Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1832

Geschiedenis van Rusland en peter den grooten: door den Generaal Graaf de ségur. IIde of laatste Deel. Te 's Gravenhage, bij A. Kloots. 1831. In gr. 8vo. XXX en 324 bl. ƒ 3-50.

Bij dit tweede deel staat het voortreffelijk afbeeldsel van peter den grooten, te halven lijve afgeteekend, in vorstelijk gewaad, en van de zinnebeelden zijner regering omgeven, tegenover den titel. Onder de afbeelding vindt men het fac-simile van 's Keizers handteeken: iets, waarin de vertaling boven het oorspronkelijke uitmunt, daar dat fac-simile aan het Fransche werk ontbreekt. Voorts vindt men den inhoud der verschillende boeken en hoofdstukken; daarna, het werk zelve, met drie uitgebreide aanteekeningen er achter; eindelijk, de alphabetische lijst der Schrijvers, welke door den oorspronkelijken opsteller bij de bewerking zijn geraadpleegd, en waarlijk niet gering in getal zijn.

De Schrijver begint dit tweede of laatste deel met een' terugblik op de vroegere Geschiedenis van Rusland; de opkomst, den bloei en den ondergang van het eerste Vorstenhuis, dat der ruriks. Na de overweldiging van boris en de regeringloosheid gedurende den tijd der verschijning van de valsche demetriussen te hebben afgemaald, schildert hij de redding van Rusland door michael romanow, en de vestiging van dat tweede Stamhuis in 1613. Nu geleidt hij ons, aan de hand der Geschiedenis, tot aan de wieg van peter den grooten. Wij zien den held van het Noorden, sedert zijne geboorte, belaagd en vervolgd. Op zijn tiende jaar wordt hij door oproerige Strelitsen (die heimelijke handlangers waren van sophia, zijne zuster van vaders zijde) bijna vermoord in de armen zijner moeder, en aan den voet van het altaar. De komst eener aangesnelde ruiterbende redt

[p. 540]

hem. Wel wordt peter vervolgens, nog in zijne kindschheid, naar een dorp verbannen; wel geeft men hem vijftig medgezellen van ongebondenheid, om zijne zeden te verpesten en zijne geestkracht te verstikken: maar het genie zegeviert over de opgeworpene hinderpalen; hij vereenigt zijne makkers tot eene krijgskundige school, waar hij zelf, bezield door den invloed van een' vreemdeling, van le fort, de verschillende rangen doorloopt. Hij toont weldra sophia niet te vreezen. Vergeefs zoekt zij op nieuw hem te laten ombrengen. De zeventienjarige peter plaatst zich, in 1789, aan het hoofd der natie; de eerzuchtige Regentes verliest haar gezag, en peter bestijgt den troon. Nu begint de strijd van dien Hercules met het monster der barbaarschheid, om te duren tot zijnen dood in 1725. Aan dezen éénen strijd zijn alle zijne daden en maatregelen, zijne krijgsbedrijven en onderhandelingen, zijne reizen binnen en buiten zijn Rijk ondergeschikt. Zijn volk, zijn land wil hij herscheppen, beschaven. Dit is zijn wil, dit zijn doel, dit zijn blijvende en hoogste wellust. Daarvoor waagt hij gezondheid en leven, de rust van den Staat, en de zekerheid van den Troon. Daaraan offert hij met moeite verworvene schatten; maar ook het zweet en bloed zijner onderdanen, en het leven van zijnen éénigen zoon.

Wij leeren hem kennen, den bewonderenswaardigen en verschrikkelijken tevens, in zijne edelmoedigheid, vastberadenheid, helderziendheid en waarachtige grootheid; maar ook in zijne sluwheid, onstuimigheid, eenzijdige wijze van beschouwen, en somwijlen onmenschelijke wreedheid. Zoo verschijnt hij ons, als de Beschermgeest van alwat met hem denken en werken wil, tot omschepping van de gewoonten en zeden zijner natie; maar als de Verderfengel tevens voor alles, wat den voortgang der beschaving zoekt te stremmen en zijne schoone idealen te verijdelen. Zoo ontsluijert ons de Muze der Geschiedenis zijn raadselachtig karakter. Zoo schildert, zoo toetst en beoordeelt hem de voortreffelijke Schrijver. Hoe jammert het ons daarom, ook in dit deel die zelfde onzuiverheid van taal, vooral door de woordelijke vertolking van Fransche spreekwijzen, weder te vinden, welke wij reeds in het vorige deel hebben aangewezen, en die ook bereids in andere tijdschriften, voor dit deel, zijn aangeduid! In weerwil echter dier onnaauwkeurigheid en overhaasting bij de vertaling, blijft het werk zelve belangrijk, en verdient eene plaats in elke bibliotheek.