Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

Schets van den Russischen veldmaarschalk Suwarow.

De Graaf suwarow, Generaal en chef der Russische legers, is buiten tegenspraak een der meest ongemeene mannen van onzen leeftijd geweest. Had hij de gave niet bezeten, om een onbepaald vertrouwen in te boezemen, en ware een goede uitslag niet altijd het gevolg geweest van zijne ondernemingen, - zijn vermaarde terugtogt moet immers ook voor eene overwinning gehouden worden, - men zoude in hem niet anders zien, dan een' verwaanden snoever en roekeloozen krijgsman, die door blinde en wilde drift zich liet wegslepen. Hij is in het Westen vooral bekend door zijne overwinningen in Italië, ten tijde dat Frankrijks meerderheid de vrijheid van Europa begon te bedreigen, en uit dien hoofde is aan zijnen naam de herinnering van nationale onafhankelijkheid verbonden; evenwel kunnen wij hem niet anders beschouwen, dan als een werktuig in vreemde handen, - dan als een' krijgsman, dorstende naar bloed, gretig naar roem, doch voor het overige onverschillig omtrent de zaak, die hij verdedigt, en omtrent de slagtingen, die hij aanregt, zijnde dezelfde te Ismaïl, te Warschau, in het midden der Alpen, en overal zijnen weg door verschrikkelijk bloedvergieten teekenende.

Hij vereenigde in zich een' vluggen blik, eene zeldzame schranderheid, en eene onverschrokkenheid, welke niet te beschrijven is. Zijne spreuk was: Voorwaarts! en zijn voorbeeld bekrachtigde zijne beginselen. De plaats van een' Generaal, zeide hij, is aan het hoofd van, niet achter zijn leger. Ook moest men hem, ten dage van het gevecht, in het heetste van den strijd zoeken, waar voor de veiligheid van zijn leven geen andere waarborg was, dan de gehechtheid zijner soldaten, die met geestdrift hun leven voor hem waagden. Zoo min het bloed der zijnen als dat der vijanden sparende, deed hij het stroomen als water.

In den veldtogt van 1789, in den slag van Rimnitz, waarin

[p. 643]

21,000 Russen en Oostenrijkers een leger van 100,000 Turken, na een' hardnekkigen tegenstand van elf uren, in volslagene wanorde op de vlugt dreven, zag de Prins van coburg zich op het punt van omsingeld te worden, en schreef aan suwarow, dat hij hem zonder uitstel moest te hulp komen. Suwarow scheurde een stukje van den ontvangen brief, krabbelde er in haast de woorden op: Ik kom, en zond den Aide-de-camp naar zijnen Generaal terug. Dit alles geschiedde in een oogenblik. Terstond snelde hij heen, en kwam juist, toen de strijd zou beginnen. De Prins van coburg wilde, dat hij aan zijne manschap een weinig rust zou gunnen: Mijne lieden, sprak hij, hebben die niet noodig; Sint nikolaas voor mij, ik achter hem, mijne soldaten achter mij, - laat ons op den vijand los gaan. Voorwaarts!

De rustelooze werkzaamheid van suwarow scheen de aanvallen van eene aanhoudende koorts te gelijken; zijn geest hield zich telkens met eenig plan bezig. Toen hij in Italië verscheen, vonden de Franschen in hem een' Generaal en een' soldaat tevens - een man, die wist te berekenen, en die durfde vechten. Onbuigzaamheid was een hoofdtrek in zijn karakter. Toen Keizer paul het ondernam, de uniform zijner troepen te veranderen en het dragen van gebonden haar in te voeren, weigerde suwarow, zich daarnaar te schikken. De staarten, zeide hij, om zich te regtvaardigen, zijn geene pieken, en de krullen geene kanonnen!

Zijne gramschap, die hij zelden wist te bedwingen, vervoerde hem nu eens tot honende beleedigingen, dan weder tot wreedheid. Vrijheid in het spreken mishaagde hem echter niet. Men verhaalt, dat hij, bij zekere gelegenheid, door zijne drift weggesleept, een' soldaat onmeêdoogend sloeg. Een jong Officier, in zijne nabijheid zijnde, sprak eindelijk met luide stem: De Veldmaarschalk suwarow verbiedt ons, aan onzen toorn den vrijen loop te laten. Daarop zeide hij oogenblikkelijk: Men moet den Veldmaarschalk suwarow gehoorzamen, en hield op met slaan.

Zijne manieren duidden groote achteloosheid omtrent het welvoegelijke aan; hij sliep op stroo of hooi, zelfs ten tijde van zijne hoogste verheffing. Somwijlen vond hij er vermaak in, dat hij het fraaije huisraad van eene kamer, die voor hem bestemd was, in stukken sloeg; bij voorkeur viel hij op de spiegels aan. Meermalen zette hij des winters de vensters open, zeggende: Suwarow vreest de koude niet.

[p. 644]

Ook liet hij weleens de deuren wegnemen, en riep dan op een' trotschen toon: Niemand zal zoo stout zijn, dat hij een' voet in de kamer van suwarow durft zetten. Zoo zonderling was de woeste krijgsman in zijne manieren, die in het belagchelijke vielen, terwijl hij zekere vertooning van grootheid van ziel wilde maken.

Hij dreef zijne godsdienstigheid (devotie) tot bekrompene bijgeloovigheid; het scheen althans zoo. Op zon- en feestdagen las hij-zelf stichtelijke boeken aan zijn volk voor. Nooit verzuimde hij, zijne gebeden op te zeggen; en ontmoette hij een' monnik of priester, dan kuste hij dezen de handen en verzocht hem om zijnen zegen. Nooit gaf hij bevel tot den aanval, zonder eerst het teeken van het kruis te maken en het beeld van Sint nikolaas te kussen. Hij was een vereerder van reliquiën, dronk gewijd water en at door een' priester gezegend brood. Hij deed dit alles met eene zoo belagchelijke gemaaktheid, dat sommigen die gansche vertooning van godsdienstigheid voor schijn en kunstig spel hielden. Maar, hoe dit zijn moge, hij wist aan zijne foldaten zekere dweepende geestdrift voor het vaderland in te boezemen, hetgeen bij een leger van lijfeigenen zekerlijk geene gemakkelijke zaak was. Hij deed hen tevens gelooven, dat zij, zoo zij op het slagveld vielen, in een beter leven de posten zouden verkrijgen, welke zij hier begeerd hadden, en dat zij (hetgeen zich beter laat hooren) dan steeds boven de ellenden des menschelijken levens op aarde verheven zouden blijven.

In zijnen omgang was hij lomp, norsch en grillig. Onverwacht kon hij iemand de vreemdste vragen doen, en wilde terstond een vaardig en stellig antwoord, b.v.: Hoe veel visschen zijn er in dezen vijver? of: Hoe veel boomen in dit bosch? Zoodanig waren zijne geliefkoosde vragen. Had iemand het ongeluk, hem een onbepaald antwoord te geven, dan regende het een' vloed van beleedigende bijnamen.

Over het geheel was hij onverschillig omtrent uitwendigen luister, en stelde geen belang in die voorwerpen van weelde, welke men voor geld zich kan verschaffen; alleen viel zijne liefhebberij op diamanten, en deze zocht hij dan ook met dolle drift. Keizerin katharina, die dezen smaak kende, was gewoon, na elke door hem behaalde overwinning, hem eenige der fraaiste diamanten te zenden. Hij voerde zijn kistje met kostbaarheden in zijne veldtogten mede, en vroeg

[p. 645]

dikwijls aan zijne Aides-de-camp: Hebt gij mijne edele gesteenten gezien? Hoe veel, denkt gij, zijn ze waardig? Hoe veel, denkt gij, heb ik er? Waarom heeft onze moeder (de Keizerin) mij dezelven gegeven? Het was in zijne oogen eene onvergeeflijke misdaad, als lemand niet zonder aarzelen op alle die kinderachtige vragen kon antwoorden.

Suwarow had eene korte en krachtige wijze van spreken. Men vertelt van hem eene menigte gezegden, die deze beide kenmerken hebben. Soms vaardigde hij zijne dagorders uit in slechte verzen; ook kwam hij weleens op den inval, om in zijne legerberigten aan de Keizerin maat en rijm te brengen. Doch dit zijn onschuldige en onbeduidende zonderlingheden; van den aard zijner betrekkingen met zijne Aides-de-camp en zelfs Generaals viel iets belangrijkers te zeggen; maar wij gaan dit met stilzwijgen voorbij, om niet in ergerlijke bijzonderheden te treden.

De openbare eerbewijzingen, aan suwarow toegebragt, komen met zijn zonderling karakter zeer wel overeen. Katharina beloonde hem op de wijze der Romeinen, den bijnaam van rimnitski hem gevende; en Keizer paul maakte hem Prins, met den naam van italinski, gelijk scipio weleer de Afrikaan werd genoemd, naar het tooneel zijner overwinningen. Ten zelfden tijde verklaarde eene Keizerlijke ukase hem voor den grootsten Generaal, die er ooit geweest is. In weerwil van alle deze titels en van den glans des voorspoeds, boezemt suwarow ons geene bewondering in. Hetgeen men zal bewonderen, moet men ook in zekere mate kunnen hoogachten; hij was als een bloedig verschijnsel, welks onheil verkondigende glans eenigen tijd schitterde, om de wereld te verschrikken. De Schrijver van Waverley wil, dat suwarow onder het voorkomen van woeste ruwheid eene volkomene kennis van wereld en menschen verborg. Wat wil dit zeggen? Was zijn geheele leven dan slechts eene lange rol, die hij speelde, en die hij volhield, zonder een oogenblik dezelve te vergeten? Waren zijne zonderlinge grillen dan slechts kunstgrepen, door een' behendigen bedrieger in het werk gesteld, om tot zijn doel te geraken? Wij voor ons kunnen dit niet gelooven. Wij meenen suwarow te moeten houden voor eenen attila in ondergeschlkten rang, aan wien slechts eene onbeperkte magt over een nieuw ras van woeste Hunnen ontbrak, om Europa te verwoesten en de gedenkteekenen der

[p. 646]

vrijheid te vernielen. Hoedanig hij ook zijn moge, zijne gedachtenis werd voor altijd geschandvlekt door de slagtingen van Ismaïl en Praga, Warschau's voorstad; zijn naam staat met bloedige letteren in het boek der Geschiedenis geschreven.