Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1829

[p. 383]

Beknopte Handleiding voor de operative Heelkunde, bevattende de voornaamste Operatiën, zoo als zij door de beroemdste Heelkundigen van Europa thans verrigt worden. Naar Carl Averill. Vrij vertaald en met vele Bijvoegselen en Aanmerkingen vermeerderd door G.J. van Epen, Heel- en Vroedmeester te Amsterdam. Te Amsterdam, bij C.G. Sulpke. 1829. In kl. 8vo. 386 Bl. f 2-80.

Eindelijk begint men aan het verlangen, sinds eenigen tijd te kennen gegeven, te voldoen, namelijk, dat eenige der voornaamste handboeken, over verschillende takken der geneeskundige wetenschappen, uit de Fransche in de Nederduitsche taal, tot gerijf en bekorting van de studiën der leerlingen, mogten worden overgebragt; en ofschoon wij gaarne gezien hadden, dat eene vertaling van de Heelkundige Ontleedkunde, het zij die van blandin, maar vooral die van edwards, die der Operative Heelkunde ware voorafgegaan, zoo moeten wij evenwel den onvermoeiden ijver van een' onzer Amsterdamsche en verdienstelijke Heelkundigen allen lof toezwaaijen, van eene beknopte handleiding aan de jongelingen, welke de heelkundige loopbaan intreden, in handen te hebben gegeven. Zijne bemoeijingen hebben bereids voorheen gestrekt, om het handboek van maygrier, over de kunst van ontleden, in een Nederlandsch gewaad te steken, waardoor hij zich zeer verdienstelijk heeft gemaakt. Immers weet men door ondervinding, dat zij, die elders in de gelegenheid gesteld zijn, van de daarin bevatte voorschriften gebruik te maken, hunne studiën in dezen tak, waarop het gebouw der Genees- en Heelkunde rust, niet alleen merkelijk te bekorten, maar ook eene handigheid verkrijgen om met het mes om te gaan, hetgeen anders zoo zeer gemist wordt. Wij willen vertrouwen,

[p. 384]

dat zulks met even goeden ultslag betrefsende het onderhavige mag gevolgd worden.

Het zal overbodig zijn, het werk, dat wij voor ons hebben, breedvoerig te beschouwen, dewijl zulks nopens de originele Fransche en Engelsche, en ook voor de Duitsche uitgaven, in de tijdschriften in die talen uitgegeven, bereids heeft plaats gehad. Het is genoeg aan te stippen, dat de beide werkjes van averill en van coster tot de zamenstelling van de laatstgenoemde uitgave door den Hoogduitschen Vertaler gebezigd zijn, welke dezelve met zijne aanmerkingen verrijkt, en in verband gebragt heeft met de Chirurgische Kupfertafeln, bij ons voordeelig bekend. De Heer van epen heeft de vertaling naar deze uitgave bewerkstelligd, dezelve daarenboven met zijne niet onbeduidende aanmerkingen vermeerderd, en er eenige methoden bijgevoegd van vermaarde Heelkundigen; zoodat de Nederduitsche vertaling werkelijk als de beste te beschouwen is. Immers de vertaling van elk der opgenoemde werkjes afzonderlijk zoude, op de hoogte, waartoe de operative Heelkunde thans bij ons geklommen is, op verre na niet voldoende geweest zijn, uit hoofde der betrekkelijke onvolledigheid; maar, ineengesmolten zijnde, maakt het een goed handboek uit, waarin eenige methoden en manieren der operative Heelkunde beknoptelijk worden voorgesteld, en met behoorlijk onderrigt en opzigt kunnen worden geleerd.

In aanmerking genomen het boven vermelde, zullen wij ons slechts bepalen tot de korte opgave en verdeeling van het werk, dewijl daaruit reeds genoegzaam blijkt, wat in hetzelve verhandeld wordt. Hetzelve begint met de verschillende manieren van verdeeling of insnijdingen, welke door vijf onderscheidene wijzen van vasthouding der bistourie (positiën) kunnen worden uitgevoerd. De bijgevoegde koperen plaat strekt tot opheldering daarvan. Wij zouden gaarne nog twee andere positiën bij de bestaande willen gevoegd gehad hebben; namelijk die der 6de zouden wij voorstellen van de 5de te maken, door het scherpe der bistourie slechts naar bo-

[p. 385]

ven te wenden, om van zich af te verdeelen, 't geen die wijze is, welke door verschillende Heelkundigen verkozen wordt, om de verdeeling of scheiding der zachte deelen op de holle sonde te bewerkstelligen, en die door de gewoonte gewettigd is; terwijl wij de 7de wilden uitgevoerd hebben, om naar zich toe te verdeelen, met het snijdende der bistourie naar boven gewend, die een vast steunpunt vindt tusschen den wijs- en middelvinger, en door eene dwarse rigting van den duim over den binnenrand van het heft van het instrument.

De onderbindingen van de slagaderen worden daarop aangewezen, waarin wij de methoden en manieren vinden van abernethy, anel, astley-cooper, graefe, jones, liesfranc, marjolin, zang, enz. De kunstbewerking voor de aderspatten vindt daarbij ook hare plaats.

Hierop volgt de wegneming der ledematen in de ligchamen der beenderen en in derzelver gewrichten in het algemeen, van die der vingeren en teenen af, tot de wegneming van den arm en van de dije uit derzelver respective gewrichtsholten ingesloten, en waarin men de handelwijzen vindt opgegeven van beclard, dupuytren, hey, kern, larrey, van onsenoort, scoutetten enz., de twee laatsten, benevens de uitsnijding der ribben door richerand, als bijvoegsels van den Vertaler.

De afzetting, wegneming, scheiding en uitpelling der zachte deelen besluit het hoofddeel der afzettingen. Die voor de borst, het oog, de oogleden, de lippen, de amandelklieren, de huig, van een gedeelte der tong enz. komen hierin voor, en onder anderen de methoden van kern, maunoir en liesfranc, bij sommigen derzelven aangewend.

Het doorboren van verschillende tegennatuurlijk geslotene openingen, gelijk de handelwijzen bij het uithalen of ontlasten van vreemde vaste of vloeibare ligchamen, worden daarop in oogenschouw genomen, en onder anderen de handelingen van abernethy, astley-

[p. 386]

cooper, amusat, buchhorn, bowen, cheselden, civiale, desault, ducamp, dupuytren, gruit huisen, lawrence, larrey, liesfranc, maunoir, sanson, scarpa, van der hout, vacca-berlinghieri enz. kortelijk beschreven of aangeroerd.

Daarna liggen aan de beurt de kunstbewerkingen, welke de hereeniging van de gescheidene zachte deelen ten doel hebben, waaronder de verschillende wijzen van hechtingen, en de aanwijzing der gevallen, die dezelve kunnen noodzakelijk maken. Die voor de hereeniging van het gescheiden zachte verhemelte, door roux bewerkstelligd, wordt hier beschreven.

De handelwijzen, bij verschillende soorten van beenbreuken gevorderd, alsnu beschouwd wordende, vindt men met regt die van onzen geachten landgenoot van gesscher voor de breuk van den hals des dijebeens vermeld. Gaarne hadden wij er ook die in gezien, door den Heer munch te 's Hertogenbosch voorgesteld, dewijl het eenvoudige en doelmatige in derzelver aanwending vele anderen achter zich laat. Wij twijselen geenszins, of de Heer van epen zal hiervan gebruik maken bij de zamenstelling van het beloofde handboek over de Verbanden, 't welk eerstdaags ook kan verwacht worden.

De herstelling der ontwrichtingen, benevens een aanhangsel tot de uitvoering van de zoogenaamde kleine operatiën, besluiten het werk. Wij besluiten hier ook mede, maar veroorloven ons de aanmerking, dat het, onzes inziens, doelmatiger geweest ware, daarmede het werk te beginnen. De Heer van epen zoude eenen nog grooteren dienst bewezen hebben, wanneer hij de door averill en coster gevolgde rangschikking der operatiën op eene meer systematische wijze had veranderd; in dit opzigt slechts heeft hij zich te slaafs aan den een en ander en ook aan de Duitsche vertaling gehouden.

Daar het werk beknopt gedrukt en in een gemakkelijk formaat bevat is, kan het den titel van handboek zeer goed dragen; daarenboven heeft het nog het voordeel,

[p. 387]

dat de prijs, in vergelijking met andere heelkundige werken, niet hoog gesteld is.

Wij wenschen, dat de leerlingen der Clinische scholen, waarvoor het eigenlijk bestemd schijnt, dat nut en voordeel er uit mogen putten, dat voor hen er ruimschoots in bevat is.