Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1832

Iets over meiboomen.

Weledel Heer!

Eenigen tijd nadat ik in het Mengelwerk der Vad. Letteroef. No. XIV. voor 1831. het artikel, betiteld: Geschiedenis der Vrijheidsboomen, gelezen had, vond ik in g. van loon's Beschrijving der Nederlandsche Historiepenningen gewag gemaakt, niet juist van Vrijheids-, maar van Meiboomen. Dit bragt mij het vroeger gelezene, waarvan ik hier boven sprak, weder voor den geest. Ik nam het No. nog eens in handen; en, het genoemde artikel met het door van loon verhaalde vergelijkende, vond ik, dat er alleen in de noot onderaan bl. 675 iets van Holland gezegd wordt; en meende ik daarom, dat het welligt aan ons publiek niet onaangenaam zoude wezen, de leemte, in het, naar allen schijn uit het Fransch vertaalde, stukje (de noot is geteekend Vert.) overgebleven, aangevuld te zien. Hiertoe strekke hetgeen volgt, indien het u de moeite waardig mogt schijnen, dit geschrist in een of ander volgend No. van uw geacht Tijdschrift over te nemen.

Lang vóór dat bij de Franschen het denkbeeld was opgekomen, om de Meiboomen, welke zij somtijds hier en daar planteden, in Vrijheidsboomen te veranderen, is in Holland de gewoonte, van de geboorte der lieve Bloeimaand door het oprigten van een' Meiboom te vieren, in zwang geweest. Van loon spreekt van het planten van denzelven, als van een in zijnen tijd, althans in 's Gravenhage, heerschend gebruik, en verhaalt, D. II. Boek III. bl. 224 en 225 van zijn boven aangehaald werk, dat, in het jaar 1635, zekere joris de coleri, Luitenant van een der zes Burgervendelen in genoemde Stad, bij Burgemeesteren ging halen de noodige zinspreuken, om in de zijden wimpels, die van den

[p. 183]

Meiboom moesten waaijen, te plaatsen. Deze zinspreuken werden jaarlijks door den Rector der Latijnsche Schole opgesteld, uit een driedubbel getal door Burgemeesteren gekozen, en met gouden letteren op de wimpels uitgedrukt. Vervolgens plantte gemelde Luitenant met zijne manschappen den met vijf palmkransen gesierden boom, in den nacht tusschen 30 April en 1 Mei, voor het Hof van den Prins van Oranje (fredrik hendrik), en ontving op den blijden dag, tot eene vereering, daarvoor van Zijne Hoogheid honderd zilveren dukatons. De onkosten voor het oprigten en versieren van den boom niet meer dan tachtig gulden gekost hebbende, werden van het overige geld zilveren penningen gemaakt, en rondgedeeld aan de burgers, die aan het planten van den Meibeom deel genomen hadden. De afbeelding van een' dier penningen vindt men bij vanloon, ter bovengemelde plaatse. Op de eene zijde is verbeeld het Stadhouderlijk kwartier, van de zijde van het Buitenhof te zien, met den geplanten boom, waarbij een schutter de wacht houdt. Op de andere zijde staan, binnen een' lauwerkrans, deze regelen:

‘Ter eren van de Prins is deze Mei geplant
Door joris de coleri, was toen ons Luitenant.’

Sedert het jaar 1716 is (alweder volgens van loon) in gebruik gekomen, ook ter eere van den Magistraat van 's Gravenhage, den Meiboom te planten; alleen was het nu niet meer aan den in den laatsten nacht van April wachthebbenden Luitenant, dat die taak als van ouds was opgedragen, maar er werd door de Hoofdmannen om geloot. In 1712, toen er voor het eerst geloot was, viel de eer van het oprigten van den staak te beurt aan pieter husson; en zoo hoog was het bedrag der geschenken, welke hij bij die gelegenheid van verschillende Corporatiën en bijzondere personen ontving, dat hij aan elk zijner manschappen een' zilveren lepel kon vereeren.

Verder gaat de inlichting niet, welke meergemelde Schrijver met opzigt tot de Meiboomen geeft. Ik kan dan ook niet bepalen, hoe lang de gewoonte van die te planten nog aangehouden heeft; maar zeker is bij ons dit gebruik geenszins de aanleidende oorzaak tot het planten van Vrijheidsboomen geweest. Een iegelijk weet, dat het denkbeeld daarvan door onze Fransche overweldigers in het laatst der vo-

[p. 184]

rige eeuw tot ons is overgebragt; dat allengskens de Vrijheidsboomen van onzen grond verdwenen zijn, en dat Oud-Nederland, weder vrij geworden zijnde, geene zinnebeelden uit den rampzaligen tijd van deszelfs vernedering meer gedoogd heeft. Gulle vreugde, eer- en vriendschapsbetooningen alleen schijnen oudtijds in ons Vaderland door het planten van den Meiboom gekenmerkt te zijn geweest, en geene buitensporigheden daarmede immer in eenig verband gestaan te hebben, of oproerige bewegingen er uit voortgesproten te zijn.

Amsterdam, 6 Febr. 1832.

M.J.