Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

Proeve tegen de verbastering der Nederlandsche Taal, door beschaafde Nederlanders; benevens eenige Bijlagen; door eenen Duitschen Beminnaar der Nederlandsche Volkstaal. Te Zutphen, bij W.C. Wansleven. 1829. In gr. 8vo. 56 Bl. f :-60.

Wederom eene bijdrage tot teregtwijzing van een groot gedeelte van onzen landaard ten aanzien van deszelfs neiging, om, ook daar, waar onze moedertaal overvloedigen rijkdom bezit, zich bij voorkeur van vreemde en vooral Fransche woorden en spreekwijzen te bedienen; eene bijdrage, die te meer opmerking verdient, omdat zij afkomstig is van eenen Duitschen beminnaar der Nederlandsche volkstaal. Sinds zevenentwintig jaren woonde de Schrijver in Nederland, en leerde deszelfs taal, karakter en inrigtingen van zulk eene gunstige zijde kennen, dat hij Nederland als zijn tweede vaderland zegent, en vooral van ganscher harte deelt in den lof, welken men der rijke en beschaafde Nederlandsche taal zoo ruimschoots toezwaait. Des te meer jammert het den Schrijver, dat zoo vele Nederlanders, inzonderheid van de aanzienlijke en meest beschaafde standen, hunne eigene moedertaal deerlijk verbasteren, door hunne gesprekken en brieven te laten overvloeijen van vreemde, inzonderheid Fransche inmengsels. Van zoodatig eene spreek- en schrijfwijze geeft de Schrijver staaltjes als het volgende: ‘Ik zag met een extraordinair genoegen, dat Uw Ed. op de groote reis zeer weinig fatigues en desastres, maar des te meer agrément gehad heeft, en in goeden welstand geretourneerd is. Ook

[p. 415]

kan ik de groote blijdschap van Uwen ouden Heer, over Uw gelukkig arrivement, zeer wel penetreren.’ enz. Om het bespottelijke van deze gewoonte te duidelijker te doen gevoelen, vraagt de Schrijver, hoe wij Nederlanders er over zouden oordeelen, indien eens beschaafde Franschen er eenen zoogenaamden bon-ton in stelden, om op gelijke wijze een aantal Nederlandsche woorden in hunne taal te vlechten, bij voorbeeld aldus: ‘Quoiqu'etant encore jongue, je me slatte d'avoir assez de verstande pour me faire independant. Ce n'est pour la grappe, mais de tout mon harte,’ enz. Nadat de Schrijver door deze en meer andere voorbeelden en redeneringen het ongerijmde van de door hem gegispte gewoonte, om bij voorkeur bastaardwoorden te gebruiken, heeft ten toon gesteld, wekt hij ieder' Nederlander op, om dadelijk mede te werken tot derzelver afschaffing. Als de meest geschikte middelen tot bereiking van dit doel stelt de Schrijver voor, dat elk vriend der zuivere volkstaal de bastaardwoorden, zoo veel mogelijk, vermijde; dat de jeugd zorgvuldig worde geoesend in het zuiver spreken en schrijven der vaderlandsche taal; dat de onderscheidene regtbanken en besturen in kerk en staat door hun voorbeeld toonen prijs te stellen op eene zuivere volkstaal; eene doelmatige verhandeling over de schoonheid en rijkdom der Nederlandsche taal, behelzende eene opgave van vaderlandsche woorden, die, ofschoon in vergetelheid geraakt, waardig zijn hunne plaats te hernemen, - van zulke uitheemsche woorden, aan welke men het burgerregt zou mogen toestaan, en eene bepaling van de wijze, op welke zulke overgenomene woorden zouden behooren uitgesproken en geschreven te worden; en eindelijk eene regtstreeksche medewerking van letterkundige Genootschappen en van onzen geëerbiedigden Koning zelven. De Schrijver besluit zijnen arbeid met eenige bijlagen, vroeger reeds geplaatst in het Mengelwerk van de Arnhemsche Courant, over Complimenten en Papa en Mama, benevens het stukje de Vadernaam, overgenomen uit de Gedichten van tollens. - De Schrijver toont, niettegenstaande zijne levendige belangstelling in den bloei van onze taal, geen vriend te zijn van overdrijving, en gaat steeds met bezadigdheid te werk in het behandelen van zijn onderwerp. Voor hen, die in deze zaak overtuiging noodig hebben, en zich willen laten overtuigen, gelooven wij, dat deze Proeve tot overtuiging genoegzaam is; terwijl zij tevens, door luimige voordragt en geoorloofde scherts, een aangenaam onderhoud kan verschaffen.