Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1829

[p. 543]

De loodsvisch.

Men verhaalt, dat de haai zekeren kleinen visch, van het geslacht der Gadus, aan zich onderworpen heeft; dat deze zijnen meester op deszelfs togten vooruitzwemt, de vischrijkste plaatsen der zee opzoekt, en juist die prooi opspoort, waarnaar hij het begeerigste is - en dat de haai, niettegenstaande zijne vraatzucht, uit dankbaarheid voor zoo groote diensten, in goede verstandhouding leeft met eenen makker, die hem zoo nuttig is. Natuurkundigen, behoedzaam in het aannemen der weleens overdrevene berigten van reizigers, en de oorzaak van zoodanige vergezelling niet kunnende begrijpen, hebben de waarheid der zaak zelve in twijfel getrokken. Het blijkt echter, dat zij ongelijk hebben. De waarnemingen, die ik gelegenheid heb gehad te doen, gaan gepaard met omstandigheden, welke misschien door niemand vóór mij zijn opgemerkt.

In Mei des jaars 1798 bevond ik mij aan boord van het fregat de Alceste, tusschen kaap Bon en het eiland Maltha. De zee was effen, en de schepelingen verveelden zich wegens de langdurige stilte. Een haai, dien zij het schip zagen naderen, trok nu hunne opmerkzaamheid. Voor hem uit zwommen zijne geleiders, die zich op een' vrij regelmatigen afstand van elkander en van hem hielden. De twee loodsen kwamen nabij den achtersteven, bezigtigden, als 't ware, het vaartuig van het eene einde tot het andere, en vervolgden, na zich overtuigd te hebben, dat er niets was, waarvan zij gebruik konden maken, weder hunnen weg in de vorige rigting. Gedurende de verschillende bewegingen, welke zij maakten, verloor de haai hen niet uit het gezigt, of liever, hij volgde hen zoo naauwkeurig, alsof hij door hen wierd voortgesleept.

Zoodra hij ontdekt was, nam een der matrozen een' grooten haak, waaraan hij een stuk spek, tot aas, vastmaak-

[p. 544]

te; maar de haai met zijne loodsen had zich reeds op eenigen afstand verwijderd, eer de man dit in gereedheid had; evenwel wierp hij, op goed geluk af, het spek aan den haak in zee. Het geluid, door het vallen in het water veroorzaakt, was op aanmerkelijken afstand hoorbaar. De zwemmende reizigers, door hetzelve getroffen, vertoefden. De beide loodsvisschen werden afgevaardigd, en keerden terug, om de oorzaak te onderzoeken. Gedurende hunne afwezigheid speelde de haai op de oppervlakte van het water, en wentelde zich nu op den rug, dan weder op den buik, of duikte dieper, maar verscheen telkens weder op dezelfde plaats. Toen de beide vischjes de Alceste naderden, kwamen zij digt bij het spek, en keerden, zoodra zij het bemerkt hadden, met grootere snelheid, dan zij gekomen waren, naar den haai terug. Toen zij hem bereikten, vervolgde deze zijnen togt. De eene loodsvisch ter regter, de andere ter linker zijde, streefden beide hem vooruit; waarop zij onmiddellijk eene wending maakten, en andermaal op den achtersteven aanhielden. De haai volgde hen, als kunnende alleen door hunne schranderheid de voor hem bestemde prooi gewaar worden. Men heeft gezegd, dat de haai met een' zeer fijnen reuk begaafd is. Hetgene er plaats vond, toen hij het spek naderde, verdient allezins opmerking. Toen bleek mij, dat hij hetzelve niet gewaar werd, vóór het oogenblik, dat zijne gidsen het hem aanwezen; want niet eerder begon hij met grootere snelheid te zwemmen - of eigenlijk deed hij eenen sprong, om het te grijpen. Eerst rukte hij er een gedeelte van af, waarin de haak niet was; maar bij een' tweeden aanval drong de haak door de linker lip, en zoo werd hij aan boord geheschen.

Reeds twee uren bezig geweest zijnde met het ontleden van den haai, betuigde ik mijne spijt, dat ik geen beter onderzoek had gedaan naar de vischjes, welke den haai zoodanigen dienst doen. Men verzekerde mij, dat zij waarschijnlijk nog wel te vangen zouden zijn, daar zij zeker in de nabijheid van het schip waren verbleven; en inderdaad, na verloop van eenige minuten,

[p. 545]

bood men mij een exemplaar aan, hetwelk ik bevond te behooren tot de Gasterosteus der natuurkundigen. Maar, wat beweegt deze vischjes tot het aangaan van zulk eene gemeenschap met den haai? Is misschien datgene, wat de haai wegwerpt, hun voedsel? Of leggen zij welligt zichzelven deze moeijelijke dienstbaarheid op, ten einde bescherming en veiligheid in de nabijheid van zoo verslindend dier te vinden?