Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1832

De Hooge Feesten der Christendoms. Eene kleine bijdrage tot eene gepaste en vruchtbare viering derzelve; door J.H. Sonstral,Leeraar bij de Evangelisch-Luthersche Gemeente aan den Helder. (Ten voordeele der Gekwetsten in den tegenwoordigen strijd voor Vaderland en Koning.) Te Amsterdam, bij T.B. Groebe. 1830. In gr. 8vo. VIII en 62 bl. ƒ :-70.

Een stichtelijk boeksken, dat welkom zijn zal in menig huisgezin, waar men gaarne iets leest over eenig godsdienstig onderwerp. De Hooge Feesten des Christendoms worden voorgesteld, I. als geschikt, om ons godsdienstig gevoel te verhoogen, II. als eene krachtige ondersteuning van de eischen onzer zedelijke verpligting, en III. als volkomen berekend, om ons tot een gewenscht punt van vereeniging met Hem te brengen, van wiens leven en lotgevallen wij zoo plegtig gedachtenis vieren. Overal ziet men het goede oogmerk doorstralen, en de uitgave is geschied tot een weldadig doeleinde. In het algemeen kan Rec. alzoo den Schrijver zijne goedkeuring betuigen, doch meent echter denzelven tegen overhaasting te moeten waarschuwen. Minder juist is, naar zijn oordeel, vooral de voorstelling op bl. 16 en 17: ‘Met de weinige braven en den onpartijdigen Landvoogd hopen wij, dat de goede Leeraar gered moge worden; wij twijfelen er niet aan (?), of men zal een' verklaarden oproermaker ter doodstraf ei-

[p. 60]

schen......maar hoe verbleeken wij van ontzetting, daar ons dit vloekwoord in de ooren dondert: kruist hem!.....Wij kiezen ons eene plaats op den heuvel der geregtigheid en des doods. Zoo donker het is aan den middaghemel, zoo donker is het ook in onze ziel. Jezus klaagt luide: mijn God!.....en zijne klagt is de onze.....Wij bidden om redding, maar krijgen geen antwoord! Nog hopen wij, Hij zal afkomen van het kruis.....maar helaas! de afgetobde jezus neigt het hoofd! Hij sterft en is niet meer! die treurmaar beklemt onzen boezem.’ Wanneer men de lijdensgeschiedenis voor de eerste maal las of hoorde voordragen, en nog niets wist van de eindelijke uitkomst, zou de schildering van den Heer sonstral naar waarheid zijn; doch nu wij van onze kindschheid af het gansche beloop kennen, en het vooraf weten, dat de christus alzoo moest lijden, om in te gaan tot heer lijkheid, kan men geenszins die uitwerkselen verwachten van de voorstelling. Op zoodanige wijze zal men denkende hoorders niet roeren, die al ligt den toeleg des sprekers bemerken. De jonge Leeraar wachte zich voor dergelijke hulpmiddelen der kunst! De Schrijver kan het toch niet in ernst meenen, wanneer hij betuigt: ‘Nog hopen wij, Hij zal afkomen van het kruis, de Messias.’ Dan had immers, volgens zijn eigen stelsel, bl. 5, de onkreukbare geregtigheid niet voldaan kunnen worden. Op bl. 8 reg. 5 komt vernuft in den zin van het Hoogd. Vernunft voor. Ook stoot men op eenen Germanismus, bl. 59, in de vele Godsakkers, die zaden voor de eeuwigheid bevatten. Men zegt in onze taal kerkhof (begraafplaats), niet Godsakker. Is het bovendien wel juist uitgedrukt, dat daar, in het stof der aarde, de zaden voor de eeuwigheid zijn? Voorts bemerkt men wel eens zekere onnaauwkeurigheid of ongepastheid in het gebruik van beeldrijke uitdrukkingen en tegenstellingen, b.v. bl. 16: ‘Wij zien bij den bleeken gloed der koude maan de heerlijkheid van den Zone des Vaders verduisterd, en hooren Hem, dien de

[p. 61]

Vader altijd hoort, zonder verhooring bidden!’ Zoo ook bl. 27: ‘Dan zal Hij het koren en kaf naauwkeurig ziften, het laatste met vuur verbranden, tot dat de laatste stoppel verteerd is.’ Men zuivert het koren van kaf door middel van eene wan; doch met eene zeef zift men de kleine korrels uit, en de stoppels blijven na den oogst op het veld. Als schrijver of spreker eenig beeld gebruikt, blijve hij bij dat beeld. Ook meende Rec. hier en daar wel eens te stooten op eene onbewezene of althans onjuiste stelling. Blijkt het zoo duidelijk, wat bl. 32 beweerd wordt, dat gedurende de viering der Hooge Christelijke Feesten onze geest geheel meester van zichzelven is, en onze zinnelijkheid in zijne belangen trekt?

Rec., die den Eerw. sonstral niet kent in persoon, wilde den, zoo hij meent, jeugdigen Schrijver geenszins ontmoedigen, maar slechts opmerkzaam op eenige gebreken maken, en vooral tegen eenen te zwierigen of bloeijenden stijl waarschuwen. Hij erkent gaarne de nuttige strekking van het aangekondigde werkje, en dnrft hetzelve, in zoo verre, gerust ter lezing aanprijzen.