Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1827

[p. 1]

Boekbeschouwing.

Afscheid van den openbaren Evangeliedienst, bijzonder van de Nederduitsche Hervormde Gemeente te Rotterdam, den 23sten April 1826, door J. Scharp, Act. LXX, Ridder van den Nederlandschen Leeuw, Lid van het Koninklijk Instituut, Theoi. Doctor, voorheen oudsten, thans rustend Leeraar bij gemelde Gemeente. Tweede Druk. Te Rotterdam, bij J. van Baalen. 1826. In gr. 8vo. X en 115 Bl. f 1-30.

Reeds het kort voorberigt is belangrijk. Waar de prediker reden geeft van de verscheidenheid in stijl, vorm, evenredigheid, en dit Afscheid als eene gedachtenis voor zijne gemeente wil beschouwd hebben, dat voor boekhandel noch algemeene lectuur geschikt is, (elk weldenkende ontkent dit) noch voor model noch voor de kritiek kan dienen, en waar hij een paar bedenkingen over de te groote uitgebreidheid en over te groote aandoenlijkheid dezes afscheids wegneemt, zal men hem gaarne hooren, en niet zonder vrucht voor verstand en hart, ten zij men het ongeluk hebbe tot zulken te behooren, die, zegt scharp, afkeerig zijn van het reine Evangelie, donkere meeningen boven het ware licht, en twist boven vrede beminnen.

De preek bestaat uit 115 bladzijden. Ja, maar daarvan trekke men af, behalve het voor- en nagebed, de, geheel in druk hier voorkomende, gezongene gedeelten uit de Psalmen en Evangelische Gezangen, de aanteekeningen onder den tekst, hoewel niet zoo verkwistend medegedeeld, als scharp anders de gewoonte wel had, - dat spaarzamer geven voldeed ons echter; het is toch ook veel geven - en men trekke af het niet uitgesprokene, dat hier ééns is aangewezen, bl. 47-62, hetwelk met nog vrij wat kan vermeerderd worden, daar misschien

[p. 2]

een derde van het geheel, volgens het voorberigt, bekort is. Voor het overige late men gelden, wat aldaar voorgaat over de uitvoerigheid. Waardig is het, overgeschreven te worden, voor kerkgangers, predikanten vooral, wat daar scharp en newton zeggen, en met moeite bedwingen wij ons; hoe zouden we, aan die verzoeking ons wagende, ons ook wederhouden kunnen van mede te deelen, wat daar over aandoenlijkheid vervolgens, zoo treffend en waar, voorkomt? De godsdienstige, elk predikant vooral, die eenmaal zijne bediening God ter eere wenscht te eindigen, leze alles.

De tekst is Genesis XLVIII:21: ‘Ziet ik sterf, maar God zal met ulieden wezen;’ en in het eerste deel der leerrede wordt, nadat de toehoorder in de omstandigheden, waarin deze woorden gesproken zijn, geplaatst is, het hart van Jakob, zoo als scharp zegt, beluisterd, waarin onverschrikte zielerust bij het zien naderen des doods, troost bij het scheiden in eene altijd levende en zorgende Voorzienigheid, en een onwankelbaar vertrouwen op Gods beloften zoo verstaanbaar spreken. Hoe verraste ons hier de uitweiding bij het eerste stuk, leerende, uit Jakob's geschiedenis, dat niemand, die niet alle paden des bedrogs haat, ezv. zulk een getroost sterven zich beloven mag; en uit dezelfde geschiedenis, welke het geheele geheim der Goddelijke leiding van menschen is van kronkelwegen des verderfs op de paden des regts! - In het tweede deel der rede spreekt scharp's hart tot het hart van allen, die zijn afscheid hoorden, of het geluk hebben, dat ze het lezen, over zichzelven, zijne gemeente, en de onderlinge, nu eindigende betrokking. ‘Ik ga sterven.’ Eerst wordt dit woord, als hoogstgewigtig voor den spreker, overgenomen. o, Hoe veel zouden wij verloren hebben, ware het hier niet uitgesprokene achtergelaten! Christenen! Christenleeraars! hier is een rijkdom van leering. Onderwijst, voedt, heiligt u, vooral in deze dagen is dit noodig, aan hetgeen scharp als van den rand des grafs zegt van den inhoud en de wijze zijner prediking. - ‘Onze Leeraar gaat

[p. 3]

sterven;’ dit denkbeeld wordt der gemeente belangrijk gemaakt. Hier giet het Christenhart geen wrevel, maar dank en liefde uit; liefde, die den ernst, met welken hier overtuigd, gewaarschuwd en vermaand, en bestuur medegedeeld wordt aan allen, tot in de ziele doet doordringen. Wij herhalen het: ‘dat allen het lazen!’ - Het tweede tekstwoord: ‘God zal met u zijn,’ leidt tot vertroosting en zegenspraak, troost en zegen van een' Evangeliedienaar, op wiens doodklok de voorslag reeds geslagen is (bl. 89), en derhalve geene complimenten-spraak. Het deed ons harte goed, dat de broederliefde hier zoo hartelijk ook sprak tot leeraars en leden van andere gemeenten; en wij hebben, met innige aandoening, tot het laatste Amen deelgenomen aan des Leeraars woorden, hem, Gode vooral, in waarheid opregt dankbaar voor het ware nut, dat wij ondervonden hebben. En, zoo zoude Recensent aanmerkingen op dit of dat maken? Hem is het onmogelijk.

Gewis, wie om deze of gene oorzaak over j. scharp ongunstig dacht, dit gelezen hebbende, zal hij, met hem verzoend, dankbaar deze leerrede plaatsen naast die op het Feest der Hervorming, die voor het Zendelinggenootschap, en die over den Ouderdom. Zijn laatste Evangelieärbeid is genoeg, om hem in gezegende gedachtenis te doen blijven, al had hij zich zoo roemrijk niet altijd onderscheiden, dat velen hem daarom benijdenswaardig achten. Zijne laatste dagen mogen niet de minst aangename en voordeelige voor hemzelven zijn!