Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1828

Bonaparte's Oordeel Over J.J. Rousseau.

(Mémoires de stanislas girardin, eerstdaags te Parijs in het licht zullende verschijnen.)

Betrekkingen en nabuurschap bragten mij in eenigzins vertrouwelijke bekendschap met joseph bonaparte. De Eerste Consul bevond zich te Mortefontaine bij zijnen broeder, en kwam te Ermenonville ontbijten. Wij verschaften hem het vermaak der konijnenjagt. Een deel dezer dieren, min wild dan de anderen, waren zoo begeerig om den held der armee van Italië te zien en te bewonderen, dat zij, wel verre van te vlugten, bij groepen rondom hem schoolden. De Consul schepte groot behagen in dit voor hem nieuw schouwspel, welks geheim hij weldra vermoedde. Wij keerden vervolgens naar het kasteel terug, en vonden Mevrouw bonaparte aan tafel. De Consul fronste zijne wenkbraauwen

[p. 563]

alsof hij misnoegd was, dat men niet naar hem gewacht had, en zeide: ‘Het schijnt, dat de vrouwen hier bevelen!’ Hij nuttigde alleen een weinig salade en dronk een glas Bordeaux. Toen stond hij op, om de tuinen te gaan bezigtigen. Bij het Populiereiland gekomen, bleef hij staan voor het graf van jean-jacques, en sprak: ‘Het ware voor de rust van Frankrijk beter geweest, dat deze man niet bestaan had.’ - ‘En waarom, Burger Consul?’ hernam ik. - ‘Hij is het, die de Fransche Omwenteling heeft voorbereid.’ - ‘Ik dacht, Burger Consul, dat gij althans geene reden hadt, om u over die Omwenteling te beklagen.’ - ‘Wel nu,’ was zijn hoogst opmerkelijk antwoord, ‘de toekomst moge leeren, of het voor de rust der wereld niet beter ware geweest, dat noch rousseau noch ik ooit bestaan hadden.’ En hij vervolgde, in eene peinzende houding, zijne wandeling.