Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1832

Opmerkingen ter geruststelling tegen de vrees voor den thans heerschenden Braakloop, door Dr. H.S. Hymans.Te Rotterdam, bij A.F.H. Smit. 1832. In gr. 8vo. 24 Bl. ƒ :-20.

Het groote doel van dit geschrift moet zijn, de vrees of liever den angst voor de Cholera weg te nemen. Het ware te wenschen, dat de Schrijver zoo wel, als vele anderen, die met hem hetzelfde beoogd hebben, dit doel kon bereiken; maar het schijnt, of - wij willen niet zeggen van den Ganges, maar liever van Moscou of Berlijn af tot ons - dit woord bij velen nog geen' ingang gevonden heeft, en ook bij velen, voor wie de woorden dood en graf de schrikkelijkste klanken zijn, niet vinden zal.

Dichterlijk is de aanhef van dit stukje: ‘Eene schijnbaar(?) nieuwe ziekte, als een tot nu toe onbekende worgengel, komt van uit de vergiftademende streken der aarde, als van tusschen de keerkringen, voort.’ Geruststellend is zulk een begin waarlijk niet: is het dan wel vreemd, wanneer het publiek vreest, ja beeft en siddert? Het is mede niet te ontveinzen, dat, al is deze ziekte dan ook slechts schijnbaar nieuw, en al is zij den Geneesheer ook niet zóó onbekend als sommigen vermoeden, zij ontzetting wekt. Dit ondervond Recensent, toen hij haar in hare grootste hevigheid zag. Hij vreesde haar niet, en vreest haar nog niet; maar hij stond verbaasd bij verschijnselen, welke hem maar al te spoedig vergewisten, dat hier zijne kunst te kort schoot. Het was dan ook niet zoo zeer het onbekende der ziekte, dat

[p. 624]

hem zoo sterk trof; het komt hem toch voor, dat naar hetgeen men vooraf reeds heeft kunnen weten en door eenige gevallen zelf heeft kunnen zien, zij niet zóó duister is, als men haar zich voorstelt; maar de snelle voortgang - eenige elkander snel opvolgende toevallen! - gij wilt hulp aanbrengen, en de lijder ontzinkt uwe handen; terwijl gij nog denkt werkzaam te zijn, houdt de bewerktuiging reeds op te werken; hetgeen gij nog voor mede- of terugwerking der natuur aanziet, zijn de stuiptrekkende bewegingen der bezwijkende levenskracht: dit alles treft den Arts, en doet den aanschouwer met angst, schrik en vrees terugdeinzen.

Gelukkig, dat deze gevallen, zoo verre het schijnt, in ons land niet de meerderheid uitmaken; terwijl gereede, spoedige en doelmatige hulp vele Cholera-aan, vallen in hare ontwikkeling stuit. Deze waarheid, die reeds door vele voorbeelden bevestigd is en nog verder gestaafd zal worden, zal het beste middel tegen de door den Schrijver te regt als hoogst schadelijk voorgestelde angst en vrees worden.

Wij willen met den Schrijver niet twisten, of de Cholera al dan niet als eene nieuwe ziekte moet worden aangemerkt. Wij kenden zeker reeds lang den naam Cholera, maar bekennen desniettemin, dat hare eerste verschijning ons vreemd was en iets eigenaardigs had. Wij verzekeren gelijktijdig den Schrijver, dat wij in de vroegere waarnemingen van voortreffelijke Geneesheeren niet geheel onkundig zijn, noch dezelve kleinachten. Wij geven het hem volkomen gewonnen, dat in de geheele natuur geen enkel verschijnsel zonder zamenhang of verwantschap met andere plaats grijpt; maar wij houden toch den Aziatischen braakloop voor zeer onderscheiden van de gewone boorts, zoo wel in oorzaak en werking, als in gevolg. Maar wij willen met den Schrijver voor het publiek niet twisten. Wij zeggen met hem, dat een echt godsdienstige zin den geest versterkt, en daardoor het ligchaam kracht van weder stand erlangt; maar wij zouden door zijne redeneringen daartoe niet gebragt zijn

[p. 625]

geworden. Wie te veel wil bewijzen, bewijst niets; wie te zeer verzacht, verzwakt zijne bewijsgronden, en wie niet juist redeneert, beneemt zijner redeneringen klem en kracht.

Wij kunnen desgelijks in geene ontleding der verschillende soorten van besmetting treden. Er wordt hier voor den leek te veel, voor den Geneesheer te weinig gezegd. Dewijl de Heer hymans zich hier op de wijze van beschouwing van zijnen grooten leermeester hufeland beroept, had hij het veilig daarbij kunnen laten. Hufeland heeft zeker eenig licht in deze duisternis aangebragt, maar de zaak niet opgehelderd; noch hij, noch Commissiën zullen hier afdoende kunnen beslissen; de tijd alleen zal opklaren, wat vooreerst duister moet blijven.