Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1832

Over de belangrijkheid eens zestigjarigen ouderdoms, in den jare 1831; of Schets der hoogst merkwaardige verschijnselen, welke dien leeftijd bij uitstek kenmerken. Te Amsterdam, bij A. Vink. 1831. In gr. 8vo. 186 Bl. ƒ 2-40.

De Schrijver twijfelt, of er onder al de Eeuwen, welke sinds de Schepping vervlogen, wel ééne aan te wijzen is, die in belangrijkheid met de jongstverloopene halve Eeuw kan vergeleken worden; of de gebeurtenissen en verschijnselen, welke, gedurende de laatste vijftig jaren, elkander met zoo veel snelheid opvolgden en als 't ware verdrongen, niet kunnen geacht worden rijkelijk op te wegen tegen hetgeen meer dan ééne vroegere Eeuw van dien aard te aanschouwen gaf. Zulks deed hem besluiten, om, in een kort overzigt dezer merkwaardige gebeurtenissen en verschijnselen, de belangrijkheid aan te toonen eens zestigjarigen leeftijds in den jare 1831. Men verwachte hier niet zoo zeer een tijdrekenkundig verslag, als wel een geschied- en redekunstig gedenkschrift van het op den titel genoemde tijdvak. Geschiedkundig noemen wij deze herinneringen, in zoo ver zij getuigen van de bekendheid des Schrijvers met de voornaamste gebeurtenissen van den leeftijd, dien hij zich voorgesteld heeft te schetsen, en van den wijsgeerigen blik, met welken hij dezelve heest gadegeslagen, en derzelver oorzaken, gevolgen en onderling verband weet te beoordeelen. De stijl van het werk is nu eens bevallig en vrolijk, dan weder statig en verhe-

[p. 404]

ven, gelijk ook de hier heerschende geest nu eens hoog ernstig, dan weder luimig en schertsend is. Deze afwisseling draagt niet weinig bij tot veraangenaming der lezing. Daar het groot aantal der hier behandelde zaken het ons onmogelijk maakt, een doorloopend verslag van den inhoud des werks te geven, willen wij liever, ten einde onze lezers zelven te doen oordeelen, iets tot eene proeve overnemen.

Na met een woord gesproken te hebben van katharina II, jozef II, frederik den grooten en willem V, gaat de Schrijver dus voort: ‘Maar wenden we voor als nog het oog van bijzondere personen af, en vestigen we het op voorwerpen van grooteren omvang, op Volken, op Staten, ja op Werelddeelen. Volge mij dus uwe verbeelding al aanstonds naar gene zijde des grooten Oceaans, naar het land, waar leden van alle volken der aarde tot één volk zijn zamengesmolten; naar het land, welks kusten door de twee grootste wereldzeeën gebeukt worden, waar de Niagara zijne wateren in den afgrond dondert, waar de reusachtige Missisippi zeshonderd mijlen lands bevochtigt; in één woord, naar het land van washington, naar Noord-Amerika! - Welk eene verbazende verandering onderging deze groote helft der Nieuwe wereld! Terwijl clemens XIV de orde der Jezuiten in Europa asschaft, en daardoor de grootste vijanden des menschdoms in hunnen euvelmoed fnuikt, vliegt de Engel des verderfs over den Atlantischen Oceaan, en doet een der geweldigste oorlogen, een strijd op leven of dood, ontbranden tusschen Engeland en deszelfs Noord-Amerikaansche onderdanen, en na achtjarigen, hardnekkigen krijg, schiet de zon, voor de eerste maal sinds de schepping der wereld, hare stralen op een vrij volk in de Nieuwe wereld, terwijl gelijktijdig de schoonste parel van Brittanjes kroon valt.’

Ten besluite nog het volgende, over den toestand van ons Vaderland: ‘Voor zoo ver gij Nederlanders zijt, hebt gij uw dierbaar Vaderland ook, gedurende dit tijdvak, het toppunt van welvaart zien bereiken; maar tevens (het is bijkans onmogelijk, zulks van denzelfden leeftijd te kunnen gelooven) hebt gij het zien zinken, ja zinken tot schier peillooze diepte, en die zijn aanzijn onkenbaar, zijn' naam onleesbaar maakte. Echter hebt gij het ook uit dien vernederden staat zien herrijzen, en zelfs met eenigen glans het gebogen hoofd zien opbeuren; gij hebt het weêr zien plaats nemen onder de aloude Staten van Europa. - U, dierbare geboortegrond,

[p. 405]

u mogen uwe zestigjarige zonen en dochteren nog eenmaal, met gewenschte krachten, die eerwaardige plaats zien hernemen, welke u onder de volken der Christenheid zoo regtvaardig toekomt; herneem die weldra, mijn geliefd Vaderland; herrijs, maar herrijs met ongeleenden en alleen van den God uwer vaderen afgebeden luister!’

Zonder te durven beslissen, of deze herinneringen zamengesteld zijn uit het vrijwillig gekozen oogpunt van eenen jongeren Schrijver, dan of werkelijk een zestigjarig Landgenoot ons hier de slotsom van zijne opmerkingen en herinneringen mededeelt, meenen wij dit boek te moeten aanbevelen, zoo wel wegens deszelfs onderhoudenden toon, als wegens den goeden geest, die in hetzelve heerscht.