Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

[p. 661]

Mengelwerk.

Over de doodstraf.

Er is thans bijna geen onderwerp, waarmede men in alle beschaafde landen zich met zoo veel belangstelling bezig houdt, als de doodstraf. Eene prijsvraag daarover werd onlangs, bijna te gelijker tijd, te Parijs door het Genootschap der Christelijke Zedekunde en te Geneve door den Graaf de selon opgegeven. De verhandeling van den Advocaat ch. lucas, te Parijs, werd in dien dubbelen wedstrijd gelijkelijk de bekrooning waardig gekeurd. Terwijl ook in ons vaderland deze ernstige zaak, hoewel niet altijd ernstig genoeg, door twee partijen behandeld is geworden, zal het misschien niet ongepast zijn, den hoofdzakelijken inhoud van het bekroonde werk aan onze landgenooten te doen kennen.

De Schrijver onderzoekt, in de eerste plaats, of de doodstraf regtvaardig; ten tweede, of zij nuttig is; terwijl hij, ten derde, de middelen van bedwang opgeeft, die hij meent, dat men er voor in plaats behoort te stellen.

I. De mensch heeft van God het aanzijn, de rede en de vrijheid verkregen. Hij heeft het regt, en het is zijn pligt, voor zijn aanwezen te zorgen. Hij handelt volgens dat beginsel, wanneer hij, zijne eigene individualiteit opofferende, zijn leven waagt, om dat eens anderen te redden; hij huldigt hetzelfde beginsel, wanneer hij zichzelven tegen eenen onregtvaardigen aanval verdedigt; want wanneer hij eenen moordenaar doodt, doet hij het niet om hem van het leven te berooven, maar om, volgens regt en pligt, zijn eigen leven te verdedigen.

De maatschappij heeft, als vereeniging van individuën, de regten en pligten van elk harer leden. Zij moet hare magt gebruiken tegen hem, die zijne pligten vergeten, en de regten zijner medeburgers miskend heeft; zij moet de individuéle zwakheid, wanneer deze zich in gevaar bevindt, we-

[p. 662]

ten te beschermen; maar, even als de aangevallen mensch geen' zijner naasten het leven moet benemen, wanneer zijn eigen leven geen gevaar loopt, eveneens moet de maatschappij stilstaan, wanneer de aanrander harer regten overwonnen en ontwapend is: er is dan geene noodzakelijkheid meer om te dooden, er is geen gevaar meer, wanneer de schuldige gevat, geboeid, en buiten staat gesteld is, om kwaad te doen. De doodstraf kan zich dus niet meer op het regt van zelfverdediging gronden.

Even min berust zij op het regt, dat zij vermeent te hebben, om te kunnen straffen. Het maatschappelijk regt zegt: ‘die doodslag begaat, verdient, dat hij sterve,’ als kon het zeggen: ‘die zijn leven voor zijnen naasten heeft opgeofferd, verdient altijd zijn leven te behouden.’ Ziedaar hetgeen men zou mogen vorderen, dat hetzelve zeggen kon, zou er regtvaardigheid bestaan: maar men kan den dood gebieden; de onsterfelijkheid kan men niet geven. De menschelijke regtvaardigheid is dus slechts straffend, niet beloonend; zij is gevolgelijk onvolledig, gebrekkig; zij neemt gevolgelijk eene andere regtvaardigheid, een ander leven aan. Waarom dan in dit leven de regtvaardigheid van het andere overgebragt? De Goddelijke regtvaardigheid is onfeilbaar; zij doet zich hier beneden in het hart van den schuldigen door de wroegingen van het geweten gevoelen. Het beste middel, om aan eenen misdadiger het heilige van den pligt te doen gevoelen, hetgeen hij miskend heeft, is het niet, dat zelf te zijnen opzigte te eerbiedigen? De maatschappelijke regtvaardigheid beperke zich dan tot haren kring, verbiede te schaden, en verhindere dit voor het vervolg. De doodstraf verkort voor den mensch eenen tijd van beproeving, die reeds op zichzelve zoo kort is, en waarvan de eeuwigheid afhangt; zij ontneemt hem den tijd van berouw, en sluit hem in het graf, met het gansche gewigt zijns misdrijfs beladen; zij overlaadt daarenboven de bloedverwanten met eene schande, die naauwelijks het gelaat kon bedekken van hem, wiens hoofd zoo schielijk geveld werd.

[p. 663]

II. Het maatschappelijk regt moet nooit het karakter van wraak, maar alleen van bedwang dragen. Het misdrijf voor te komen, het reeds gepleegde te bedwingen, ziedaar deszelfs taak. Van deze twee is de eerste wel de voortreffelijkste. De oorzaken der misdrijven op te sporen en weg te nemen, is de zekerste weg, om derzelver volvoering te voorkomen.

Ware beschaving en zedelijke vorming is hiertoe een beter en veiliger middel, dan de vrees voor straffen. De veelheid der straffen bewijst alleen de onmagt der bedreigingen en der wetboeken. De mensch onttrekt zich niet aan bezigheden, die zijn leven met gevaren omringen, of het noodzakelijk verkorten. De loopbaan der misdaden zou hem meer kansen van wel te slagen aanbieden, en zoo de vrees alleen hem moest leiden, zou er meer voordeel voor hem zijn, om dezelve in te slaan. Maar het zedelijk gevoel alleen doet menigen werkman zijn moeijelijk of gevaarlijk beroep boven de strafbare loopbaan des misdrijfs verkiezen.

Te strenge bedreigingen, wreede straffen gedoogen geen groot aantal van veroordeelingen; in zaken, waarmede de doodstraf gemoeid is, gevoelt men zich door weêrzin en ongerustheid gedrongen, om het oordeel op te schorten, of aan andere regtbanken over te dragen.

Het derde deel, eindelijk, (III) handelt over de straffen, welke men voor de doodstraf behoort in plaats te stellen. Gevangenissen in ware verbeteringshuizen te veranderen, zoo als men in Geneve tracht, en op verbetering ook verligting van straf toe te zeggen; afstand te doen van het denkbeeld, dat de misdadiger of voor zijn geheele leven onverbeterlijk is, of op een te voren bepaald tijdstip verbeterd zal wezen; ziehier de hoofddenkbeelden van den menschlievenden en gevoeligen Schrijver, die zich te regt beroept op hetgeen mackintosh eenmaal aan het Engelsch Parlement zeide: dat hij overtuigd was, dat één merkwaardig voorbeeld van de verbetering eens misdadigers meer op de maatschappij zoude uitregten, dan twintig voorbeelden van straffen.

[p. 664]

De kundige beoordeelaar van dit werk, waarvan wij het medegedeelde uittreksel ontleenden, eindigt zijn verslag, waarin tevens van eenige andere geschriften over hetzelfde onderwerp melding wordt gemaakt, met de juiste aanmerking, dat de menschheid het goede gevoelt en uitoefent, lang vóór zij het in de wetboeken schrijft. Reeds wordt de doodstraf niet meer uitgevoerd in alle gevallen, waarin de wet haar heeft voorgeschreven; reeds was de pijnbank inderdaad afgeschaft, vóór men haar uit de wetboeken had uitgeschrapt, enz. De doodstraf uit de wetboeken te willen verbannen, is dus niets anders, dan in overeenstemming te blijven met het algemeen gevoelen en met den voortgang der denkbeelden en der beschaving; het is niets anders, dan de geschrevene wet in overeenkomst te brengen met de levende wet.