Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1829

Geschiedenis van Griekenland, uit oude en latere Schrijvers zamengesteld, door N.G. van Kampen. IIde Deel. Grootheid en Bloei van Athene. Te Rotterdam, bij de Wed. J. Allart; te Dordrecht, bij J. de Vos en Comp. 1828. In gr. 8vo. XXVI, 547 Bl. f 4-50.

De Heer van kampen vervolgt in dit lijvige boekdeel de aangevangene Geschiedenis van Griekenland. Indien men vraagt, of het tevens vele en belangrijke zaken bevat, dan antwoorden wij met de volgende opgave der Hoofdstukken: I. De optogt van xerxes tot op de gevechten bij de Thermopylen en Artemisium. II. Tot op de nederlagen der Perzen bij Plateën en Mykale. III. Van den slag bij Plateën tot den dood van cimon. IV. Vorderingen der Wijsbegeerte, Welsprekendheid en Kunsten in Griekenland, tot op perikles. V. Het bestuur van perikles. VI. De Peloponnesische Oorlog tot op den Vrede van nicias. VII. Van den Vrede van nicias tot op den ondergang der Atheensche magt in Sicilië.

Deze Hoofdstukken zijn wederom in §§ verdeeld; en het is misschien tot kennis van het werk niet ondienstig, den bij-

[p. 581]

zonderen inhoud van deze, gelijk zij voor het boekdeel worden opgegeven, bij eenige weinige te doen kennen. Beginnen wij met den aanvang. § 1. Laatste jaren en dood van darius, bl. 1. 2. Karakter van xerxes, bl. 3. 3. Toerustingen en bedoelingen van xerxes, bl. 4. 4. Toestand van Griekenland, - Vrienden der Perzen, bl. 5. 5. Themistokles en aristides, bl. 6. enz. enz.

Men ziet, de bovengenoemde Hoofdstukken zijn bloote hoofdafdeelingen der behandelde stof, geene elk op zichzelve staande verhandelingen over een zeker gedeelte der geschiedenis, met eigene inleidingen en dergelijke voorzien. Elk van dezelven bezit veeleer eene menigte van korte verhalen, in de onderscheidene paragrafen vervat, die echter, uit hoofde der kortheid, geene verre afwijkingen of uitweidingen toelatende, zoo volkomen aan elkander sluiten, dat men de afscheiding naauwelijks bemerkt. En dit geeft eene zekere eenvoudigheid en gemakkelijkheid aan het verhaal, welke genoegen doet. Het komt ons, in het algemeen, voor, dat van kampen vrij is van alles, wat naar gezwollenheid en dergelijke zou mogen zweemen; en, bedriegen wij ons niet, dan vinden wij hier de kleur der volksgeschiedenis, door hem behandeld; Xenophontische en Herodotische simpliciteit. Alles heeft dan ook den stelligen toon, en boezemt volmaakt vertrouwen in; terwijl de bekwame Schrijver de twijfelingen over het een of ander, door de vergelijking der oorspronkelijke Schrijvers of bijzondere gevallen en omstandigheden ontstaan, in meer of min geleerde, schoon toch veelvuldige noch lastige, aanteekeningen opheldert.

Schoon het dan wel van zelve spreekt, dat zijne opvattingen en beoordeelingen niet immer die van anderen zullen zijn, en wij ook wel eens neigen, om van dezelve in meerdere of mindere mate te verschillen, zoo betuigen wij toch, ons niets te herinneren, wat ons genoegzame aanleiding tot tegenspraak of berisping zou geven. Het boek voor ons doende openvallen, vinden wij niet dan kleinigheden onder de lektuur aangestipt. Zoo verstaan wij b.v. bl. 282 niet: ‘Elke kunst heeft haar eigene, lager,’ enz. Zoo meenen wij, dat ‘alle palen te boven gaan,’ bl. 324, volgens de Hollandsche spreekwijze, moet zijn te buiten gaan. Desgelijks staat bl. 468, in de noot, doch zeker mede door eene druk- of schrijffout: ‘Te Griekenland,’ Elders zegt de Schrijver, dat de Grieken, of Atheners, om te maken, dat men de

[p. 582]

schouwspelers hoorde en zag, het gezigt en gehoor versterkten, waar hij zeker meent te gemoet of te hulp kwamen, door hooge schoeisels en masken. En nog eens vinden wij (bl. 44) het woordje alternatief, dat in Hollandschen historiestijl toch wel wat vrij is. Maar, daar vinden wij nog een NB. Het betreft anaxagoras (bl. 212). Zou, namelijk, deze groote man door den zeker niet minder grooten socrates (of plato) te aangehaalder plaatse wel met grond berispt zijn? En zou de Heer van kampen jegens andere groote mannen, op hetzelfde punt, in weerwil zijner bescheidenheid, geen gevaar van hetzelide onregt loopen, wanneer hij de erkentenis van een' wijzen Wereldschepper met Geologische beschouwingen eenigzins onbestaanbaar schijnt te achten? Wij zeggen: in weerwil zijner beschcidenheid; want hij kon zich niet zachter uitdrukken. Maar er ligt toch, naar ons inzien, blijkbaar een gevoel te gronde, alsof de vrije en diepe naspeuring der Natuur gevaarlijk voor den Godsdienst zou kunnen worden. En dit, naar ons oordeel, door velen te onregt gekoesterde denkbeeld zou zelve gevaarlijk, hetzij voor de wetenschap, hetzij voor den Godsdienst, kunnen worden. Doch wij gelooven niet, dat de verlichte Schrijver het alzoo gemeend hebbe.

Een staal willende geven, zal de volgende beschrijving van het beeld van minerva, in het Parthenon, door phidias van elpenbeen en goud vervaardigd, ligt niet onaangenaam zijn. ‘Zonder het voetstuk was dit beeld, hetwelk achter een groot voorhangsel geplaatst was, (om den indruk bij het wegschuiven te vermeerderen) 37 voeten hoog, staande; het had een' hoogen helm op het hoofd, versierd met een' sphynx en twee grijpvogels, dieren uit de fabelwereld. Op de borst had pallas nog een ander sabelwezen, 't welk de godsdienstige huivering moest vermeerderen, het versteenende (?) hoofd van medusa namelijk op het ivoren schild of de AEgis. In een, tot de voeten in lange plooijen afdalend gouden gewaad gedost, hetwelk perikles niet minder dan 44 talenten gouds gekost had, en hetwelk van het standbeeld kon worden afgenomen, hield zij in de eene hand eene speer, in de andere een beeld der gevleugelde overwinning, met wieken van zuiver goud, mans hoogte. Aan hare voeten rustte ter eene zijde het schild, aan de andere de slang of de draak van erichthonius, een zinnebeeld van den landbouw of den oor-

[p. 583]

sprong des Atheenschen volks uit de Aarde. Het gouden schild was ten minste 15 voet hoog, en met halfverheven beeldwerk, de gevechten der reuzen en Amazonen voorstellende, waarvan de siguren derdehalven voet hoog waren, versierd. Ook van binnen was het schild vol beelden, en daaronder dat van phidias zelf met een' steen op het hoofd, zoo kunstiglijk aangebragt, dat, wanneer men dit beeld wegnam, het andere in duigen moest vallen. Armen, banden, voeten en gelaat van minerva waren van elpenbeen, de oogen kostbare steenen. Het voetstuk des standbeelds was mede met halfverheven werk, de geboorte van pandora, versierd, en in 't algemeen was dit beeldwerk met zoo verkwistende rijkelijkheid aangebragt, dat zelfs de randen van het gouden schoeisel der Godin daarmede prijkten.’

Alsmede deze aanteekening: ‘Athene staat daarin met Engeland gelijk, dat het steeds, onder den naam van bondgenootschap of eenig ander voorwendsel, zich in het bezit van belangrijke eilanden en kusten wist te plaatsen. Wat zouden die toenmalige onvermoeide en onverzadelijke Heeren der Zee wel gezegd hebben, indien zij hadden kunnen vermoeden, dat eenmaal een volk, verre achter de kolommen van herkules en in Cimmerische nevels gehuld, zich, onder schijn van bescherming, meester van Korcyra, Ithaka, Leukas, Cephailenia, Zacynthus en Cythera zou maken, de kolommen van herkules beheerschen, daarenboven nog geheel Indië, en dat ditzelsde volk de meesterstukken van phidias op zijnen grond voor de Scythische Barbaren, overheerschers van Griekenland, zou in veiligheid brengen?’

Wanneer aan dit welgeschreven werk zoo vele lezers te beurt vallen, als wij hetzelve toewenschen, zal het Schrijver en Uitgever aan aanmoediging noch debiet ontbreken.