Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1832

Leerredenen van den Heer de Boulogne,Bisschop van Troyes. (Uit het Fransch vertaald.) Iste tweetal. Te Leiden, bij C.G. Menzel. In gr. 8vo. 92 Bl. ƒ :-90

In een berigt, achter op den omslag geplaatst, wordt te kennen gegeven, dat, naar het oordeel van deskundigen, de Leerredenen van de boulogne eene eervolle plaats verdienen naast die van bossuet, bourdaloue en massillon. Van tijd tot tijd zullen er dergelijke tweetallen volgen. Het geheel moet vier tamelijke boekdeelen uitmaken; en dan belooft de uitgever, bijaldien het vertier zulks veroorlooft, aan de bezitters van het complete werk, telkens bij ieder deel, een' sierlijk gegraveerden titel gratis. Voorts wordt nog gezegd, dat deze beide Leerredenen geene bloemlezing zijn, maar behooren tot de vroegste van den Redenaar,

[p. 521]

toen hij naauwelijks den leeftijd van 24 jaren bereikt had. Naar ons oordeel zijn het dan ook waarlijk geene meesterstukken, zoo min wat vorm als inhoud aangaat, en hadden dezelve wel onvertaald mogen blijven. Het opschrift der eerste Leerrede is: over de Liefde Gods. Boven dezelve staan in het Latijn (volgens de Vulgata) en in eene Hollandsche vertaling de woorden, die gevonden worden Luk. XII: 49. Ligt het behandelde onderwerp in dezen tekst? Geenszins. De keuze is wel zeer ongelukkig. Eigenlijke tekstverklaring wordt dan ook niet gegeven, maar in het algemeen, bij wijze van Inleiding, aangemerkt, dat jezus christus, geheel onderscheiden van de helden der aarde, niet is gekomen, om aan dezelve dat verwoestende en moorddadige vuur te brengen, hetwelk Koningen tegen Koningen, en volken tegen volken het zwaard doet aangorden. Maar, zegt de boulogne, aan de menschelijke driften eenen openlijken krijg te verklaren, den wellust zijne slaven te ontweldigen, den troon der ongewijde liefde omverre te werpen, en op deszelfs bezoedelde overblijfsels de zegeteekenen op te rigten der Goddelijke liefde, en aldus in aller harten de schoonste, de edelste vlamme te ontsteken: dit zijn de roemrijke overwinningen, die de komst van den Messias kenmerkten, Zoo komt de Bisschop als met eenen sprong op zijn onderwerp, dat misschien beter aldus omschreven had kunnen worden: De Christen verpligt, om God lief te hebben. In het eerste deel wil de Prediker de heerlijke voorregten van deze liefde schetsen, en doen gevoelen, hoe roemvol het voor den mensch is, God te beminnen; in het tweede poogt hij de kinderen der genade tot overtuiging te brengen, dat wij God moeten beminnen, 1. omdat Hij God is, 2. omdat Hij onze God is, en 3. omdat Hij onze Verlosser is; en te dien einde meent hij voor oogen te moeten stellen het aandoenlijkste schouwspel, waarvoor eene gevoelige ziel vatbaar is, het schouwspel van eenen God, stervende aan het kruis (?!). De toon der Leerrede is hartstogtelijk. Men bemerkt overal

[p. 522]

het oogmerk, om op het gevoel te werken - hier en daar onzin, die misschien, bij een' vloeijenden, beeldrijken stijl, voor de niet denkende menigte iets wegslepends kan hebben. Niemand, die regelen van gezonde uitlegkunde volgt, zal van den boven geplaatsten tekst zoodanig gebruik willen maken. Voor het verstand is hier dus weinig te vinden, en voor het hart....ach de hongerenden en dorstenden, die met zoodanige lafenis zich moeten vergenoegen! Onder de plaatsen, die om de zonderlingheid der uitdrukking in het oog vallen, behooren ook nog de volgende: Ik ben geschapen, om God te beminnen! Ik besta derhalve tot hetzelfde einde, waartoe God bestaat. - Verlaat Hij (God) de hemelen, wordt Hij uit eene maagd geboren, lijdt en sterft Hij, het is ter liefde. - Gelijk een enkele druppel van dit aanbiddelijk bloed genoegzaam ware geweest ter voldoening van alle de zonden der wereld, zoo is ook eene enkele opwelling van eene volmaakte liefde toereikende, om alle de smetten der boosheden in ons uit te wisschen. - De hemel heeft zich met de aarde, en de aarde met de hel vereenigd, om den dood van jezus christus schandelijker en smartelijker te maken. - Dat slagtoffer, Hij, op wien de Oneindige zijne geheele wraak geladen heeft; Hij, die, onze zwakheden aannemende, het geheele wigt (gewigt) der gramschap getorscht heeft; dat slagtoffer.....is een God, is God zelf! Ja, Hij is geboren in eene krib; Hij heeft geschreid; al de straffen zaamgenomen op zich laten uitputten; Hij is bespot, geslagen, bespuwd, met smaad overladen; eindelijk is Hij gestorven..... Het is voor onze Lezers niet noodig, op zoodanig gepreek en geschrijf aanmerkingen te maken. Naar deze staaltjes oordeele men over het geheel!

De tweede Leerrede, over het laatste Oordeel, heeft tot tekst Jez. V: 16. Ook deze draagt blijken van weelderig vernuft, en schijnt voornamelijk opgesteld te zijn, om de hoorders door schrikwekkende voorstelling te roeren. Hier mist men den zachteren geest van het Evan-

[p. 523]

gelie. Waartoe ook een tekst uit de Schriften des O.V., daar jezus leven en onverderfelijkheid aan het licht gebragt heeft? De bewerking dezer Leerrede is niet veel beter, dan die der eerste. Aanstootelijke uitdrukkingen komen er minder in voor. Op bl. 69 wordt gesproken van gepleegden Godsmoord, en bl. 77 staat: De bron van het bloed van jezus christus, waarin de bliksem des hemels is uitgedoofd, is voor immer verdroogd. - Dan, reeds genoeg!