Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1832

Ansichten des Politischen Zustandes von Europa, nebst einer Geschichte von der Belgischen Revolution bis April 1831, von K.P. Obersten von schepeler. Haag, bey Gebrüder Hartmann. 1831. Gr. 8vo. IV und 430 S. ƒ 4-:

Dit boek behelst in de eerste plaats eene wijsgeerige en geschiedkundige beschouwing van den staatkundigen toestand van Europa, sedert de eerste Fransche omwenteling tot op onzen tijd; en ten tweede, eene geschiedenis van den Belgischen opstand tot de maand April 1831. Het eerste gedeelte onderscheidt zich voordeelig van zoo vele politieke brochures, waarvan vooral Frankrijk het vaderland is, welke, in eenen fraaijen stijl ingekleed en met alle de sieraden der welsprekendheid opgeschikt, ons meestal schoonklinkende redeneringen opdischen, gebouwd op valsche stellingen, of op Modespreuken van onbepaalden zin; - tooverklanken, met welke men de wufte menigte, of de vurige jeugd, tegen alle orde in de Maatschappij, tegen alle gevestigd gezag tracht op te winden. De Schrijver van het aangekondigde werk toont van eenen geheel anderen geest bezield te zijn. Zijne redeneringen zijn niet op ijdele woorden of verwarde begrippen, maar op daadzaken gegrond. Hij toont eene naauwkeurige kennis van den toestand der onderscheidene Rijken en Staten van Europa te bezitten. Hieruit ontleent hij de voorbeelden en de bewijzen voor zijne stellingen, welke alzoo, op de ondervinding en de werkelijkheid gegrond, noch woordenpraal, noch drogredenen noodig hebben, om bij den Lezer ingang te vinden. Wat des Schrijvers bijzondere denkwijze betreft, hij schijnt ons toe tot die partij te be-

[p. 260]

hooren, in welke men alle nijvere en rustige burgers, alle huisvaders, allen, die iets te verliezen hebben, zoude meenen te moeten aantreffen; dat is, tot de voorstanders eener redelijke vrijheid, zoo verre dezelve met de orde in de Maatschappij en met de klem van het gevestigd gezag gepaard kan gaan, maar verder niet. Voor de leer der Volkssouvereiniteit, voor de onschendbaarheid der drukpers, voor het heilig regt van oproer, en dergelijken verhevenen onzin meer, verwachte men dus hier geene sophismen: integendeel, wij bevelen het boek met volle ruimte allen aan, die prijs stellen op heldere inzigten en op redeneringen van een gezond verstand, dat met de noodige kennis is toegerust, om over deze en dergelijke onderwerpen grondig en overtuigend te oordeelen.

Het tweede gedeelte van dit werk (S. 137-430) bevat, gelijk wij zeiden, eene geschiedenis van den Belgischen opstand tot April 1831. Misschien is het nog te vroeg, om over dit belangrijk onderwerp een klassiek werk te kunnen schrijven; doch de tijdgenoot verdient reeds lof, wanneer hij voor de vergetelheid bewaart, hetgeen anders in den oceaan der dagbladen zou bedolven blijven, en bouwstoffen opzamelt voor den nakomeling, die, op een verhevener standpunt geplaatst van het Respice finem zal kunnen gebruik maken. Zoo veel is zeker, dat dit werk reeds zoo veel geeft als men thans met billijkheid vorderen kan; dat is, eene geheel aaneengeschakelde geschiedenis van de oorzaken, drijfveren, beginselen en voortgang van den Belgischen opstand, die met groote zorgvuldigheid bewerkt en daarbij in een' zeer goeden historischen stijl voorgedragen is.

In enkele bijzonderheden schijnt de Schrijver niet wel onderrigt geweest te zijn, b.v. wanneer hij bl. 211 zegt, dat de Graaf van bylandt en de Generaal wauthier voor eenen krijgsraad gebragt zijn. Dit is, zoo wij vermeenen, niet geschied. Wel heeft de Graaf van bylandt, gelijk de Schrijver daarna zegt, eene verantwoording van zijn gedrag in het licht gegeven, tegen welke onderscheidene geschriften en artikelen in de Nieuwspapieren verschenen zijn; doch hierbij is het gebleven. - Zoo zijn ook de omstandigheden van den stouten en gevaarvollen intogt van den Kroonprins, alleen van eenige Adjudanten vergezeld, binnen het oproerige Brussel, niet met die uitvoerigheid opgegeven, welke het gewigt dezer edele en moedige poging vorderde. Juist

[p. 261]

de Memorie van den Graaf van bylandt, welke wij zoo even aanhaalden, behelst hieromtrent aan het slot een aantal merkwaardige bijzonderheden, welke wij elders nog nlet aantroffen.

Het is te bejammeren, dat dit boek ontsierd wordt door eene ontzettende menigte drukfeilen. De afstand, waarin de Schrijver van de drukpers was, schijnt hiertoe aanleiding te hebben gegeven, en hij heeft getracht, door eene compresse Lijst van Druckfehler, vier bladzijden groot, hieraan zoo veel mogelijk te gemoet te komen. Doch er blijft nog stof over voor een aanzienlijk toevoegsel. Dit is echter buiten de schuld van den Schrijver, wiens werk wel waardig was in onze taal overgezet te worden. Wij verheugen ons echter, dat het in 't Hoogduitsch in het licht verschenen is, overtuigd dat het bij onze Duitsche naburen veel zal kunnen bijdragen tot wegneming van zoo vele verkeerde oordeelvellingen over de oorzaken van den roekeloozen en onzinnigen Belgischen opstand.