Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1827

Over het verschrikkelijk gevaar van het lezen.

(Uit een oud, vergeten boeksken.)

Wij, joussouf cheripi, door Gods genade, Mufti van het Heilige Ottomannische Rijk, Licht der Lichten, Uitverkorene onder de Uitverkorenen, aan alle Geloovigen, die dit geschrift zullen zien en lezen, domheid en heil!

Alzoo onze saïd effendi, eertijds Afgezant van de Sublime Porte, bij Frankrom, een kleine Staat, tusschen Span-

[p. 188]

je en Italië gelegen, onder ons het schadelijk gebruik der Drukperse heeft ingevoerd, hebben wij over deze nieuwigheid geraadpleegd met onze achtbare broeders, de Cadis en Imans van de Keizerlijke Stad Stamboul, en vooral met de Faquirs, die bekend zijn door hunnen ijver en waakzaamheid voor het Abracadabra en tegen het Gezond Verstand; en met mahomed goedgedacht, gelijk die Profeet en wij goedvinden bij dezen, de voorschreven helsche uitvinding der Drukperse af te keuren, te veroordeelen, te vernietigen en te verdoemen, om redenen hier onder gemeld.

I. Dat deze gemakkelijke wijze van zijne gedachten mede te deelen klaablijkelijk strekt ter verdrijving van onwetendheid en bijgeloof, welke de beschermsters en Sauvegardes zijn van eenen welgeregelden Staat.

II. Wijl het te vreezen is, dat onder de boeken, uit het Westen ingevoerd, er zoodanige mogten gevonden worden, die over den Akkerbouw handelen; alsmede zulke, die middelen aanwijzen, om de Handwerkskunsten te verbeteren; welke boeken ten langen leste ('t geen God verhoede!) het vernuft onzer Landbouwers en Handwerkslieden zouden kunnen opwekken, hunne nijverheid aansporen, hunne rijkdommen vermeerderen, en te eeniger tijd hunner geloovige zielen verhevene denkbeelden inboezemen, ter bevordering van het zoogenaamde algemeene welzijn; gevoelens, ten uiterste strijdig met onzen regeringsvorm.

III. Wijl men te duchten heeft, dat, allengskens de Geschiedenis op een' gansch anderen trant geschreven wordende, ontdaan van al het geheimzinnige en wonderbare, hetgeen thans de Natie in eene gelukkige domheid houdt, de onbeschaamdheid zoo ver zoude gaan, om, in die historische boeken, de goede en kwade daden met de naauwkeurigste billijkheid te beoordeelen; terwijl men stout genoeg zijn zoude, om regtvaardigheid en liefde tot het Vaderland aan te bevelen, 't geen niet dan nadeelig zoude zijn aan ons Geloof, aan onze heilige Inbeelding, en aan alle onze Verborgenheden, ja hetgeen ten duidelijkste strijdig is met de voordeelen der posten, welke wij bekleeden.

IV. Alzoo het in vervolg van tijd zou kunnen gebeuren, dat eenige erbarmelijke Wijsgeeren, tot nadeel van onze Geloovigen, onder een glimpend, doch strafbaar voorwendsel van de menschen te verlichten en te verbeteren, ons eenige gevaarlijke Deugden mogten zoeken in te boezemen, die nimmer ter kennisse van het gemeen behoorden te komen.

[p. 189]

V. Dewijl zij, met aan het volk een verheven denkbeeld van de Godheid te geeven, den eerbied voor het Opperwezen zouden vermeerderen, en met op eene ergerlijke wijze te leeren, dat God alomtegenwoordig is, daardoor den eerbied voor mahomed en het getal der bedevaartgangers naar Mekka zeer zouden verminderen, ten koste van het behoud der arme geloovige zielen.

VI. Naardien, met geduriglijk de Westersche Schrijvers te lezen, die over de besinettelijke Ziekten, en over de wijze, hoe dezelve te verhoeden, geschreven hebben, wij zonder twijfel ongelukkig genoeg zijn zouden, ons, Geloovigen, van de Pest te bevrijden, en daardoor iets onvergeeflijks bestaan mogten tegen het bestuur der waakzame Voorzienigheid.

Om deze en andere redenen, zoo ter stichting der Geloovigen, als tot welzijn hunner zielen, verbieden wij hun, op straffe van eeuwige verdoemenis, immer eenige boeken te lezen; en uit vreeze, dat zij in de duivelsche verzoeking mogten geraken van zich ter verkrijging van kennis te laten onderwijzen, zoo verbieden wij alle vaders en moeders, hunnen kinderen te leeren of te laten leeren lezen. En om voor te komen, dat iemand zich tegen onze bevelen verzette, verbieden wij zelfs allen en een iegelijk, zich met denken bezig te houden, op straffe als boven.

Voorts gelasten wij aan alle ware Geloovigen, ons terstond kennis te geven, wanneer zij iemand vier woorden zullen hebben hooren spreken, aan welke een klare en zuivere zin te geven is; ook bevelen wij, dat men in alle gesprekken en verstandhoudingen zich bediene van spreekwijzen zonder zamenhang en beteekenis: alles volgens het aloud gebruik, bij de Sublime Porte gevestigd.

En om te beletten, dat geene kontrabande gedachten onze heilige Keizerlijke Stad ingevoerd worden, zoo stellen wij bijzonderlijk tot opzigter aan, zijner Hoogheids Eersten Geneesheer, die, geboren in de moerassen van het Noordelijk Westen, reeds vier hoogachtbare Personen van de Ottomannische Familie heeft ten grave gebragt, en wiens belang het meer dan dat van iemand anders is, ons Geloof en ons zoo heilig Abracadabra voor te staan en te bevorderen, en te gelijk te waken, dat alle kennis en verbetering buiten het rijk gehouden worde. Daarom geven wij hem bij dezen volkomene magt, om alle gedachten, die, zoo bij geschrifte als bij monde, zich voor de poorte van onze geloovige Stad zullen vertoonen, aan te houden, en ons dezelve, aan handen en voeten gebonden, over te leveren, opdat wij die zoodanige straffe opleggen, als ons goeddunken zal te behooren.

Gegeven in ons Paleis van Onkunde, den 7den van de maan Muharam, het 1143ste jaar van de Hegira.