Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1832

[p. 445]

Brief over den besmettelijken aard der Aziatische Cholera van den Voorzitter Dr. rust aan Z. Excell. Baron alex. van humboldt. Uit het Hoogduitsch vertaald door G. Vrolik.Te Amsterdam, bij J. Muller en Comp. 1832. In gr. 8vo. IV, 49 Bl. ƒ :-50.
Toelichting van den Brief over den besmettelijken aard der Aziatische Cholera van den Voorzitter Dr. rust, enz. in overeenstemming met verscheidene Geneesheeren van Berlijn uitgegeven door Dr. aug. vetter. Uit het Hoogduitsch vertaald door d.j.a. arntzenius, Med. et Chirurg. Dr. Te Amsterdam, bij L. van der Vinne. 1832. In gr. 8vo. 86 Bl. ƒ 1-:

Tot groote ergernis voor de oningewijden, en niet mindere schade voor de wetenschap, werd sedert het verschijnen der Cholera in Europa een twist gevoerd over de besmettelijkheid dezer ziekte, en wel, gelijk het gewoonlijk gaat, niet zonder haat en partijzucht, waarbij men te dikwijls de zaak om den persoon vergeten heeft. Een nieuw blijk daarvan leveren beide voor ons liggende geschriften.

De Heer rust, het hoofd der Contagionisten te Berlijn, en door zijne hooge betrekking de bestuurder der maatregelen, door het Pruissisch Gouvernement tegen de ziekte genomen, moest deswege vele tegenspraak en berisping hooren van de zijde der andersdenkenden. Of en in hoeverre eene zekere afgunst daarbij hare rol gespeeld hebbe, die ieder boven anderen verheven mensch te wachten heeft, willen wij daarlaten; gelijk wij evenmin bepalen willen, of deze beoordeelingen en berispingen, zeker niet altijd van bevoegden, met die beschaafdheid en kalmte van geest zijn beantwoord, welke men van zekeren stand in de maatschappij regt heeft te vorderen. Wij bepalen ons thans alleen bij den brief en zijne toelichting, om te zien, in hoeverre ze ons der waarheid nader hebben gebragt.

Dr. rust had zich bij 't begin van zijnen brief uitgelaten in een' heftigen, vinnigen toon over andersdenkenden, die zeker onder Geleerden (immers zoo daaronder welopgevoede menschen mogen verstaan worden) niet te pas komt. Geen wonder, dat deze de zaak opvatten, maar, ook boos

[p. 446]

geworden, tot zekeren kijftoon vervallen, die den koelen beschouwer van dezen hartstogtelijken twist weinig goeds verwachten doet. Moet dan altijd de onmatige eigenliefde en heerschzucht der menschen hunne oogen voor de waarheid verblinden, en geweld en dwang in plaats der overreding het middel zijn, waardoor men anderen zijn gevoelen wil doen aannemen!

1. Als een eerste argument voor zijne stelling noemde rust de langzame wijze der verspreiding; hiertegen voert partij aan, dat de ziekte, niettegenstaande Cordons, in elf maanden van Moscau naar Berlijn gekomen is, dat nergens de invoering door contagium bewezen is, enz. Wij hebben over dit punt reeds vroeger en meermalen ons gevoelen uiteengezet, en aangetoond, dat er op zijn minst groote waarschijnlijkheid voor zulk eene invoering bestaat. Vanwaar toch, dat op de meeste plaatsen de kwaal van schippers, matrozen of militairen begonnen is? En wat de langzame verspreiding aanbelangt, wij mogen niet ontveinzen, dat, zoo in rijkbevolkte steden dagelijks een getal van 40-60 zieken wordt opgegeven, wij deze omstandigheid met eene miasmatische verandering in den dampkring, die toch allen moeten inademen, slecht kunnen overeenbrengen.

Rust wijst voorts op de geweldige sprongen, welke de Cholera gemaakt heeft, en waarbij zij zich geenszins in eene bepaalde westelijke rigting beweegt; daartegen beweert vetter, dat de bewijzen voor eene oorspronkelijke vorming op verschillende plaatsen voorhanden zijn. Recensent ontkent niet, dat de ziektegesteldheid de voorbeschiktheid tot deze Epidemie lang heeft voorbereid; maar voor eene evolutio spontanea van de Aziatische Cholera heeft hij tot nog toe geene afdoende getuigenissen gevonden. Op de westelijke rigting der ziekte valt ook veel af te dingen, gelijk wij vroeger toonden.

2. De ziekte stoort zich (zegt rust) aan klimaat, bodem noch weersgesteldheid. Vetter ontkent dit, vooral het laatste. Intusschen zijn de hooge streken van Rusland niet verschoond gebleven, en is op Java het moerassigste gedeelte niet doorgaans het meest bezocht.

3. De ziekte treedt te voorschijn als eene contagieuze, volstrekt niet als eene miasmatische of uit andere algemeene invloeden ontstane krankheid. Dit is het derde argument van Dr. rust, waartegen Dr. vetter bijbrengt, dat nergens de

[p. 447]

zlekte heeft kunnen afgesloten worden, zelfs onder omstandigheden, die de Oostersche pest in sterk bewoonde steden zouden beperkt hebben; dat de ziekte in Berlijn met meer dan één geval is aangevangen, nadat de genius Epidemicus reeds lang vooraf bestaan had. Daar evenwel naam en plaats niet zijn opgegeven, valt het bezwaarlijk, daaromtrent een oordeel te vellen. De genius Epidemicus is ten hoogste een bewijs, dat de ziekte door omstandigheden is voorbereid. Gelijke omstandigheden ter zelfder tijd heerschende, als krampen in de kuiten, diarrhee, slapeloosheid, kunnen daarvan wel het gevolg zijn, maar ook evenzeer van een beangstigd zenuwgestel; ontstaan en bewijzen althans niet voldingend voor een' miasmatischen oorsprong der Cholera.

4. De ziekte laat zich afsluiten. Deze stelling van rust verwerpt vetter, op grond, dat zij nergens heeft kunnen gestuit worden. De redenen hiervan zijn klaar. Nergens heeft men de maatregelen, daartoe strekkende, streng kunnen of willen handhaven; waaraan, gelijk rust met reden aanmerkt, de ongelukkige oorlog met Polen het zijne heeft toegebragt.

5. De gedaante, onder welke de ziekte te voorschijn treedt, bewijst reeds, dat haar eene eigendommelijke smetstof, eene ware vergistiging ten grondslag ligt. Hier merkt vetter aan, dat de Cholera Asiatica niet zóó zeer van den hoogsten vorm van onze Cholera verschilt, dat men ze niet tot één genus brengen kan. Het is moeijelijk voor lemand, die beide niet heeft kunnen vergelijken, op dit punt uitspraak te doen.

6. De mededeeling der ziekte van voorwerp aan voorwerp laat zich in duizende gevallen als met den vinger aanwijzen. Over dit argument van den Briefschrijver stapt de Toelichter, onzes erachtens, vrij luchtig heen; het ware hier de plaats, eenige asdoende facta mede te deelen, of althans de aangevoerde te ontzenuwen.

7. De ziekte verschijnt op nieuw in plaatsen, waar hij had opgehouden te bestaan. Dit is het eigendommelijke, zegt rust, van contagieuze ziekten: miasmatische keeren niet zoo spoedig weder, en er bestaat gegronde vrees, dat zij, eenmaal geworteld, zich vestigen zal. Dit laatste ontkent vetter. De ondervinding zal tusschen beide partijen uitspraak doen. Dat evenwel door sympathie de ziekte op anderen kan overgaan, even als andere zenuwziekten, wordt niet geloochend; maar, voegt vetter er bij, deze wijze

[p. 448]

van aansteking is niet geschikt, om legers tegen dezelve te laten optrekken, rivieren, landen, steden en huizen af te sluiten, enz.

Ziedaar, geachte Lezer! kortelijk den loop van beide twistschriften. De hartstogtelijke toon, waarin zij geschreven zijn, ontneemt aan dezelve veel van hunne wetenschappelijke waarde. Waarschijnlijk ligt de waarheid in 't midden. Eene oorspronkelijk miasmatische ziekte heeft een contagieus karakter aangenomen; verscheidene omstandigheden hebben dezelve al voorlang voorbereid. Matigheid en dat ootmoedig vertrouwen op God, hetwelk ons gemoed verheft, zijn onze veiligste voorbehoedmiddelen; de algemeene Therapie ons beste specificum. Dat specificum zal ons ook nu niet begeven, en wij hebben de ondervinding onzer naburen tot leering voor ons.