Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1829

Belangrijke Tafereelen uit de Geschiedenis der Lijfstraffelijke Regtsoefening. Te Nijmegen, bij J.F. Thieme. 1829. In gr. 8vo. 229 Bl. f 2-40.

Elke bijdrage tot het onderwerp, op den titel van het bovenstaand werk vermeld, is van het grootste belang, vooral wanneer dezelve geschikt en berekend is ter opheldering van de Geschiedenis der Lijfstraffelijke Regtspleging of Regtsoefening in ons Vaderland, waaromtrent nog veel met eenen donkeren sluijer omhuld is; of wel ter opsporing van de, soms zeer geringe, ja bijna onmerkbare bronnen en oorzaken, waaruit zoo vaak de grootste en afschuwelijkste misdaden, tot schande der menschheid, zijn ontsproten.

Recensent, van het gewigt dezer zaak doordrongen, nam dit werk met gretigheid in handen, en, op den titel afgaande, verwachtte hij een en ander belangrijk tofereel, tot het bedoelde oogmerk bij uitzondering geschikt. Weinig voldaan, echter, legde hij het boek neder; hij vond in hetzelve bijna niets ter opheldering der Geschiedenis van het Regt, of die van het menschelijk hart.

De vier Verhalen, in dezen bundel vervat, dragen ten opschrift: De aanslag van Mittelbron; Liefde, belang en wraak; De misdadige Regter, en Maria Lavasseur. Geen van dezelve heeft eenige de minste betrekking tot ons Vaderland: ze zijn van vreemden grond op onzen bodem overgebragt. Het tweede Verhaal, onder anderen, vonden wij onlangs in een Hoogduitsch Jaarboekje. Indien in de Voorrede niet gezegd werd, dat de gebeurtenissen, in dezen bundel vervat,

[p. 706]

op geschiedkundige waarheid gegrond zijn, dan zouden wij ze veeleer voor romantische verhalen gehouden hebben; en aan de liefhebbers van deze soort van lektuur zal dit boek alzoo, mogelijk, bevallen. De Schrijver, of Vertaler, heeft getracht, het sombere en akelige der door hem uitgekozene gebeurtenissen, zoo veel hem mogelijk was, op te sieren en in een bevallig gewaad te kleeden; dit moge hem hier en daar gelukt zijn, over het geheel echter heeft hij het zeker niet getroffen. Vermoedelijk is het zijn eersteling, en dan mogen wij de gebreken in stijl en houding eenigermate verschoonen; doch dien onverminderd zijn wij van oordeel, dat wij deze Verhalen, die in geenen deele met die van christemeijer en anderen kunnen wedijveren, zeer wel hadden kunnen missen. Wij willen dit ons verslag (want tot eene breedvoerige beoordeeling, wij bekennen dit gaarne, hadden wij geen lust) besluiten met een kort uittreksel uit het eerste Verhaal (bl. 17), hetwelk genoegzaam zal zijn, om den lezer met den stijl bekend te maken: ‘En, zullen nu de ongelukkigen aan de pijnbank, de ketenen en den dood ontkomen? Zal het Parlement van Metz het verschrikkelijk vonnis van Phalzburg veranderen?.... Helaas! de regter verklaart wel, dat hij zonder bewijzen het vonnis heeft geveld en uitgesproken, en dat de beklaagden, die hij schuldig noemt, niets hebben willen bekennen. “Het is waar,” zoo schreef hij zeventien jaren later (op den 22 Januarij 1787) aan den opperschout van Sultz: “Het is waar, dat ik die zeven lieden, alleen op de verklaring der Joden, veroordeeld heb, en dat naardien ik geene andere bewijzen had; en, daar de misdaad in den nacht was gepleegd, het getuigenis der voormelde Joden noodzakelijk was, alles overeenkomstig de regtsoefening van het Parlement te Metz.” - Inderdaad, op den 17 Februarij 1769 bevestigde het Parlement van Metz, in zijn geheel, het vonnis van den regter van Phalzburg. - Zoo is het dan gedaan met uwe eer en uwe onschuld (!), met uwe vrijheid en uw leven!’ enz.