Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1832

De twee Vrienden, of de Gevolgen der Partijzucht, door C. Bok.Te Amsterdam, bij J.C. van Kesteren. 1832. In gr. 8vo. XVI, 256 bl. ƒ 2-80.

In het laatste gedeelte der vorige eeuw leefden in het noorden van ons vaderland meerveld en walraven. Beiden waren zij bemiddelde landeigenaars en beoefenden den landbouw. Door gelijkheid van stand en de nabijheid hunner woningen stonden zij tot elkander in vriendschappelijke betrekkingen, in weerwil van het groot verschil van beider karakter. Niettegenstaande meerveld, door het genot van eene voor zijnen stand zeer goede opvoeding en het bezit van een gezond verstand, geschikt scheen voor eenen meer schitterenden werkkring, bepaalde hij zich geheel tot de werkzaamheden van dien stand, in welken hij geplaatst was, en

[p. 697]

tot de zorg voor zijn huisgezin. Walraven, integendeel, laat zich door zijn driftig gemoedsgestel tot partijzucht vervoeren, en mengt zich in de staatkundige twisten, die toen op eene jammerlijke wijze ons vaderland verscheurden. Ten gevolge daarvan is hij, na den inval der Pruisen in het jaar 1787, genoodzaakt uit te wijken, en vestigt zijn verblijf gedurende eenige jaren in Noord-Amerika. Na de veranderde staatkundige omstandigheden van Nederland, in het jaar 1795, keert hij naar Holland terug, maar moet zich op de reis scheiden van zijne eenige dochter dina. Deze jonge schoone valt in de handen van een' zekeren van vechtwijk, maar wordt door het beleid van albert, den zoon van meerveld, uit de handen van dezen booswicht gered. - Om kort te gaan: nadat nu ook walraven in het vaderland teruggekeerd was, worden albert en dina een gelukkig huwelijkspaar, welks wakkere zonen nog in het verleden jaar 1831 den tiendaagschen veldtogt met roem bijwoonden.

Ziet daar het hoofdzakelijk beloop van dit verhaal, hetwelk boven vele vroeger uitgegevene van denzelfden Schrijver uitsteekt, en blijken oplevert, dat het hem niet ontbreekt aan een' geschikten aanleg, om in dit vak den leeslust zijner landgenooten op eene aangename en nuttige wijze te bevredigen. Hier en daar zouden wij wel wenschen, dat de karakters wat beter waren volgehouden. Zoo is het, onder anderen, niet natuurlijk, dat walraven, die zelf in zijn eigen vaderland zich zoo zeer door partijzucht en vooroordeelen had laten vervoeren, zulk een bedaard en verstandig oordeel velt over het revolutionaire België en Frankrijk. Ook is de voorstelling der partijzucht van walraven meer eene inleiding tot het verhaal, dan wel het verhaal zelf. Het hoofdonderwerp, dat hier behandeld wordt, is de intrigue van vechtwijk tegen dina; dus had ook de titel gelukkiger kunnen gekozen worden. Voorts is het verhaal in een' onderhoudenden trant geschreven. De lezer oordeele uit een gedeelte van meerveld's bezoek van eene revolutionaire klub: ‘Daar bevond hij zich te midden van eene verzameling van lieden uit al die standen, welke het kleine dorp en deszelfs omtrek aanboden. Toevallig was juist heden de beurt aan den dorpsomroeper, om het presidium dezer woelige vergadering te bekleeden. Deze man gaf, bij het binnentreden van meerveld, zich alle

[p. 698]

moeite, om eene houding, geëvenredigd aan zijne gewigtige betrekking, aan te nemen. Met eenen deftigen tred naderde hij meerveld, en heette hem, de hand reikende, van harte welkom in deze vergadering. Vervolgens riep hij dezelve, op eenen toon en wijze, zoo als hij gewoon was om te roepen, tot de orde: ‘Hoort, medeburgers! hoort! heden smaken wij het genoegen, om eenen onzer gegoedste, braafste en bescheidenste medeburgers in onze vergadering te zien,’ enz. - ‘Wij zullen u,’ riep de President, ‘een afschrift onzer wetten ter hand stellen, waaruit gij een en ander, benevens uwe wekelijksche bijlage of contributie, bestaande in eenen daalder, behalve uwe vrijwillige vertering, kunt ontwaren.’ - ‘Maar,’ antwoordde meerveld, ‘wanneer eene dusdanige onnutte uitgave mij nu eens niet beviel?’ - Toen nam een kleermaker het woord, en riep ind rift: ‘Wen het das heil von das liebe vatterland pedreft, dan mot een rijk porjer, as jij pent, niet karig zijn.’ - ‘Mijn vaderland,’ antwoordde meerveld zeer bedaard, ‘is mij boven alles dierbaar; ik hoop hetzelve nimmer te verlaten, en heb voor deszelfs welzijn alles veil. Hoe gij, baas knip, omtrent uw natuurlijk vaderland staat, weet ik niet; doch het komt mij voor, dat hetzelve u niet zeer na aan het harte ligt, wijl gij voor dit ons land meerdere opofferingen doet, dan voor uw geboorteland,’ enz. Over het geheel heeft de Schrijver aan dit verhaal, door gebruikmaking van de geschiedenis van onzen tijd, leven bijgezet. Daar nu ook de zedelijke strekking, door aanbeveling van deugdsbetrachting en afschrikking van teugellooze losbandigheid, niet onnuttig is, durven wij voor ditmaal dezen arbeid gerust aanbevelen.