Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1832

Anecdote, ontleend uit de gedenkschriften van den graaf Lavallette.

Tijdens het Schrikbewind te Parijs, zocht lavallette met vele anderen eene schuilplaats op de grenzen van Frankrijk. Hij nam dienst als vrijwilliger, en vertrok met twee andere jonge lieden, zijne medgezellen in lief en leed, naar het korps te Villefranche onder het bevel van Kolonel baraguay-d'illiers. Op reis derwaarts had hij het navolgende avontuur, hetwelk dat tijdperk zoo wél kenschetst, en door hemzelven aldus wordt verhaald:

‘Wij namen den weg naar Autun, en kwamen des morgens in een dorp, niet verre van Vermanton, midden in een bosch gelegen, welks bewoners den kost winnen met klom-

[p. 373]

penmaken. Twee dagen vóór onze komst waren een Bisschop met zijne Grootvicarissen, die in eene berline vlugtende waren, door hen aangehouden. Zij plonderden het rijtuig, maakten eenige honderd louis-d'or buit, en vonden, om ontslagen te zijn van de wedergave, er geen been in, deze ongelukkigen om hals te brengen; welk nieuw handwerk zij voordeeliger achtten dan het hunne: waarom dan ook deze heusche lieden bestendig op den loer stonden, om alle reizigers in te pakken. Ons matrozengewaad beloofde niet veel; maar wij zetteden eene hooge borst, en een klein, gebogcheld mannetje, Griffier der gemeente, was van meening, dat er toch welligt partij van ons te trekken was. De boeren, die geen klompen meer wilden maken, en reeds verlekkerd waren geworden door hun vorig waagstuk, juichten den bogchel toe. Men bragt ons naar de Municipaliteit, eene soort van zaal, werwaarts de menigte ons verzelde. De Griffier plaaatste zich aan eene groote tafel, en begon, met nadruk en gedurige verheffing van toon, onze passen te lezen: “Auguste d'aubonne, leclerc de la ronde, marie chamans de lavallette,” enz. (Hij voegde bij mijnen naam het lidwoordje de, dat niet in den pas stond.) Op het hooren van deze groep aristocratische namen volgde een groot gedruisch; wij ontmoetten niet dan vijandige oogen, en de gebulte Griffier riep, dat hij zou overgaan, om onze zakken te doorzoeken. Een rijke oogst! Ik was de armste van het gezelschap, en had 25 louis d'or bij mij. Wij schenen verloren, toen d'aubonne, zeer lang van persoon, op de tafel sprong, en tot de vergadering begon te spreken. (Hij maakte een aardig vers, en kende de straattaal op zijn duimpje.) Hij ving aan met een' vloed van stop woorden en vischmarkts krachtuitdrukkingen, die de vergadering deed verstommen; weldra verhief zich zijn stijl, en vloeide over van de woorden vaderland, vrijheid, volkssouvereiniteit en dergelijke, uitgesproken met zulk eene heftigheid en eene zoo donderende stem, dat het eene verwonderlijke werking baarde, en zijne rede door een algemeen handgeklap telkens werd afgebroken. Maar de waaghals liet het daarbij niet berusten. Hij beval, op hoogen toon, leclerc de la ronde, desgelijks de tafel te beklimmen. Deze was de grootste gebarenmaker, dien ik ooit ontmoette; hij was een man van 35 jaren, met een zonderling postuur,

[p. 374]

zwart als een Moor, met diepliggende oogen, als overdekt met zwarte, zware wenkbraauwen, neus en kin geweldig breed. D'aubonne sprak tot de vergadering: “Geeft acht, welke republikeinsgezinde Parijzenaars wij zijn!” en, zich tot zijnen makker wendende, zeide hij: “Antwoord op den republikeinschen Catechismus. Wat is God, wat is het Volk, wat is een Koning?” De ander, zich als een Arlequin bewegende, antwoordde, door den neus sprekende: “De Natuur is God, het Volk zijn de armen, een Koning is een leeuw, een tijger, een olifant, die het arme volk verscheurt, verslindt, verplettert!” Nu kon zich de vergadering niet langer bedwingen; de verbazing, het geschreeuw, de geestdrift stegen ten top; men omhelsde de acteurs; elk wedijverde, om ons bij zich te hebben, met ons te drinken, en de moeite, om van deze diermenschen als vrienden los te komen, werd nu even groot, als de vrees geweest was, om hun als vijanden te ontsnappen. Gelukkig wist d'aubonne ons andermaal uit de verlegenheid te redden. Hij beduidde hun, op zeer deftigen toon, dat wij ons niet konden ophouden, want dat het vaderland onzen moed en onzen ijver vorderde; dat wij eene zending moesten volbrengen, enz. enz. Eindelijk liet men ons vertrekken.’