Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1831

Holland en België, in wederzijdsche betrekking, sedert de scheiding onder Filips II, tot op de hereeniging dezer Landen onder Willem I, door Von Moltke. Uit het Hoogduitsch. Met Aanteekeningen van Mr. E.C. d'Engelbronner. Te Amsterdam, bij J. Guykens. 1831. In gr. 8vo. VIII en 150 bl. f 1-50.

Het moet den regtschapen, den getrouwen Hollander grieven, wanneer hij opmerkt, dat zoo vele Schrijvers in

[p. 643]

Frankrijk, Engeland, maar voornamelijk in Duitschland, in hunne beoordeelingen van den opstand van België, als 't ware partij trekken voor de aanranders van het grondwettig gezag en tegen hen, die zich onder eene zachte, vaderlijke Regering gelukkig gevoelen. De mindere bekendheid onzer taal, de algemeenheid der Fransche, van welke bijna alle Belgische nieuwspapieren zich bedienen, hebben het, bijna noodzakelijk, gevolg gehad, dat de Belgische klagten en beschuldigingen dagelijks, de Noord-Nederlandsche wederlegging en verdediging daarentegen slechts zelden gehoord werden. Daarbij komt de Jezuitsche stelregel: Laster maar voort; er blijft altijd wat kleven! En zoo laat zich de vreemdeling, zonder dat hij behoorlijk ingelicht is, door ongegronde klagten en vuigen laster in zijn oordeel overrompelen. Hoe dit zij, het is des te aangenamer, van tijd tot tijd mannen van erkende talenten, en in vreemde Raadzalen en in openbare geschriften, hunne stemmen voor waarheid, regt en billijkheid te hooren verheffen. Onder deze laatsten verdient de Heer von moltke genoemd te worden. In de aangekondigde geschiedkundige schets van Holland en België, in hunne wederzijdsche betrekkingen sedert 1567-1814, levert hij een, zoo al niet geheel juist, echter veelal onpartijdig tafereel van den toestand dezer landen. Wij verheugen ons, dat dit werkje in Duitschland in 't licht gegeven is: het kan aldaar bijdragen tot het wegnemen van verkeerde oordeelvellingen. Het kan den Duitscher leeren, dat Hollands grootheid en Belgiës nietigheid dagteekenen van hunne scheiding in de 16de Eeuw; dat België, tot aan de hereeniging met Holland in 1814, achtereenvolgens niets geweest is dan eene Spaansche, Oostenrijksche of Fransche bezitting; dat dit land nooit een zelfstandig bestaan gehad, nooit als Mogendheid is beschouwd geworden, noch Corps Diplomatique, noch iets, dat eenen Staat kenschetst, gehad heeft, en dat het alzoo in de Diplomatie een onding, een non ens was. Doch dit ailes was den Hollander overbekend: het werkje, hoezeer wél geschreven, beveelt zich echter noch door groote naauwkeurigheid, noch door volledigheid aan, gelijk dan ook het onderwerp te groot van omvang en te rijk is, om in slechts 80 bladzijden met eenige volledigheid behandeld te worden. Hier en daar is de Schrijver in misslagen vervallen, welke in de Aanteekeningen van den Vertaler aangewezen en verbeterd zijn.

[p. 644]

Deze Aanteekeningen beslaan 70 meer compres gedrukte bladzijden, en staan dus met den tekst in uitgebreidheid gelijk. Bij al den omhaal van geleerdheid, kunnen wij niet zeggen, er veel nieuws in gevonden te hebben. Het eenige waarlijk bevreemdende is de strekking van sommige Aanteekeningen, welke geen ander doel schijnen te hebben, dan om de oude en nu althans doellooze partijschappen in ons Vaderland weder te doen herleven. Van dien aard is onder anderen No. 56, waar de Aanteekenaar, na opgewerkt te hebben, ‘dat het jammer was, dat het Huis van Oranje de goedheid en vergevingsgezindheid altijd zoo ver gedreven had, om steeds, na herstel van zaken, die genen in gunst te houden, wier verdervende handen het schip van Staat op klippen zouden gestuurd hebben,’ er bijvoegt: ‘Zoo is het in 1748 gegaan, zoo ging het in 1788, en zoo is het in 1814 helaas al niet veel beter gegaan.’ - Eene nog erger strekking hebben de vier laatste Aanteekeningen. Zoo de Vertaler hiermede aan een' personelen wrok heeft willen luchtgeven, is dit boosaardig: zoo hij tweedragt heeft willen zaaijen, is het misdadig. Indien wij vreesden, dat het zaad wortel zoude schieten, wij zouden iets meer zeggen; doch, Goddank! Oud-Nederland levert juist thans aan vriend en vijand, aan tijdgenoot en nageslacht het heerlijk schouwspel op eener eendragt, eener hartelijke overeenstemming tusschen Vorst en Volk, waarvan welligt geen sterker voorbeeld in de Geschiedenis bestaat. Overigens - de Aanteekenaar heeft zijnen naam op den titel geplaatst.