Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1827

Reis door een gedeelte van de Nederlandsche Bezittingen in Oost-Indië, door J.C. Baane. Waarbij gevoegd is een Verslag van de Expeditie, door 's Lands Eskader, onder bevel van den Kapitein ter Zee J.P. van Braam, volvoerd tegen de Vorsten van Malakka, Salangoor en Riouw. Met Platen. Te Amsterdam, bij G.J.A. Beijerinck. 1826. In gr. 8vo. 338 Bl. f 5-50.

De krijgsbedrijven onzer dapperen, in dit reisverhaal vermeld, zijn nagenoeg verslonden door de vele gewigtige voorvallen, vóór en sinds door ons beleefd; zij verdienen echter in aandenken te blijven, en zijn merkwaardig genoeg. Zoo begreep het ook onze geëerbiedigde Koning, die aan baane, den 16 Mei 1816, een jaarlijksch pensioen van duizend guldens en den rang van Kapitein Luitenant ter Zee vergund heeft. Niet lang had de held intusschen genot van dit hem vereerend gunstbewijs, als zijnde reeds in 1823 overleden. Het reisverhaal loopt van 1780 tot 1786. Nogmaals bezocht baane onze Oost-Indische bezittingen, van 1791-1802; maar die reis leverde niets bijzonder merkwaardigs op. En eindelijk deed hij nog, in 1794, eene reis tot konvooi van het ongewapende schip de Erfprins tot in de Chinesche zee. Op dezen laatsten togt gaf hij nieuw bewijs van zijnen heldenmoed, niet alleen door het gelukkig volbrengen van zijnen last, maar ook door het hernemen van het door de Franschen genomen schip de Houtlust, met eene rijke lading van Malakka naar Batavia bestemd.

Het is alleen van de eerste reis, op den titel gemeld, dat baane uitvoerige en bruikbare aanteekeningen had gemaakt, en wel eens aan zijne vrienden lezen liet; maar men kon hem tot de uitgave niet bewegen, en eerst na zijnen dood gaf de weduwe, als ook haar tweede echtgenoot, daar vergun, ning toe. Door deze uitgave geschiedt waarlijk genoegen aan het vaderlandsch publiek. Tijdens de verovering van Malakta, en de teönderbrenging der drie magtige Vorsten, had men

[p. 381]

het in 't moederland met Vrijkorpsen en Schutterijen zoo druk, dat men aan hetgeen in zoo ver af gelegene bezittingen verrigt werd minder belang kon hechten. De Nieuwe Nederlandsche Jaarboeken geven, op 1785, van dien Maleischen oorlog slechts korte berigten. Ofschoon nu baane toen nog jong, en slechts nog Dek-officier was op een Compagnies koopvaardijschip, zijn echter, bij zulk eene armoede aan berigten, ook de zijne zeer schatbaar, daar hij aan de zijde van 's Lands Marine met gelijke dapperheid streed, en met eigene hand twee der vijandelijke standaards hielp veroveren. Belangrijke en nieuwe bijzonderheden voor Natuur- of Aardrijkskunde vindt men hier niet; trouwens hij deed geene ontdekkingsreis. Hij beschrijft ook eenvoudig hetgeen hem overkwam en hetgeen hij heeft bijgewoond; maar deze eenvoudigheid draagt den stempel der waarheid; zijne lotgevallen, hoewel dan niet zoo geheel vreemd en zonderling voor een zeeman en bij oorlog, boezemen echter belangstelling in, en hij merkte meer dan eens de beschermende hand der goede Voorzienigheid over hem zigtbaar op. De tegenwoordige Schout-bij-nacht ruysch, die, toen als Luitenant op het commanderende Landsschip Utrecht, dien togt heeft bijgewoond en een volledig Journaal hield, gaf verlof, om zijn Journaal bij dit Reisverhaal van baane te voegen. Van een twintigtal teekeningen, bij het handschrift van baane voorhanden, zijn er vijf, behalve het titelvignet, bij dit werk gevoegd, en versieren hetzelve. Zij vertoonen de binnenbaai van Trinconomale; de Tamelgamsche baai; Riouw, zoo als het van de reede gezien wordt; de landing der troepen op het eiland Marsch; en Cheribon, van de reede te zien.

Als een onderhoudend leesboek, voor de gebeurtenissen in onzen leeftijd belangrijk, en voor onze vaderlandsche zeehelden vereerend, durven wij dit werk gerustelijk aanprijzen.