpunt beschouwd, is hetgene burckhardt over den volkshaat der Arabieren tegen de Turken zegt. Eerstgenoemden houden zich voor veel edeler, gelijk zij dan ook inderdaad fijner van gelaatstrekken, vlugger en geestrijker zijn. Hunne zeden zijn, gelijk die der vrolijke zuidlanders, van die der minder opgeruimde noordlanders onderscheiden. Even zoo zeer verschilt hunne spraak. De Turken zijn bij de Arabieren zoo gehaat, dat men zelfs den Sultan, bij wijze van woordspeling, den Verrader noemt; hij voert, namelijk, onder zijne vele titels ook dien van Khan, en khan beteekent in het Arabisch: hij verraadt. De Turken, die zich in Egypte, Syrië en Griekenland ten uiterste wreed gedragen, wachten zich wel, hetzelfde in Arabië te doen; want zij weten, dat zij den slag, dien zij eenen Arabier geven, met woeker terug bekomen. Daarom laat ook mehemet ali de strengste krijgstucht houden. Burckhardt zegt, dat de heerschappij der Turken in Arabië moet ophouden, zoodra Egypte door een zwakker bestuur, dan dat van mehemet ali, geregeerd wordt; en dan zullen de Arabieren bloedige wraak nemen. De heerschappij der Osmanlis zal in Hedsjas waarschijnlijk met veel bloedvergieten eindigen.

Hoe slecht het in 't algemeen met het Mahomedismus gesteld is, blijkt uit alle berigten, die burckhardt mededeelt. De vereenigde invloed van Islamismus en dwingelandij heeft bijkans alle deugd vernietigd, en slechts lage hebzucht overgelaten. Deze hebzucht is het, die in het Oosten nog veel meer, dan in het Westen, het maatschappelijk leven vergiftigd heeft. Geld is de eenige hefboom, die den Oosterling in beweging brengt: kunsten en wetenschappen zijn in het diepste verval. Geldwinnen gaat bij hen boven alles. Geene middelen daartoe worden schandelijk geacht. Daar zij genoodzaakt zijn, hunnen rijkdom te verbergen, om niet zelve beroofd te worden, zoo komen bij loerende hebzucht nog vrees en huichelarij, die de menschen ten eenemaal bederven. Reizigers, welke vlugtig, zonder de volktaal te

[p. 465]

kennen, het Oosten bezoeken, en met geene andere personen, dan met de zoodanigen omgaan, wier belang het medebrengt, dat zij hun waar karakter verbergen, worden steeds door het achtbare voorkomen der Turken, door hunne aartsvaderlijke zeden en deftige taal misleid. Men zoude het belagchelijk vinden, zoo een Franschman, der Engelsche tale onkundig, na een verblijf van weinige maanden in Engeland, wilde voorgeven, eene genoegzame kennis van het karakter en de staatsgesteldheid der Engelschen te bezitten; en evenwel is het voor eenen Franschman veel gemakkelijker, over een naburig Europeesch volk te oordeelen, dan voor eenen Europeër, zoo stellige uitspraak te doen over Oostersche volken, wier zeden, denkbeelden en kundigheden zoo zeer verschillen van de onzen. Wat mij betreft, schrijft de Heer burckhardt, ik meen, uit hoofde van een lang verblijf onder de Turken, Syriërs en Egyptenaren, mij bevoegd te mogen achten, om te verzekeren, dat zij zonder deugd, eer en regtvaardigheid zijn; dat zij weinig ware vroomheid en nog minder menschenliefde of barmhartigheid hebben, en dat eerlijkheid alleen onder de arme of geringe lieden wordt gevonden.