Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1832

De Duivel op krukken, door A.R. Le Sage,benevens eene Schets van het Leven des Schrijvers. Naar de laatste Fransche Uitgave. II Deelen. Te Leeuwarden, bij H.C. Schetsberg. In gr. 8vo. Te zamen XXXII en 490 bl. ƒ 4-60.

De Heer weits, te Leeuwarden, levert ons hier eene vertaling van het vermaarde werk van le sage: le diable boîteux, waarachter nog volgt: de krukken van den kreupelen duivel (les béquilles du diable boîteux), door laurent bordelon, waarin de geestigheid en leerzame strekking van le sage's werk wordt aangewezen; voorts: ernstige en boertige gesprekken tusschen de schoorsteenen van Madrid (entretiens des cheminées de Madrid), en eindelijk de droom: een dag der Schikgodinnen (une journée des Parques).

Het oorspronkelijke werk genoeg bekend achtende, zullen wij alleenlijk over de wijze van vertolking ons gevoelen zeggen.

Over het geheel bevalt de vertaling ons vrij wel. Zulk een geestig geschrift gelukkig over te brengen, is zeker niet gemakkelijk; doch hier en daar schijnt de Vertaler zich te hebben gehaast, en daardoor tot onnaauwkeurigheden vervallen te zijn. Zoo vonden wij, in de voorafgaande Levensschets des Schrijvers, overgenomen uit de Biographie universelle, Deel XXIV, op bl. XI: als Advocaat aan te zweren. Dit is geen Nederlandsch; men leze: als Advocaat den eed af te leggen. - Bl. XX: een stuk, waarin men de weduwe scarron (toen vrouw van lodewijk XIV) maintenon meende bespot te zien. Dit is, gelijk het er staat, onverstaanbaar. Zeker moet het zijn:

[p. 601]

een stuk, waarin men, in de weduwe scarron, Mevrouw de maintenon, toen geheime gemalin van lodewijk XIV, meende bespot te zien. - Bl. 5 zegt de kreupele duivel Asmodeus (Waarom noemt hem de Vertaler den duivel op krukken? Naderhand heeft hij toch moeten zeggen: de krukken van den kreupelen duivel, om de herhaling te vermijden.) - dáár zegt dan die kreupele duivel, dat hij, onder anderen, de ongebondenheid, de hazardspelen en de scheikunde in de wereld heeft gebragt. Scheikunde zal moeten wezen Alchymie of goudmakerij, waarbij de scheikunde of Chemie slechts het ondergeschikte middel was tot het ijdele hoofddoel, het zoeken en zoo mogelijk vinden van den steen der wijzen. - Bl. 125. Tut, tut, zoo haastig niet, Heer Kapitein, zei de geldschieter zeer koelbloedig. Het Fransch heeft: Point d'emportement, Seigneur Capitaine, reprit d'un grand sang froid l'usurier. Dat ellendig platte tut, tut! is dus van den Vertaler. Waarom niet liever eenvoudig: Maak u zoo boos niet, Heer Kapitein, hernam de woekeraar met groote kloekmoedigheid. - Bl. 143. Pourquoi la tête leur a tourné; waarom het hun doorloopt, zegt de vertaling; liever: waarom het hoofd hun omloopt. - Het Spaansche en het Fransche liedje, op bl. 153, zijn vrij aardig overgebragt, schoon met verwaarloozing der maat van het oorspronkelijke, en niet zonder eenige vrijheden. Doch waarom de Spaansche rijmelooze verzen, op bl. 186, niet in soortgelijke rijmelooze Nederlandsche wedergegeven? Nu heeft de Vertaler, om het rijm, den zin geweld aangedaan. De duivel zegt wel, dat Fransche lezers om de gekunstelde beelden lagchen zouden; maar het oorspronkelijke is toch zóó gekunsteld niet, als de vertolking het maakt, b.v. couplet 2:

Es tu frente toda nieve

ϒ el alabastro, batallas

Offreciò al Amor, haziendo

En ella vaya.

Uw voorhoofd, altijd blank als sneeuw
En marmer, woedt als beer of leeuw,
Valt Amor aan, doch met een schreeuw

Verrast hij 't in het duister.

Er staat in het Spaansch niets van beer of leeuw; maar het

[p. 602]

rijmvragende sneeuw, in den eersten regel, bezorgt ons in den tweeden die beide gedierten. Moet frente ook niet fronte wezen? gelijk bevorens, op bl. 153, voor ardiento behoort gelezen te worden ardiendo.

Deel II, bi. 29, staat: eenen minnaar, op wiens bezit zij nooit behoeft te hopen; lees, vermag te hopen. - Bl. 50 en 51 zijn, onder anderen, de staande en slepende Alexandrijnen niet behoorlijk afgewisseld: en hoe veel onzin men den mislukten Treurspeldichter late uitstorten, men moest hem toch de kennis van den uiterlijken vorm der dichtsoort niet hebben ontnomen. - Bl. 109. De volzin: Ik vooronderstel maar eens, dat er twee gevonden worden, enz. is volstrekt onverstaanbaar. De meening is deze: Ik vooronderstel maar eens, dat er twee [vrouwen] gevonden worden, die volmaakt eensgezind zijn; maar dan zelfs zijn ze (ironisch gesproken) zoo groote vriendinnen, dat, zoo gij, na beiden gezien te hebben, aan de eene blijken van liefde betoont, de andere dadelijk razend zal worden, niet omdat zij u bemint, maar omdat gij hare vriendin hebt voorgetrokken. - Bl. 158 en 163 wordt een bouwvallig kasteel zeer oneigenlijk eene hut genoemd; lees liever, om den spot in de uitdrukking te bewaren, zijnen bouwval op te knappen, en aan zijn vervallen slot te komen. - Bl. 204 lezen wij: weenende, dat het zijn bediende is, in plaats van: wanende, dat het haar bediende is. - Bl. 255. hetzij, dat de overtuiging van vroeg of laat toch te moeten sterven; lees: tenzij, dat enz. - Bl. 274 vinden wij de Kust van Guinea met Brazilië verward.

Dat ook het oorspronkelijke werk zijne gebreken heeft, is bekend; b.v. hoe onwaarschijnlijk is het (IIde D. bl. 68 der vertaling), dat de Dey van Algiers een' jongen Christenslaaf bij eene jonge Christenslavin uit zijnen Harem alleen vertrouwt, en wel om haar van tijd tot tijd door gesprekken te vervrolijken en haar liefde voor zijnen meester in te boezemen! Doch dit is de schuld des Vertalers niet, die vrij gelukkig zijne taak volbragt, maar, bij meerdere oplettendheid en minderen spoed, dat nog ongelijk beter zou hebben verrigt.