Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1830

Dissertatio Juridica Inauguralis de Procuratoribus Judicialibus, quam..... pro gradu Doctoratus summisque in Jure Romano et Hodierno honoribus ac privilegiis, in Academia Lugduno-Batava, rite ac legitime consequendis, publico ac solemni examini submisit Petrus Mabé, Junior, Harlemensis, ad diem VII Januarii 1829. Harl. apud V. Loosjes. 1829. 8vo.

Deze verhandeling van zulk een ervaren en achting-

[p. 56]

waardig Procureur, als de Heer mabé, over den aard van zijn Ministerie, en de geschiedenis van deszelfs opkomst en volmaking, met aanwijzing, wat er ten opzigte dier instelling nog te verbeteren valt, hebben wij met het hoogste genoegen gelezen; en, ware het stuk ons vroeger ter hand gesteld, wij zouden het reeds eerder met lof hebben aangekondigd.

Na dertien jaren den post van Procureur te hebben waargenomen, (Dissert. p. 58) heeft de Heer mabé verkozen bovendien in de Regten te promovéren, zich te dien einde, ingevolge de Wet, onderwerpende aan de meerdere moeijelijkheid eener openbare bevordering. Hij heeft zijne Dissertatie geschreven over de Procureurs, en verdeelt alzoo zijne stof, (bl. 3) dat hij eerst handelt over de Procureurs volgens de wetten en instellingen in Nederland, vóór de invoering der tegenwoordig in werking zijnde Wetboeken; ten tweede, over de Procureurs volgens de wetten en instellingen in Frankrijk, vóór de invoering aldaar der gezegde Wetboeken; en ten derde, over de Procureurs of Avoués, volgens de thans nog in werking zijnde Wetgeving.

Elk dezer drie Hoofdstukken is, met historische en judiciéle kennis, naauwkeurig en duidelijk, kort en krachtig behandeld. In het derde Hoofdstuk (bl. 32-35) geeft de kundige Schrijver de vier voornaamste veranderingen op, welke in Nederland, ten opzigte der regtsbedeeling, door de hedendaagsche Wetgeving zijn ingevoerd; en daaraan hebben wij alzoo te danken: 1^o. De afscheiding der regtsbedeeling van het burgerlijk beheer: want te voren, gelijk de Schrijver aantoont, werden Overheidsambt, Wetgevend gezag, en handhaving des Regts onderling verward. 2^o. Eenheid in regtsvordering; terwijl te voren overal verschil was tusschen de keuren en gewoonten van de eene plaats en die der andere. 3^o. Meerdere openlijkheid der behandeling, inzonderheid van strafzaken, waarin echter de publiciteit der debatten door het Besluit van 11 Dec. 1813 vernietigd is. (Nu! bij de nieuwe Wetgeving zal die publiciteit der debatten wor-

[p. 57]

den hersteld.) 4^o. Dat de vonnissen (met uitzondering van criminéle zaken, omdat de uitspraak over schuld en onschuld afhangt van de innerlijke overtuiging der gezworenen weleer; der Regters, oordeelende als Gezworenen, tegenwoordig) de gronden aanwijzen, waarop zij geslagen zijn. Op dit laatste punt merkt de Heer mabé te regt aan, (bl. 35) dat die gronden duidelijk en behoorlijk ontwikkeld moeten worden voorgedragen; waaruit dan tevens, naar ons oordeel, voortvloeit, dat de vonnissen ook niet al te wijdloopig moeten gesteld worden. Wij zeggen dit bij ondervinding. Het al te veel en het al te weinig motivéren hebben beide dit ongerief, dat Partijen, hetzij bij gebrek, hetzij bij overvloed van redenen, door eene al te omslagtige opgave van al het vóór en tegen, niet raden kunnen, waarom zij eigenlijk en voornamelijk eene zaak gewonnen of verloren hebben; en dit doet de verliezende Partij wel eens zich hooger beroepen, zonder genoegzamen grond.

Bl. 55 en verv. geeft de Schrijver zijne bezwaren op tegen zekere wetsbepalingen. Vooreerst moeten de Procureurs een afzonderlijk boek houden, door den Voorzitter van het Geregtshof of de Regtbank geviseerd, waarop zij de sommen aanteekenen, welke zij van hunne Cliënten ontvangen, en de verschotten, die zij voor hen doen. Om onderscheidene redenen is de opvolging dier Wet onmogelijk, en zij wordt dan ook vrij algemeen verwaarloosd. Nimmer behooren wetten te worden gemaakt, die niet kunnen worden gehandhaafd; en, voor zoo ver er zulke wetten bestaan, gelijk de onderhavige omtrent dat afzonderlijk boek of register, behooren zij te worden afgeschaft. Ten tweede behoort het Tarief, in schijn ten voordeele der Procureurs, maar inderdaad ten voordeele der Partijen, te worden verbeterd. Want niet alleen is het onbillijk, dat het Tarief zoo laag gesteld is in een land, waar, althans in de Noordelijke gewesten, zoo weinig regtsgedingen worden gevoerd, en waar het groote voordeel der Fransche Avoués, uit den openbaren verkoop van vaste goederen in vele gevallen spruitende, aan onze Procu-

[p. 58]

reurs ontnomen is; maar inzonderheid is het hard, vermits het Tarief eigenlijk slechts bepaalt, in welke kosten de onderdoende Partij gehouden is, dat daardoor de zegevierende Partij alles betaalt, wat zijnen Procureur boven het Tarief naar billijkheid en gewoonte toekomt, en (let wel) ook de rekening van zijnen Advocaat bijna geheel; omdat van besognes van den Advocaat niets, van zijne Pleitrede slechts tien, en van die eens Procureurs slechts zes franken in taxe komen. Het gevolg hiervan is, dat hij, die eene regtmatige, doch geringe vordering heeft, al vaak beschroomd is zijne zaak door te zetten, uit vrees, dat hij, bij den voordeeligsten uitslag van het Proces, nog meer aan zijne Practizijns zal moeten betalen, dan hij immer van Partij kan terug bekomen. Deze onregtvaardigheid moet verholpen worden.

Overigens is het Ministerie der Procureurs tegenwoordig veel aanzienlijker, dan in den ouden tijd (zie bl. 44): want, bij ontstentenis van Advocaten, kunnen zij geroepen worden om zitting te nemen in een Geregtshof of Regtbank, waar het vereischt getal van Regters of Plaatsvervangers, om de eene of andere reden, ontbreekt. En hij, die tien jaren Procureur geweest is, kan tot Regter of Officier van Justitie worden benoemd, al heeft hij geenen regtsgeleerden graad.

Hoe noodig en onmisbaar de oprigting van den Hoogen Raad is, wordt bl. 41 duidelijk aangetoond. De Heer mabé had er nog kunnen bijvoegen, dat de handhaving van Art. 177 en 179 der Grondwet, op eene regelmatige wijze, zonder Hoogen Raad onmogelijk is.

De zesde der achteraan gevoegde stellingen, of theses, dat eene wetsbepaling, die de ligchaamsstraffen, inzonderheid het brandmerk, afschafte, loffelijk zou zijn geweest, wordt door den Recensent en alle Vrijzinnigen van harte ondersteund.

De correctie is, over het algemeen, vrij naauwkeurig; alleen hindert op bl. 4, reg. 6 van ond., non eguisse voor eguisse.