Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1829

De olifant van Franconi, te Parijs.

De Parijzenaars stroomen, ondanks het zomersaizoen, naar het Cirque Olympique van franconi, alwaar thans onafgebroken een stuk vertoond wordt, waarin een Olifant werkelijk de hoofdrol speelt, getiteld: De Olifant van den Koning van Siam, een kort, maar getrouw verslag van welks inhoud van de zeldzame afgerigtheid des Hoofdacteurs moge getuigen.

Twee Opperpriesters betwisten elkander het voorregt, om op den troon van Siam eenen Vorst van zijne keuze te plaatsen. De een wil de kroon aan eenen eerzuchtigen jongeling gegeven hebben; de ander is de belangen van nadirsaim, des laatsten Konings zoon, toegedaan. De jeugdige mededingers naar den troon zijn beide verliefd op de schoone idanora. Zij zelve bemint nadir. Aan den Olifant heeft hij het te danken, dat hij aan alle hem gelegde lagen ontsnapt; en, wanneer de overweldiger zich den diadeem op het hoofd zet, ontneemt de beschermer van nadir hem denzelven met zijne slurf, en plaatst dien op het voorhoofd van zijnen gunsteling. Dit instinkt van legitimiteit in het dier is inderdaad verwonderlijk. Nu eens deelt het, van achter den muur eens tuins, bloemen aan de dames uit, daar binnen gezeten; dan weder komt het, te midden van een lijkfeest, zijne hulde bewijzen aan de overblijfsels van den gestorven Koning en deszelfs graf sluiten. Vervolgens ziet men den Olifant in zijn bijzonder verblijf. Hier vooral gaf het publiek,

[p. 462]

door luid handgeklap, zijne verbazing te kennen. Aan tafel gezeten, en bediend door een aantal lakkeijen, roert de Koninklijke Olifant telkens de schel, wanneer hij een ander bord verlangt. Op den maaltijd, gedurende welken men hem bij herhaling flesschen ziet ontkurken en zijn glas inschenken, volgt een Bal. Verwonderlijk is het, den Kolossus zich in de dansen te zien mengen van een aantal schitterende Bayadères, waarbij hij, op eene majestueuze wijze, zijne partij in een pas de shawl vervult. Maar het toppunt der kunst is, onzes oordeels, een tooneel, waar de débutant alléén op het tooneel werkzaam is. Twee zoodanige komen in het stuk voor. Nadir, in handen van zijnen vijand gevallen, is opgesloten in een' koffer, en op het punt van in den vloed geworpen te worden, wanneer de soldaten, met dit doodvonnis belast, vol schriks vlugten op het gezigt van den Olifant. Deze nadert langzaam en gaat den koffer voorbij, wanneer de doffe kreet zijns meesters zijne aandacht trekt; hij keert terug en staat stil; het deksel wijkt voor de kracht van zijne slurf, en, daar nadir, uitgeput van honger en kommer, niet in staat is zich op te heffen, plukt zijn bevrijder vruchten van de hoogste takken der boomen, en reikt hem dezelve toe. Intusschen wordt nadir andermaal door den overweldiger gevangen; eenige soldaten pogen vruchteloos hem te verdedigen; hij wordt met de zijnen in eene fortres opgesloten. Wederom verschijnt de Olifant, verbreekt de traliën van het venster, waar hij het sein van zijnen meester heeft gezien; vervolgens, op zijne achterpooten gaande zitten, schijnt hij, als 't ware, een berg, langs welken nadir en zijne medegevangenen nederdalen. - Door den God der Birmans, zijne Regten en den Koninklijken Olifant beschermd, beklimt nadir eindelijk den voorvaderlijken troon. Het tafereel zijner zegepraal is betooverend. Hij verschijnt in een paleis, schitterende van zonnestralen, gedragen door den held van het stuk, die alleen in dit tooneel den dienst van een beest verrigt. De Olifant zwaait den schepter vooraan op het tooneel, en het scherm valt onder een daverend handgeklap. Door het algemeen geschreeuw van: l'Eléphant! l'Eléphant! teruggeroepen, verschijnt het dier andermaal, en dankt, door een driewerf herhaald nederig compliment, trots den wellevendsten Acteur, het publiek voor de eer, hem bewezen.

Dusverre het verslag. Dit zeldzaam verschijnsel op de Tooneelwereld gaf alreeds aanleiding tot een' luimigen brief,

[p. 463]

door dezen Olifant aan dien van den Plantentuin te Parijs geschreven, waarvan het ons lust, ook het voornaamste aan onze Lezers mede te deelen:

Mijn waarde Neef!

Ik heb u mijne aankomst te Parijs gemeld, alsmede de overeenkomst, welke ik met een' Tooneeldirecteur heb getroffen, waar alle vernuftige beesten zich aan het Acteurschap toewijden. Ik ben zeer voldaan over de oplettendheden, mij sinds twee maanden bewezen; men behandelt mij veel beter, dan het meerendeel der menschen, die met mij komedie spelen; ik word ruim beloond, kostelijk gevoed en gehuisvest, en men bejegent mij met bijzondere beleefdheid. Ik heb mijne buitenkansjes, zoo wel als de Heer lafon, den Eersten Treurspeler.

Eergisteren heb ik gedebuteerd. Ik zou u wel een blljet voor de loge gezonden hebben, zoo wel als aan onzen neef, den Giraffe; maar ik wilde niet onbescheiden zijn, gelijk die tweebeenige Acteurs, die geene nieuwe rol kunnen spelen, zonder den Directeur, ten behoeve hunner gansche familie, op contributie te stellen.

Het publiek heeft mij met geestdrift toegejuicht; maar ik deed ook mijn best. Welk een razend leven! Zoo gij dit vermaak kendet, zoudt gij ook verlangen, Acteur te zijn; gij, die uwe kunsten uitstalt voor Bonnes, kinderen en Veteranen! 't Is wat te zeggen, om er niet trotsch op te zijn; maar ik ben wijsgeer, en eenig nadenken heeft mij doen beseffen, wat er van dit alles zij.

Een aantal zotternijen heeft men mij doen verrigten. Verbeeld u een wezen van ons geslacht, dat in zijne jeugd groote boomen in de Ceylonsche wouden ontwortelde, en thans op de planken van een Theater met eene schel speelt, om de goochelaars, belast om hem eten en drinken te bezorgen, te doen verschijnen! Met veel bevalligheids heb ik de flesschen geledigd en teruggegeven; de beweging van mijne slurf heeft de tweeduizend aanschouwers verrukt, voor welke ik mijne bestudeerde bevalligheden heb ten toon gespreid. De wijn was goed; en echter wenschte ik, dat mijne rol mij niet verpligtte, in het openbaar te drinken. Naar mijn gevoelen behoorde men in afzondering zijne spijs en drank te nuttigen; maar de Franschen denken daar anders over: zij

[p. 464]

zijn er op gesteld, elkander te zien eten en drinken, en bespieden doorluchtige personen bij hun middagmaal.

Ik heb gedanst met bekoorlijke meisjes. Mijne vlugheid, mijne luchtige passen hebben het publiek betooverd. Men heeft mij deswege gecomplimenteerd, en gezegd, dat het slechts aan mij stond, om, in den dans, den edelen stijl, welke verloren is geraakt, weêr in de mode te brengen; maar, hoewel Actrice, koester ik geene verwaandheid, schoon zelfs een weekblaadjesschrijver, op wiens pamflet ik niet heb ingeteekend, mij dit heeft medegedeeld.

Mijn voorhoofd heeft men met een' gouden band, mijnen rug met een gegalonneerd dekkleed versierd, wat mij zeer wèl stond; maar één ding mishaagde mij: men deed mij een servet voor, toen ik aan tafel zat, waarschijnlijk opdat ik mij niet vuil zou maken, alsof ik een zwijn of een mensch was!

Voor een oogenblik kwam er eene booze gedachte in mij op; maar ik verbande dezelve terstond. Ik gevoelde mij als vernederd, door mij aldus aan het publiek te vertoonen, en gaf mijn ongeduld deswege door een' schreeuw te kennen. Ik stond op het punt om weg te loopen; maar weldra schaamde ik mij over dit denkbeeld van trouweloosheid. Ik bragt mij te binnen, dat ik een Comract had aangegaan, en ik wilde het voorregt van woordverbreking aan menschelijke Acteurs overlaten. Was ik eene Zangeres geweest, ik ware ook naar Brussel gegaan, om..... Maar ik ben Olisant, en wil de waardigheid van mijn karakter niet verzaken.

Ik geloof, mijn waarde Neef, (zoo groot is de toeloop, dien ik heb) dat, zoo de Koninklijke Walvisch, thans te Parijs ten toon gesteld, niet reeds een geraamte was, zij welhaast van spijt er een zou worden. Groote afbreuk doe ik desgelijks aan de Osages en aan verscheidene Redenaars van de Kamer der Afgevaardigden. Maar - eene geleerde vlieg, eene welafgerigte vloo, een koorddansende kanarievogel is bij dit Volk in staat, om mij van den troon te bonzen; de Giraffe heeft zijne beurt gehad, en ik zal ook de mijne hebben; wij zullen voorbijgaan, gelijk hunne groote mannen, gelijk villèle, antonio diavolo en zoo vele anderen. Blijf gij maar gerust, waar gij zijt: maakt gij geen opzien, gij hebt ook geenen val te duchten.

Vaarwel! Ik wilde u wel eens komen zien, en den geur van uwen tuin inademen; maar men houdt mij hier opgesloten, tot dat mijne glorie taant met het verminderen der ontvang-

[p. 465]

sten. Ik geef u in verbeelding een' poot; ach! waarom kan ik dit niet werkelijk doen, te midden van dat bosch van kaneelboomen, waar wij in onze jeugd ons verlustigden!.....

De Uwe.

graciosa djeck.

P.S. Twee dingen vergat ik u te melden: Na den afloop van het stuk heeft men mij teruggeroepen, en ik heb mij, onverzeld, komen plaatsen voor die zee van vuur, welke men hier het voetlicht noemt. Tot driewerf toe heb ik mijn compliment gemaakt, onder een razend handgeklap. Dit is eene hulde, welke men eertijds aan talma bewees, en nog zeer onlangs aan boieldieu - Ik speel den Koninklijken Olifant van Siam. Gij begrijpt, hoe natuurlijk mijne graauwe huid die van een witten Olifant voorstelt; zoo naauw neemt men het hier met het kostunm en de waarheid! Hoe gelukkig is het voor hen, en ook voor mij, dat ik niet spreken kan!.....