Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1829

Iets, over de bezwaren, welke, in de felle koude der Poolgewesten, de sterrekundige waarnemingen vergezellen.

Gedurende de overwintering van Kapitein parry in de haven Bowen, van 1824 tot 1825, deed de Scheepsluitenant h. forter verscheidene waarnemingen met een zeer goed reis-instrument, door dollond vervaardigd; maar hij had met groote zwarigheden te kampen, en is nog steeds eenigzins in twijfel omtrent de naauwkeurigheid derzelven, van wege de buitengewoon strenge koude. Hij vermoedt, dat het werktuig, zamengesteld uit onderscheidene en op verschillende wijze voor uitzetting vatbare metalen, in die buitengewoon lage temperatuur eene ongunstige verandering heeft kunnen ondergaan, welke het onmogelijk was na te gaan. Men heeft geen' vasten maatstaf van de straalbuiging kunnen verkrijgen, en echter moest zij grooter zijn in dien dampkring, welke door de koude verdund was. Wat den waarnemer zelven betreft, hij moest noodzakelijk iets van zijne gewone bedrevenheid verliezen, toen het enkele aanraken van het werktuig hem de vingers brandde: want

[p. 441]

dit is de uitwerking van metalen, die tot den graad van het bevriezen van het kwik verkoud zijn; en nog te meer is dit het geval, wanneer het kwik beneden dien graad gezakt is. Men ondervindt, wanneer men dezelve aanraakt, eene zeer pijnlijke gewaarwording, even alsof men zich brandt, en de gevolgen zijn ook omtrent dezelfde. Eene andere zwarigheid is deze: de werking der koude op het oog des waarnemers ontlokt hem tranen, die dadelijk bevriezen; men moet zich van die ijskegels ontdoen, en wanneer eindelijk het zintuig in staat is te werken, wordt het oogglas van den kijker spoedig verdonkerd door de uitwaseming, die op hetzelve bevriest. Het is dus van belang, ten einde in die ruwe luchtstreken juiste waarnemingen te doen, dat men werktuigen vervaardige, die den waarnemer zijn onderzoek gemakkelijker maken, waarvan hij zich onafgebroken kan bedienen, en zonder dat zijne aandacht aandacht aanhoudend afgeleid worde door pijnlijke indrukken, die hem in zijn onderzoek belemmeren. De sterre- en aardrijkskundige wetenschappen verwachten dit nieuwe ontdekkingsmiddel van de natuurkunde en van de nieuwe uitvinding en toepassing der machines. Derzelver gebruik zal noodzakelijk zijn, zelfs nadat de herkenning van dat gedeelte des aardbols geschied zal zijn. Men zal, als van zelve, er van tijd tot tijd op terugkomen, om deszelfs voortdurend bestaan, of de veranderingen, die het ondergaat, mede te deelen. Deze gewesten van eeuwig ijs zijn ook onder de heerschappij van het onderaardsche vuur, en kunnen derzelver werking ondervinden. Het ras der dieren kan daar gewijzigd, vernieuwd worden; in één woord, die gewesten zullen voor alle volgende eeuwen een voorwerp van beschouwing opleveren, hetwelk de aandacht steeds zal gaande houden, en derzelver jaarboeken zullen eene plaats bekleeden onder die der andere gewesten des aardbols. Men zal derhalve te allen tijde reizen hebben te doen naar de poolstreken, en de waarnemers, die men derwaarts zal zenden, zullen voorzien moeten zijn van werktuigen, geschikt om, zelfs in de koudste luchtstreken, ge-

[p. 442]

bruikt te worden; want het zoude wel zeer dwaas zijn, af te gaan op de voorzeggingen van eenige stelselbouwers, die de verwonderlijkste omwentelingen op de oppervlakte des aardbols verkondigen, en beweren, dat de oranjeboom eenmaal gekweekt zal worden op de kusten der IJszee, en misschien op die van Spitsbergen.