Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1827

Beknopte Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde, door M. Siegenbeek. Te Haarlem, bij de Erven F. Bohn. 1826. In gr. 8vo. 366 Bl. f 2-90.

De Hoogleeraar siegenbeek verpligt ons Publiek ongemeen met dit Handboek. Het is een beknopt, maar zaakrijk overzigt onzer Letterkunde, of van de voornaamste Nederlandsche Dichters en Prozaschrijvers, van de vroegste tijden af tot het einde der achttiende Eeuw: want nog levende, of zelfs onlangs gestorvene Schrijvers, die men als onze tijdgenooten beschouwen mag, zoo als feith, ja den in 1813 overledenen helmers, vermeldt de Schrijver geheel niet, of slechts met een enkel woord. Hij volgt daarbij die orde, dat hij, na eene inleiding, die den staat der Duitsche taal en letteren in 't algemeen vóór de dertiende Eeuw doet beschouwen, de Dichters, Prozaschrijvers en Taalkenners, elk afzonderlijk, in drie tijdperken behandelt, van de dertiende tot het einde der zestiende, gedurende de zeventiende, en in de achttiende Eeuw. Het eerste tijdperk wordt weder in tweeën gesmaldeeld, vóór en na de Bourgondische tijden. Beknoptheid, welke vooral aan de achtingwaardige klasse der onderwijzers op de lagere scholen, die geene gelegenheid hebben, zich meer uitgebreide werken over

[p. 405]

de vaderlandsche Letterkunde aan te schaffen, te gemoet wilde komen, heeft overal de pen van den Hoogleeraar bestuurd. Zij gaat echter met zaakrijkheid gepaard; en, zoo verre wij hebben kunnen nagaan, is niet één Schrijver van belang door den Hoogleeraar vergeten. Aan niemand was ook gewis eene schets van dien aard beter toevertrouwd, dan aan den man, die sedert dertig jaren met roem den leerstoel van Nederlandsche Taalkunde, Welsprekendheid en Letterkunde bekleedt; die, door zijne Redevoeringen over hooft, als 't ware het ijs gebroken heeft voor de herleving der zucht voor de oude vaderlandsche Letteren, welke in het laatst der vorige Eeuw zoo diep ter neer lag; aan wien onze taal eene spelling verschuldigd is, die, hoezeer onvolmaakt, gelijk alle menschenwerk, en geenszins boven bedenkingen verheven, nogtans, over 't algemeen, zeer geschikt is tot bevordering van eenparigheid in dat vak, en als zoodanig ook veel nut gedaan heeft, wanneer zij niet door ongeschikte navolgers verminkt of misvormd werd. (De rekwest-, kwaliteit- en kwantiteit-mannen, enz. enz.) De reeds genoemde beknoptheid, die de Hoogleeraar zich ter taak had gesteld, belette hem, om een meer algemeen overzigt van de onderscheidene tijdperken der Letterkunde te geven, anders dan op ééne of twee bladzijden aan het begin van ieder tijdperk. Doch de oplettende Lezer zal ook die overzigten wel zelf uit den inhoud van ieder tijdperk kunnen opmaken. De Schrijvers zijn naar de tijdsorde, dat is, naar het jaar hunner geboorte, niet naar de onderscheidene vakken, gelijk de Duitschers doorgaans doen, gerangschikt. Natuurlijk kan de geachte Schrijver over elk derzelven slechts zeer kort zijn, (dus beslaat vondel niet meer dan zes, en hooft naauwelijks vier bladzijden) en dit belet wel eens de individuéle, bijzondere kenschetsing van den man en het karakter zijner geschriften, te meer, daar de noodige kortheid ook het mededeelen van proeven belet heeft. Men heeft dus hier (en meer bedoelde de Hoogleeraar ook niet) slechts eene handleiding tot, en eene voorafgaande kennismaking met onze uitstekende vernuften, ten einde

[p. 406]

den Lezer tot derzelver eigene beoefening uit te lokken. In de Voorrede zegt de Heer siegenbeek, dat sommigen meenen zullen, dat hij meldenswaardige Dichters heeft overgeslagen; anderen, dat hij er wat te velen genoemd heeft. Wij zouden ons wel onder de laatste klasse rangschikken: bij de beknoptheid, die zich de Hoogleeraar tot wet heeft gesteld, kon hij, onzes inziens, gerustelijk van vele middelmatige Dichters der achttiende, en ook wel van een' enkelen der zeventiende Eeuw hebben gezwegen, die op de Letterkunde hoegenaamd geenen invloed hebben gehad, en die niets dan berijmd proza leverden. De zucht, die in het beminnelijk karakter des Hoogleeraars ligt, om alles van de beste zijde te beschouwen, heeft op zijn oordeel, zouden wij zeggen, wel eens invloed gehad; en sommige uitdrukkingen van afkeuring, ten aanzien van vermelde Dichters gebezigd, zouden wij wel eens wat sterker verlangen. Doch, zoo dit een gebrek mag zijn, is het althans duizendmaal meer te verschoonen, en welt althans uit eene oneindig zuiverder bron op, dan het tegenovergestelde, hetwelk thans, helaas! op den Nederlandschen Parnas gansch niet vreemd is; gelijk onlangs door schendige uitvallen op den achtingwaardigen Schrijver van dit werk, die niemand onteeren dan den aanvaller, genoegzaam gebleken is.

Wij eindigen met den hartelijken wensch, dat dit werkje vooral bij die personen, voor welke het voornamelijk bestemd is, het door den geëerden Schrijver bedoelde nut stichten, en aldus de kennis onzer buitenslands geheel niet gewaardeerde en toch zoo belangrijke Letterkunde, zoo wel bij Belgen als Bataven, moge doen aankweeken!