Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1832

Beredeneerde Beschrijving van het Museum anatomicophysiologicum van P. de Riemer,in leven Ridder van de Orde van den Nederlandschen Leeuw, Doctor in de Geneeskunde, Professor in de Ontleed-, Heelen Verloskunde, enz. Met eene Opdragt aan Z.M. den Koning. Te Rotterdam, bij de Wed. J. Allart. 1831. In 4to. VIII en 248 bl. ƒ 6-:

Bekend is de verzameling van voorwerpen, die de overledene ijverige Ontleedkundige de riemer gedurende meer dan dertig jaren had bijeengebragt. Ook buitenlanders hebben er met lof van gewaagd, zoo als cuvier, toen hij in 1811 ons vaderland doorreisde, daarover zeer gunstig moet geoordeeld hebben; en vroeger had rudolphi dezelve reeds geprezen, vooral om de keurige opspuitingen, daarin vervat (Bemerkungen aus dem Gebiet der Naturgesch., Medicin und Thierarzneykunde auf einer Reise u.s.w. 1804. I.S. 140, 141). Het behaagde Z.M., tot 's Rijks gebruik,

[p. 199]

dit Muteum van den Oprigter over te nemen, en dus voor de nakomelingschap te bewaren.

Het boekdeel, dat wij aankondigen, geeft van deze, uit bljkans 2200 nommers bestaande, verzameling een beredeneerd verslag. Dit verslag heeft de Heer deriemer zelf opgesteld, en gedeeltelijk ook helpen uitgeven, welke arbeid echter door zijn' vriend, den Heer Referendaris f.j. van maanen, verder ten uitvoer gebragt en voltooid is. Hier volge slechts eene korte inhoudsopgave. De eerste afdeeling bevat de voorwerpen in vocht bewaard. Uitwendige bekleedselen: opperhuid, gedeeltelijk met de haren, van verschillende ligchaamsdeelen; reticulum en opperhuid van eenen Laplander, van Negers enz. Hierbij ook abortus en pasgeborenen van den Negerstam, de geïnjicieerde vaten der huid enz. In het geheel 87 nommers. - Bewerktuigde vliezen: celwijs weefsel, harde en zachte hersenvlies, borstvlies, buikvlies, darmscheil, beenvlies, banden; 46 nommers. - Zamenstel der vaten: de boog en stukken van de groote slagader, van slagaderstammen, van de holader, van aderlijke stammen, opengesneden of omgekeerd; 18 nommers. - Zamenstel der zenuwen: nervus ischiaticus, nervus brachialis, nervus quinti paris enz., de vaten der zenuwen opgespoten; 9 nommers. - Zamenstel der spieren: spiervezels, verbreiding der vaten en zenuwen door de spierzelfstandigheid, pezen, peesvliezen; 19 nommers. - Zamenstel van het kraakbeen: sommige stukken gemacereerd, om het celachtig weefsel zigtbaar te maken, andere met opgespotene fijne vaatjes; 7 nommers. - Beenwording: onderscheidene schedel- en aangezigtsbeenderen van vruchten in verschillenden tijd van ontwikkeling, gelijk mede al de overige beenderen, en eindelijk een in de banden geprepareerd, geheel skelet van een foetus van 8 maanden; 121 nommers. - Geleding: deze voorwerpen zijn minder volledig, en hebben betrekking tot het schoudergewricht, dat van den elleboog, van de dij, van de knie en van den voet; 10 nommers. - Levensverrigting: hier vindt men eerst

[p. 200]

eenige voorwerpen, die tot het bloed betrekking hebben; vervolgens onderscheidene harten; dan preparaten van de werktuigen der stem en ademhaling; 60 nommers. - Dierlijke verrigting: het bekkeneel in-en uitwendig met opgespotene vaten; het zachte hersenvlies; de hersenen (hierbij zijn vele preparaten gevoegd, die tot de vergelijkende anatomie behooren en afzonderlijke nommers hebben; de opgave van het gewigt des ligchaams en dat der hersenen bij deze verschillende voorwerpen maakt de lijst niet onbelangrijk); eindelijk preparaten van het verlengde en ruggemerg; 36 nommers. - Gezigt: hieronder mede eenige voorwerpen van vergelijkende ontleedkunde; 86 nommers. - Gevoel: opgespotene kinderhandjes, armpjes, de huid van de hand en van het aangezigt; 14 nommers. - Gehoor: het buitenoor, deszelfs kraakbeen, de trommelholte met de gehoorbeentjes, preparaten van het geheele gehoorwerktuig in het slaapbeen, de meeste voorwerpen met fijn opgespotene vaten; 8 nommers. - Smaak: verschillende preparaten der tong en mondholte; hieronder ook eene tong eens Negers, na wegneming der opperhuid, met een zwart gekleurd rete Malpighii; 12 nommers. - Reuk: opspuitingen van het slijmvlies, van het septum narium, van de onderscheidene boezems; 12 nommers. - Natuurlijke verrigting: hieronder eerst preparaten, die tot de werktuigen der kaauwing betrekking hebben; vervolgens van de deelen, die tot de doorzwelging dienen; dan magen van onderscheidene dieren, opspuitingen van het darmscheil en van het net, voorwerpen ter opheldering van het zamenstel der darmen, opspuitingen der melkvaten met kwik, gelijk ook van de watervaten in onderscheidene deelen des ligchaams, en van een gedeelte der borstbuis; voorts onderscheidene preparaten van de lever, de galblaas, de milt en de alvleeschklier; van de borsten, van de nieren, en de overige, tot de pisafscheiding behoorende deelen; 137 nommers. - Geslachtsverrigting: hieronder de uterus van eene vrouw, die kort nadat zij voor de tweede maal de keizerssnede on-

[p. 201]

dergaan had overleed; ook onderscheidene ova en foetus van verschillende ontwikkeling, en belangrijke preparaten van opgespotene placentoe; in het geheel 179 nommers.

Hierop volgen, onder een afzonderlijk hoofd, voorwerpen van vergelijkende ontleedkunde, meest van vogels en zoogdieren; deze verzameling is niet bijzonder belangrijk; 82 nommers. Vervolgens eenige voorwerpen van natuurlijke historie, meest ingewandswormen; 38 nommers. Voorwerpen van tegennatuurlijke vorming en monsters; 38 nommers. Ziektekundige voorwerpen; 72 nommers. Eindelijk 57 onderscheidene voorwerpen, ter opheldering van de vorming en ontwikkeling van het hoenderei en van het kuiken.

Niet minder rijk is de verzameling aan drooge voorwerpen. Vooreerst 135 nommers van vliezige deelen, zoo bij den mensch als bij onderscheidene dieren, waaronder de geheele darmbuis van een' volwassen mensch van den slokdarm tot den regten darm, het harde hersenvlies in deszelfs geheel, enz. Vervolgens opgespotene harten en vaten, waaronder een preparaat van al de vaten bij een' volwassen man, opgespotene watervaten, de borstbuis enz., en vele preparaten van het beenig gehoorwerktuig; in het geheel 111 nommers. Vervolgens menschengeraamten en losse beenderen; hieronder het skelet eener Aethiopische vrouw, en dat van een' dwerg uit het gevolg van den Prins van galitzin; 72 nommers. - Skeletten en afzonderlijke beenderen van dieren, waaronder het skelet van eenen 135 jarigen papegaai; 139 nommers. Eene zeer rijke verzameling van schedels van verschillende volken; 79 nommers; - eenige schedels tot opheldering en gedeeltelijke wederlegging (zie N^o. 31 en 31*) van het stelsel van gall; 45 nommers; - zieke beenderen; 267 nommers; - eindelijk verschillende steenen en eenige andere voorwerpen, pleisterafgietsels van ziekelijk afwijkende deelen; 50 nommers.

Uit dit oppervlakkig verslag zal men eenigermate over den omvang van dit Museum kunnen oordeelen. Wij

[p. 202]

verheugen ons, dat deze verzameling, die eerst aan de Hoogeschool van Gent was toegedacht, voor ons vaderland behouden bleef, en thans, bij gelegenheid van het tweede Eeuwfeest van deszelfs stichting, aan het Athenaeum illustre van Amsterdam geschonken is.

Wat de inrigting van den Catalogus betreft, hierop zoude het Rec. niet moeijelijk vallen, verschillende aanmerkingen te maken. De stijl is onaangenaam; de taal, eene vreemde mengeling van Latijn en Hollandsch, is bijzonder arm in uitdrukking; noodelooze uitweidingen, benevens tot vervelens toe herhaalde betuigingen, dat het preparaat leerzaam of bijzonder instructief, dat het sierlijk, ja zelfs somtijds, dat het voortreffelijk is, dwongen ons nu en dan een' glimlach af. Ook proeven van gebrek aan physiologische en zoölogische kennis kan men op vele bladzijden vinden. Maar onthouden wij ons van het verder aanwijzen van gebreken, die elk wetenschappelijk lezer zelf bespeuren zal, en welker ophaling toch weinig nut kan hebben, daar de Schrijver reeds overleden is.