Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1829

Onderrigting voor hen, welke door het magnetisch Somnambulismus hunne reeds lang verlorene gezondheid wenschen te herkrijgen of de onbekende oorzaken hunner ziekelijke kwijning wenschen te leeren kennen, en indien het mogelijk is, te doen ophouden, door P.J. van Wageninge, Operateur, Heel- en Vroedmeester te Rotterdam. Te Rotterdam, bij T.J. Wijnhoven Hendriksen. 1829. In gr. 8vo. 28 Bl. f :-50.

Deze titel is lang, Lezers! en echter zegt ons de Schrijver: ‘Men zal in dit kleine Stukje misschien nog

[p. 298]

iets meer vinden dan men verwacht en de titel beloofde.’ Ja, zeker vindt men er wat anders in, dan men zou verwachten; of het echter meer zij, dan de breedsprakige titel belooft, durven wij niet zeggen.

Inderdaad, zoo de Heer van wageninge zijne zaak belagchelijk en tevens verdacht had willen maken, zou hij daartoe geen beter middel hebben kunnen bezigen, dan deze brochure. Wij durven dus gerust de lezing van dit boeksken aanbevelen; want kwaad zal het, gelooven wij, niet doen.

Wil intusschen de een of ander liever zijn geld in den zak houden, en van ons slechts een kort verslag bekomen van hetgeen deze bladen behelzen, wij willen hieraan, om de curiositeit van het ding, wel voldoen. Zoo komt de onderrigting van den Rotterdamschen Operateur veelligt nog in meerdere handen, en elk doe er zijn voordeel mede!

Men wete dan, dat in dit boekje geenszins het magnetiseren als geneesmiddel wordt opgegeven: wie toch kan ook elken dag vaceren, om zich te laten bestrijken? Och neen, lieve menschen! gij kunt uw dagelijksch werk blijven verrigten. Twee dingen zijn slechts noodig. Gij zijt ziek; uw Arts kan u niet helpen. Welnu! twee dingen, zeg ik, zijn noodig. Voor het eerste durf ik instaan. Hebt gij eene slaapmuts? Van wageninge twijfelt er niet aan; ieder mensch draagt er een (bl. 10). Welnu, pak haar, na die eenigen tijd op gehad te hebben, eigenhandig in zijde of taf, doe haar in eene doos, en zend haar, franco aan huis, naar Rotterdam. En nu het tweede?.... Ja, het tweede weet ik niet, of gij wel hebben zult. Het is een goed geloof, niet in het Magnetismus in het algemeen, maar in zekere Jufvrouw steffens, die voor het algemeen welzijn Somnambule is, slaapmutsen beruikt, en geneesmiddelen naar de mutsen inrigt. Ik vergat nog een derde vereischte; het zijn eenige drieguldens. En nu - hebt gij dit alles? Ik wensch er u geluk mede: zoo het slechts mogelijk is, uwe kwaal zal genezen zijn.

[p. 299]

Wilt gij er nog meer van weten, Lezers? Hoort dan den man zelven:

‘Mejufvronw C.M.M. Steffens, geboren bremer, thans omtrent 52 jaren oud, die in haren gewonen wakenden staat geene de minste genees- of kruidkundige kennis heeft, is nogtans in den toestand van Magnetische Clairvoyance, daarmede op eene verwonderingswaardige en onbegrijpelijke wijze, reeds sedert 10 jaren bedeeld, waardoor zij zich in staat gesteld zag, zich zelve van een kankerachtig gebrek der Baarmoeder te genezen.’

‘Eene nachtmuts moet het zijn.’ Waarom geene nachtbr...?! ‘Omdat de Somnambule zulks verkieslijk vindt.’ Maar, onder anderen, ook ‘omdat het hoofd het meest geïsoleerde deel is, en het minst in aanraking komt met andere ligchaamsdeelen van bijslapende personen.’

‘Vele der door ons gebezigd wordende middelen zijn reeds lang uit de mode.’

‘Bij elke verzending ter Examinatie moet het geld daarvoor mede worden gezonden; zonder welke voorzorg die onnagezien staan blijft.’

‘Ook den Apotheker moeten de medicijnen dadelijk bij de aflevering worden voldaan, en geen crediet of rekeningen op tijd worden er gegeven.’

‘Het Minimum voor elke Examinatie is f 3-: met voorbehouding (daarenboven) dit naar gelang van personen en omstandigheden, te wijzigen.’ (Hoe onbaatzuchtig!)

Geen mededoogen (wegens armoede) wordt er door den Heer van wageninge verleend, dewijl men hem daarmede ‘onophoudelijk vermoeit, zonder te toonen, ook iets voor het Magnetisch Somnambulismus, en dat nog wel tot eigen wel-zijn, van harte te willen opofferen.’

‘Ik wil nog doen opmerken dat deze geneeswijze niet geschikt is voor behoeftige of in bekrompene omstandigheden zich bevindende personen, - dit is nu wel ongelukkig, maar toch waar.’ (Natuurlijk! want van zulken is niet te halen.) ‘Het kan,’ zegt van wageninge, ‘niet zonder Plutus-gaven (geld) geschie-

[p. 300]

den. Doch,’ voegt zijn Ed. er zeer naïf nevens, ‘dit kan de waarde van dit middel niet wegnemen, integendeel krijgt het daardoor welligt bij les gens du ton, meer aanzien, en staat het hierin gelijk met de Badkuuren te Aken en Scheveningen!’ (Dit schijnt ons met die oudmodische geneesmiddelen niet zeer gelukkig te strooken!)

‘Is het geen zedelijke moord, wanneer men door mond of pen, ongelukkige lijders, waarvoor de gewone beperkte geneeskunst geene hulp, geene redding meer weet, een middel onthoudt of ontraadt, hetwelk door grenzenloos ziels- en ongekend natuurvermogen werkt,’ enz. en dat (mogt de Schrijver er nog wel bijgevoegd hebben) zoo lucratief is in de handen van den Kwakzalver.

‘Van den hoogsten en voornaamsten Medicus tot den laagsten en geringsten medicaster, is het geld de springen drijfveer hunner handelingen; want Point d'argent, point de suisses; point d'argent, point de partisans ni traitement! En te regt, het geld is wel waardig dat men er zich eenige moeite voor geeft. - Heeft het geld nu zulk eenen magtigen invloed, en kan men er zoo veel voor en door gedaan krijgen, dan vordert ook het welbegrepen belang van elken mensch, dat hij moeite zal doen om dezen magtigen hefboom meester te worden.’ (Ei, ei!) ‘Daar er zoo veel voor geld gedaan wordt dat slecht is, zou het dan niet geoorloofd zijn, dat men een weldadig vermogen tot weldoen bezigde, en men zich zelven daarvoor eene belooning verzekerde, die de gewone menschelijke ondankbaarheid maar al te vaak vergeten zoude, om zijn bestaan en dat der zijnen daarmede te onderhouden en te verbeteren?’ Wel, Mijn heer van wageninge, daar komt het geldaapje bij u leelijk uit de mouw springen!

Volgt nog eene schandelijke toespeling, of vergelijking van zich en zijns gelijken, zelfs bij Hem, ‘die, tot loon zijner verdiensten en weldaden, uit loutere dankbaarheid, maar ook voornamelijk daarom, dat Hij de waarheid leerde en openlijk bekend maakte, het kruishout verwierf.’

[p. 301]

Dit alles geschiedt in de negentiende eeuw, in een verlicht land, en wordt openlijk gedrukt in eene stad, die toch ook een Geneeskundig Bestuur van Toevoorzigt heeft! Wij verklaren er niets van te begrijpen. Hoe kan de Heer van wageninge, die ons dan nu eens bitter is uit de hand gevallen, zich beroepen op zijne bevoegdheid, om inwendige geneeskundige praktijk uit te oesenen, als zijnde geëxamineerd als Heelmeester ten platten lande? Hij praktiseert immers te Rotterdam?

Doch, genoeg hiervan. Het wordt tijd, dat deze verkeerdheden met kracht worden bestreden. Het Magnetismus zelve verdient, als natuurverschijnsel, een ernstig onderzoek van praktische Geneesheeren en kundige Natuurkenners. In de handen van diegenen, waarin het nu berust, kan er nooit iets goeds van komen, wat er dan ook van zijn moge.

Wachter! wat is er van den nacht? De dageraad komt; maar het is nog nacht.