Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1829

Bijzonderheden uit een nieuwuitgekomen Fransch werk, Holland onder Lodewijk Napoleon betreffende.

(Mémoires sur la Cour de louis napoléon et sur la Hollande. Bruxelles, 1828.)

(Vervolg van bl. 72.)

De Hollandsche vrouwen tellen onder hare bekoorlijkheden blaauwe oogen, die eene teedere uitdrukking hebben, schoone haren, en bovenal eene schitterende frischheid van kleur; maar zij behouden de rozen op hare wangen niet boven den ouderdom van dertig jaren. Fraai is hare gestalte, maar de gang minder bevallig dan die der Fransche Dames, schoon verre boven dien der Engelsche vrouwen. Over het algemeen hebben zij slechte tanden; en buiten

[p. 117]

twijfel moet men zoo wel aan den invloed van het luchtgestel, als aan het overdadig gebruik van koffij en thee, het verlies van een sieraad toeschrijven, zonder hetwelk er geene ware schoonheid zijn kan. Het gedurig gebruik van stoven benadeelt hare beenen, en beneemt haar reeds vroeg eene bevalligheid, die der Fransche vrouwen tot in gevorderde jaren bijblijft. De Fransche modes, op welke zij zeer gezet zijn, komen zoo geregeld en naauwkeurig tot haar over, alsof zij aan de poorten van Parijs woonden. Bij de schitterende bijeenkomst in Felix Meritis kon men zich verbeelden, in het midden der beau monde op een der prachtigste avondgezelschappen van Parijs te zijn.

De minnarijen geschieden in Holland op eene zeer vrije wijze. De meisjes van goeden huize gaan daar op bals zonder hare ouders, en wandelen alleen met hare minnaars, zonder dat men er iets kwaads in vindt.

De vochtigheid van den dampkring maakt het veelvuldig gebruik van sterken drank noodzakelijk. Een vreemdeling beschuldige dáárom het Hollandsche volk niet terstond van dronkenschap, dat men hier veel jenever drinkt. Ook schijnt de invloed der lucht de gevaarlijke uitwerkselen te verminderen, die elders op het zoo ruim gebruik van geestrijke vochten zouden volgen.

Zoo veel landen, zoo veel gebruiken en zeden; maar een Franschman, die de ruwheid en het onbetamelijk gedrag van het gemeen bij de Hollandsche tooneelvertooningen niet gezien heeft, zal naauwelijks kunnen gelooven, dat men in den eersten schouwburg der hoofdstad stinkende scharren, boterhammen, appelen, peren, noten enz. eet; dat men er punch, koffij, thee, wijn enz. drinkt, en dus eene plaats, die aan goeden smaak, orde en welvoegelijkheid gewijd behoorde te zijn, verandert in eene kroeg! - In Holland heeft men weinig voordeels getrokken van den voortgang der verlichting, althans niet ten opzigte van het blijspel en treurspel; want men is er naauwelijks uit den staat der barbaarschheid getreden. De Hollandsche taal moet wel zeer ongeschikt voor het tooneel zijn; want, zoodra er een stuk wordt gegeven, dat een weinig boven het gebied der zotheid verheven is, moet bijna ieder Hollander, die de vertooning komt zien, hetzelve gedrukt voor zich hebben, om al lezende de spelers te volgen en te kunnen begrijpen.

Niemand zal de ontwijfelbare waarheid kunnen ontken-

[p. 118]

nen, die door alle waarnemingen van reizigers en landhuishoudkundigen genoegzaam bewezen is, dat namelijk in Protestantsche gewesten het land veel beter bebouwd wordt, dan in Roomschkatholijke Staten; vergelijk Ierland met Engeland, Holland met den Kerkelijken Staat.

Zoo men, als opmerker, de omstreken van Amsterdam bezoekt, ziet men overal, waar men zich wendt, inwoners dier stad, welke met hengelen zich vermaken; stille, vreedzame bezigheid, die zoo veel overeenkomst heeft met het karakter dezer lieden. Ja, zonder twijfel moet Holland den eersten hengelaar aanschouwd hebben!

Welligt vindt men nergens anders, dan te Amsterdam, eene geheele gracht ingenomen door doodkistenmakers. Hunne geopende werkplaatsen stellen aan de voorbijgangers doodkisten in soorten ten toon, die eene treurige aandoening veroorzaken en de ziel in eene sombere stemming brengen; en, welk eene zonderlinge tegenstelling, die deze herinneringen des doods nog treffender maakt! juist in de nabijheid van den Franschen schouwburg worden deze akelige voorwerpen uitgestald: zelfs het vermaak najagende, wordt men genoodzaakt, aan den dood te denken! - De Hollanders, voor het meerendeel zoo eenvoudig, zoo zedig, zoo spaarzaam in menig opzigt, laten de doodkisten zeer kostbaar maken; eene overdaad, welke geenerlei nut heeft. Dezelve worden vervaardigd met eene netheid en volkomenheid, welke men gewoonlijk geeft aan huisraad, dat tot dagelijksch gebruik moet dienen. Men maakt er een groot aantal van eikenhout, en ook vele van mahonijhout. De wanden zijn versierd met handvatsels van gepolijst koper, en het binnenste is altijd bekleed met fijn linnen, met zwart lint geboord. De plaats, waar het hoofd moet liggen, is gevuld met eene soort van hoofdpeluw; laatste en treffende oplettendheid van den overlevenden vriend voor den vriend, die niet meer is. De doodkisten voor het gemeen zijn altijd zwart geverwd.

De kooplieden van Amsterdam gelooven, dat hunne Beurs een wonder - een gebouw is, dat zijns gelijken niet heeft. Ondertusschen heeft dit somber gebouw meer het aanzien van een monnikenverblijf, dan van een' tempel, aan mercurius gewijd. De hoofdingang heeft niets groots of verhevens, dat beantwoordt aan den onmetelijken handel, welke daar gedreven wordt. Het ijzeren hek, waarmede de Beurs wordt gesloten, is minder fraai, dan het hek van menig bui-

[p. 119]

tengoed, dat niet bijzonder de opmerkzaamheid trekt. Doch men ziet eene zeer groote menigte deze Beurs bezoeken; alle volken schijnen er afgevaardigden te hebben: de verscheidenheid der kleedingen bewijst de algemeenheid der betrekkingen van deze, in den ruimsten zin des woords, geheel en al handeldrijvende stad. Amsterdammers! gaat de nieuwgebouwde Beurs te Parijs zien, een der schoonste werken van deze soort, en vergelijkt dan hiermede uwe Beurs. Bekennen moet men echter, dat op deze Beurs, in alle vakken, veel meer omgaat, dan op de Beurs te Parijs. Doch de meeste zaken worden te Parijs gedaan op de kantoren, door tusschenkomst van Makelaars enz. De eigenlijke Beurs dient daar, om zoo te spreken, alleen tot verzamelplaats, om wat te praten; want zonder de wet op den verkoop van effekten zou de Beurs weinig of niet bezocht worden.

Zekere Madame de nicolaï, eigenares van een dier huizen te Amsterdam, aan Venus impudica gewijd, had de stoutheid, om tot in het paleis des Keizers door te dringen, ten einde er gevaarlijke vermaken aan te bieden aan de Franschen, welke zij daartoe genegen oordeelde. De Hertog van frioul werd onderrigt van de gangen van nicolaï, gaf aan de schildwacht strenge bevelen te haren opzigte, en joeg den lakkei weg, die deze vrouw in het verblijf van H.M. had binnengeleid. - Met een' grooten naam omhuld, trachten deze onbeschaamde vrouwspersonen de nieuwsgierigheid te prikkelen; gelijk eene derzelven, in 1806, in den Haag deed, tijdens de komst van Koning lodewijk, zich Prinses van Oranje noemende.

Met die korte, krachtige manier van spreken, welke dikwijls aan het ruwe grensde en zoo vele lieden van hun stuk bragt, zeide napoleon tot zekeren Vries: ‘Wie zijt gij?’ En deze antwoordde: ‘Mijn vader was koopman; ik doe niets, want de handel is dood.’

De Hollanders behoorden minder tegenzin tegen vereeniging met de Franschen te toonen, zoo zij de vroegste tijden raadpleegden. De Geschiedenis immers leert ons, dat, in de derde eeuw, de Franken zich vestigden in het toen aan hen onderworpen land der Batavieren. De naam van Batavieren bestond niet meer; maar de verandering van naam bragt geene verandering in zeden en gebruiken te weeg. Een Hollandsch Geschiedschrijver verzekert zelfs, dat de eerste Koningen van Frankrijk, van pharamond tot aan

[p. 120]

meroveus, den zetel van hun rijk geplaatst hadden in Holland. Het kasteel van Warmond, bij Leiden, ontleent zijnen naam van Koning pharamond, en eveneens dat van Merwede, bij Dordrecht, van Koning meroveus. (!)

(Het vervolg en slot hierna.)