Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1829

Gezondheidsleer, Hygiene, voor het Volk; bevattende eene beknopte en duidelijke aanwijzing van hetgeen men hier te lande, ten opzigte van het voedsel, de kleeding en de geheele leefwijze, moet doen en laten, om, zoo veel mogelijk, eene duurzame gezondheid te behouden. Door Izaäk de Koning, Stads Med. Doctor, Heel- en Vroedmeester te Zaltbommel, enz. Te Amersfoord en te Amslerdam, bij B. Blankenberg en Zoon en J.C. van Kesteren. 1828. In gr. 8vo. VIII en 150 bl. f 1-25.

't Is sinds eenigen tijd onder onze Geleerden mode geworden, mislukte prijsverhandelingen te laten drukken. Recensent acht dit gebruik, over 't algemeen, minder aanbevelingwaardig. Want, alhoewel hij gaarne erkent, dat het met dat beoordeelen soms al vrij wonderlijk toegaat, dat er veel menschelijks onderloopt, dat men, om te slagen, vaak met de personen zou moeten bekend zijn, die de vraag hadden voorgesteld, of de verhandeling zouden moeten beoordeelen, (waarom hij met dat vragen uitschrijven en prijzen behalen weinig opheest) zoo heeft

[p. 60]

echter een iegelijk, die eene mislukte prijsverhandeling door den druk gemeen maakt, met vele zwarigheden te worstelen, en vele ongunstige indrukken te overwinnen. Want vooreerst heeft zoo iets (men moge het verbloemen willen of niet) den schijn van een onbillijk vonnis, waarvan men appelleert; en dit scherpt natuurlijk de censuur. Ten tweede ligt een veroordeelde altijd onder verdenking van niet geheel zonder reden zijn vonnis gekregen te hebben. Ten derde brengt zulk een stap den autheur in het vermoeden van te groote vooringenomenheid met zijn werk, van gebrek aan zedigheid; welk vermoeden niemand meer te vermijden heeft, dan hij, die als schrijver optreedt. Immers, er behoort al eene zekere mate van zelfvertrouwen toe, om met een boek voor den dag te komen; en hoeveel sterker moet dat niet zijn bij hem, die dit doet tegen het gevoelen van meer of min bevoegde regters! Er kunnen, wel is waar, gewigtige redenen bestaan, welke den schrijver tot de uitgave noopten; doch in dat geval keurt Recensent het beter, dat het met verzwijging van deszelfs naam geschiede. De Heer izaäk de koning, wiens Hygiene voor ons ligt, behoort tot de schrijvers in kwestie. Zijn antwoord op de opgegevene prijsstoffe der werkzame Maatschappij: tot Nut van 't Algemeen, werd door twee der beoordeelaars den gouden, door twee anderen den zilveren eereprijs, door een' vijfden het accessit waardig gekeurd. Zij kon dus, volgens de wetten der Maatschappij, niet bekroond worden. Een vriend, aan wien de Doctor zijn lot mededeelde, spoorde hem aan tot de afzonderlijke uitgave, en deze merkte die aansporingen zijns vriends als bevelen aan en gehoorzaamde. Recensent wil niet gissen, wat de Heer de koning zou gedaan hebben, zoo zijn vriend het hem had afgeraden. Hij vraagt slechts, of vrienden de beste raadslieden voor autheurs, of zij de onpartijdigste beoordeelaars van derzelver werken zijn. Dan, de kogel is door de kerk, en als een offer van gehoorzaamheid, aan de vriendschap gebragt, verdient dit boekje geene gestrenge beoordeeling. En, waarlijk, het

[p. 61]

bevat goede gezondheidsregelen en voorschriften voor het nut van 't algemeen; voor dien stand inzonderheid, voor welken het bestemd is.

Recensent zou stijl en vorm wat losser, naïver, eenvoudiger verlangd hebben. Zoo is b.v. de toon van den Dominé en van Doctor Leendertsen niet vrij van pedanterie; de laatste verwart zich dikwijls in zijne kunsttermen, en vrouw van der Ploeg maakt met hare aanteekeningen of schetsen, die zij voorleest, geen bevallig vrouwelijk standje. Er is over het geheel zoo wat eene schoolmeesterlijke tint verspreid Recensent stuitte op eenige, naar zijne meening, verkeerde stellingen: dat de luchtsgesteldheid in den herfst en in de lente het voordeeligste voor onze gezondheid is (bl. 19), waartegen zelfs vlak schijnt te strijden, hetgeen men leest onder aan dezelfde bladzijde, omtrent den nadeeligen invloed van de avondlucht in die jaargetijden; dat door het snuiven de nadeelige vochten uit het hoofd ontlast worden; dat de azijn een het levensbeginsel neêrdrukkend vermogen bezit, (bl. 149) enz. Bij den aanval op zekeren Geleerde, bl. 93, herinnerde Recensent zich de fabel van den ouden leeuw. Bladz. 117 wordt, onder de schriften over de waarde der koepokken, bijzonder ter lectuur aanbevolen het boekje van Dr. de koning. Is het zedig, zijne eigen waar zoo te prijzen?

Het verdient allen bijval, dat de schrijver gedurig tegen het verkeerde van algemeene dietetische stellingen waarschuwt, en het ongerijmde van de vraag: is dit of dat gezond? aantoont. Uit dien hoofde vooral prijst Recensent deze Gezondheidsleer aan dat gedeelte van het lezend publiek aan, voor hetwelk dezelve uitsluitend geschreven is.