Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1831

De radicibus et vasis plantarum(;) ou considérations anatomico-physiologiques sur les plantes et principalement sur leurs racines et leurs vaisseaux. Par. L. Marchand, Membre de la Societé Linnéenne de Paris, de la Société des Sciences naturelles de Liège, etc. à Utrecht, chez van Paddenburg et Comp. 1831. 8vo. VI, 138 p.

Dit kleine stukje van eenen, reeds door andere geschriften bekenden, jongen Kruidkundige behelst eenige nieuwe en belangrijke waarnemingen. Volgens dezelve zouden de spiraalvaten der planten, over wier maaksel en nut zoo veel gestreden is, even gelijk hedwig en link reeds geleerd hadden, uit een' hollen draad bestaan, en zich winden om andere vaten, die vocht en geen lucht bevatten, terwijl de holle draad lucht bevat. De Schrijver neemt driederlei hoofdsoorten van vaten bij de plan-

[p. 196]

ten aan: vasa adducentia, die uit de wortelvezels het vocht opnemen, de zoogenoemde bastvaten, of verlengde cellen van anderen; vasa aërifera, en ten derde vasa reducentia, om welke zich gewoonlijk vasa aërifera aanleggen, in welke het veranderde en tot voeding geschikte vocht wordt rondgevoerd. De verbinding van aan- en afvoerende vaten geschiedt vooral in de bladeren, en de poren der bladeren zijn organen, welke dampvormige vloeistoffen uit de lucht opnemen. Volgens eene aanteekening op bl. 24 zoude ook de spiraaldraad der luchtvaten bij de insekten hol en een waar vat zijn, hetgeen de Hoogleeraren numan, moll en schroeder van der kolk hebben waargenomen. Rec., die naar deze waarnemingen zeer begeerig is, meent echter te mogen vaststellen, dat de tracheën bij de insekten lucht bevatten, en dus de analogie met de vaten der planten niet volkomen is, gelijk vroeger moldenhauer beweerd had, wien echter reeds sprengel wederlegd heeft

Het werkje is in prolégomènes en een physiologisch hoofdstuk verdeeld. De inleiding bevat de ontleedkundige beschrijvingen. Het is eenigzins onzeker, welke klasse van lezers zich de Schrijver hebbe voorgesteld. Schreef hij voor lezers, die met de wetenschap bekend zijn, dan had hij veel kunnen en moeten weglaten. Ook heeft het boekje, bij gebrek van een' vasten gang der denkbeelden, vele drukfouten en eene zeer slordige correctie. Zoo leest men b.v. bl. 17. reg. 2 v. o. vasa reducentia voor vasa adducentia, bl. 30. reg. 11. wederom vasa reducentia voor vasa adducentia, bl. 38. reg. 12. epiphylla voor hypophylla, bl. 75. reg. 6 v. o. qu'elle voor quelle enz. Op hetgeen de Schrijver bl. 4 van de vaste temperatuur der planten zegt, zou nog wel iets af te dingen zijn. Men vindt een goed verslag der proefnemingen daaromtrent in het eerste Deel der Physiologie van tiedemann, hetwelk thans het licht ziet, en waaruit blijkt, dat de verschijnsels zich zeer wel uit het geringe geleidingsvermogen der levende planten voor de warmte, en

[p. 197]

uit den gemiddelden warmtegraad van den grond op eenige diepte, waarmede de planten door hare wortels verbonden zijn, verklaren laat. Intusschen komt het ons voor, dat dit werkje de aandacht der natuurkenners waardig is, en dat het opmerkingen behelst, wier bevestiging op de begrippen, die wij ons van het leven en den groei der planten maken, eenen niet onbelangrijken invloed zoude uitoefenen. De steendrukplaat, die bij het werkje gevoegd is, heldert de beschrevene deelen op en is vrij wel uitgevoerd.