Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1829

De Godsdienst naar den Bijbel. Voor Lezers van verstand en gevoel. Uit het Hoogduitsch. Te Leeuwarden, bij H.C. Schetsberg. 1827. In gr. 8vo. XVI en 196 Bl. f 1-80.

Het anders vreemde bijvoegsel op den titel: voor Lezers van verstand en gevoel, schijnt het bijzondere doel van den Duitschen Schrijver aan te wijzen, met welk hij dit geschrift in de wereld gezonden heeft. Evenwel is dit bijvoegsel zoo tamelijk overbodig. Want wie schrijst voor Lezers zonder verstand en gevoel? - Dit moet men natuurlijk vragen, indien deze woorden op den titel niets meer beteekenden.

Het komt ons voor, dat onze man niet naauwkeurig heeft uitgedrukt, wat hem bij deze woorden voor den geest zweefde. Hij heeft bedoeld zulke Lezers, die, in zaken van Godsdienst, verstand en gevoel gelijkelijk raadplegen, en zich niet, bij uitsluiting van het eene, alleen tot het andere bepalen. De Schrijver drukt zijn gevoelen eenigzins duister uit, en dit is zijn geval niet alleen op den titel.

[p. 54]

Ter vereeniging of bevrediging van twee uitersten in den Godsdienst, waar óf alleen het verstand, óf het gevoel op den troon zit, schreef de Schrijver dit werkje, met het oog bijzonder op zijn Vaderland, hetwelk zekerlijk zijne taal beter zal verstaan en aanhooren, dan zulks in Nederland zal plaats hebben. Zulk sentimenteel gesnap bevalt den Nederlander weinig, als reeds op bl. 4 en 5 voorkomt: ‘Dan zijn wij immers bij dien Vader, die u en mij en alle menschen, en alle wormpjes en alle dauwdruppels lief heeft,’ enz. - Misschien zal er één stap van toenadering plaats hebben, indien beide de partijen dit boekje lezen en ook beamen; maar, om beide te bevredigen, heeft men iets meer en nog iets anders noodig.

De Vertaler, die, in het voorbijgaan gezegd, geenszins tot het servile pecus van dat gild behoort, zegt, bl. IX Voorb.: ‘De ons onbekende Schrijver van het onderhavige werk schijnt op zijne wijze dat middel ter vereeniging in werking te willen brengen.’ Nu, in magnis voluisse, iets groots te willen, is iets, maar, ten minste hier, niet genoeg. Het sat est laten wij daarom weg. De Uitgever zou het eerst voor zichzelven hebben gezorgd, indien hij den Vertaler had toegestaan, dit geschrift geheel om te werken, ten minste hier en daar in hetzelve eenige veranderingen te maken. De Vertaler meent, dat zich beide de partijen ook in ons Vaderland maar al te zeer openbaren; en dan is de vertaling van dit stukje, hoe het dan ook uitgevallen is, niet te vergeefs. Doch wij twijselen, of zich de voorstanders van het bloote verstand en gevoel in den Godsdienst wel onder ons als partij hebben gevormd. Want het geschreeuw der bekende factie tegen Bijbelsche godsvrucht en Evangelisch geloof bewijst niets. Met het oog op het hoofddoel van dit geschrift, verklaren wij hetzelve, zoo niet voor overbodig, ten minste voor misbaar. Evenwel treft men hier en daar nog wel iets aan, dat nuttig kan zijn; en wij vinden dan ook geen bezwaar in het overnemen van den wensch des Vertalers: ‘De genegen Lezer neme het nuttige uit dit boekie te zijnen voordeele.’