Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1826

De harem van den grooten heer.

Bij het lezen der onderscheidene verhalen omtrent den jongsten opstand der Janitsaren te Konstantinopel, viel onze aandacht op eene bijzondere omstandigheid, die nog nimmer bij vorige opstanden had plaats gehad. De gevoelens van eerbied, en vooral van vrees, door eene waakzame gestrengheid steeds levendig gehouden, die de Turken bezielen bij het aanschouwen der verblijven, waarin de vrouwen van den Grooten Heer zijn opgesloten, werken zoo krachtig bij hen, dat de Janitsaren, zelfs te midden hunner grootste buitensporigheden, het nimmer durfden wagen, in die gewijde plaatsen door te dringen. Thans, echter, hebben zij niet geschroomd, den Harem door hunne tegenwoordigheid te bezoedelen. Men kan ligtelijk nagaan, dat men denzelven spoedig weder van alle smetten heeft gezuiverd! Men deed zulks op de volgende zeer menschlievende wijze: De ongelukkigen, die zich, buiten hare schuld, in het midden van het gedrang bevonden, (en het was waarschijnlijk reeds genoeg, dat de oogen van een' man op haar gevestigd waren geweest) werden levende in zakken genaaid en in zee geworpen! - Wie ijst hier niet? Dan, wordt het menschelijk gevoel bij het denkbeeld van dergelijke gruwelen geschokt, de geheele levensloop dezer ongelukkige slagtoffers der Oostersche Despoten is eene aaneenschakeling van ellenden. Een blik op de gesteldheid van den Harem, naar de jongste en geloofwaardigste berigten, zal ons daarvan overtuigen.

De jonge slavinnen, die tot speelpoppen der zinnelijkheid van den Grooten Heer moeten strekken, worden van de twaalf tot vijftien jaren gekozen. Wanneer een Sultan den troon beklimt, moet alles hem, tot bevrediging zijner driften, ten dienste staan. De Harem wordt met nieuwe jeugdige slavinnen voorzien. De moeder van den Sultan, zijne zusters, de aanzienlijkste personen van den Staat zenden hem elk een geschenk van twee of drie jeugdige, schoone en ongerepte slavinnen. De prijs derzelven is zeer onderscheiden, en kan op vier- tot tienduizend guldens begroot worden.

[p. 672]

De slavinnen van den Sultan mogen soms zich in hare ijdelheid beroemen op den meerderen prijs, voor welken zij boven hare medeslavinnen gekocht zijn; het moge hare eigenliefde streelen, dat zij zeven- of achtduizend guldens in plaats van vijf, of tien- in plaats van zevenduizend gekost hebben; zij deelen echter allen in hetzelfde lot. Treurig is het inderdaad, het leven te slijten in het hopen op en het streven naar gunsten, welke de meesten van haar nooit verwerven, en geen ander uitzigt zich geopend te zien, dan het oude Serail; verblijf der vergetelheid en verwaarloozing, in hetwelk alle vrouwen, die door verdriet, onvoldane wenschen en begeerten, en de werking van den Tijd, in dien staat der afzonderinge nog veel verwoestender dan in dien der vrijheid, hare bevalligheden verloren hebben, meêdoogenloos worden opgesloten.

De oude Sultane, of de moeder van den Sultan, houdt haar verblijf in het Serail; zij bewoont een afgezonderd gedeelte, en haar hofstoet bestaat altijd uit de schoonste maagden van den Harem. Dáár vindt de Groote Heer doorgaans het voorwerp tot bevrediging van zijnen hartstogt. De vijf wettige vrouwen, die Zijne Hoogheid gekozen heeft, hebben insgelijks een afzonderlijk verblijf. Het bestaat uit eene antichambre, een slaapvertrek, eene badzaal en eene kleedkamer. Eene zeer rijke divan, of kanapé, maakt het geheele huisraad uit. In elk dezer vertrekken heeft men het uitzigt op een' kleinen bloemtuin.

De slavinnen wonen gemeenschappelijk op eene galerij van driehonderd voet lengte en vijfenveertig voet breedte, van kamers voorzien, oda's genoemd, vanwaar zij den naam van Odalisken hebben verkregen. Elke kamer wordt door vijftien slavinnen bewoond, welker huisraad bestaat uit eene divan, die haar tot slaapplaats verstrekt, en uit eene kast, waarin zij hare kleederen bewaren. Aan ieder einde van de galerij is een trap, die uitloopt op eene soort van luik met twee klepdeuren, die met ijzeren bouten kruiselings over elkander gesloten worden. Des avonds verspreiden er eenige gele waskaarsen, op hooge kandelaren en op eenigen afstand van elkander geplaatst, te midden van een' dikken walm, haar bleek en somber licht.

Men zegt, dat onder de Odalisken de zelfmoord dikwijls plaats heeft. De aanleidende oorzaak is ligtelijk na te gaan. - De rust van den Harem gedoogt niet, dat de vrouwen en bijzitten dikwijls bij elkander komen; echter is het haar op

[p. 673]

sommige dagen geoorloofd te wandelen, of liever te loopen, in de tuinen van den Harem. Deze korte oogenblikken van vrijheid veroorzaken bij haar eene blijdschap, die vaak tot buitensporigheden overslaat; niet zelden gebeurt het bij die gelegenheden, dat zij de tuinen geheel verwoesten: men vergunt haar om die reden maar zelden den toegang tot dezelve.

Men geeft aan die jonge slavinnen van den morgen tot den avond bezigheid, nu eens met de naald, dan weder met het nemen van lessen in de danskunst, de muzijk, talen, en de schrijfkunst. Maar deze kundigheden, die in de zamenleving haar zoo nuttig zijn, en haar zulk eene aangename verpoozing van andere bezigheden opleveren, schenken weinig genoegen en asleiding in die sombere verblijven, waar, door bestendige opsluiting, de zucht tot ontwikkeling der vermogens te eenemaa! onderdrukt wordt.

De Cadunes hebben het opzigt over de Odalisken, en geven aan de Cadun-Kiaia (aldus wordt zij genoemd, die, als Gouvernante, het oppertoezigt over de slavinnen heeft) berigt van de geringste overtreding, welke zij tegen de bestaande verordeningen begaan. De overtredingen of misdaden, die in den Harem het meest gepleegd worden, komen gewoonlijk voort uit plotselinge aanvallen van toorn, uit eene vlaag van jaloezij, of uit meer verschoonlijke zwakheden; want, ofschoon de slavinnen niet dikwijls in de gelegenheid zijn, zich met gesnedenen op te sluiten, hebben zij echter somwijlen het ongeluk, voor die ellendige verzoeking te bezwijken. Die misdaad wordt met den dood gestraft. Alsdan wordt de schuldige in een' zak, welks bodem met steenen bedekt is, gebonden, naar het uiterste einde van het Serail gedragen, en in eene ranke boot gelegd, die met een touw vastgehecht is aan eene kleine roeigalei, op welke zich Bostangi's (arbeiders in de tuinen van den Sultan) bevinden. Deze doen, door herhaalde slingeringen, de boot zinken, en geven alzoo de ongelukkige, die terstond verdwijnt, aan de golven ter prooije. Voor misdaden van minder belang worden zij gestraft met stokslagen onder de voetzolen. Deze straffen worden door de vrouwen uitgesproken, ja somtijds door de meesteressen der slagtoffers, die weinig toegevendheids gebruiken omtrent mededingsters, voor welke zij altijd moeten vreezen. Inderdaad, een oogopslag van den Sultan is genoeg, om de slavinnen tot den rang harer gebiedsters te verheffen. Zoodra hij bij eene zijner vrouwen in de kamer treedt, schieten de

[p. 674]

slavinnen toe, en gedoogen niet, dat Zijne Hoogheid den voet op den grond zet. Indien eene van haar met een' gunstigen blik wordt verwaardigd, wordt zij dadelijk met het geurigste reukwerk besproeid, en de opzigtster over de linnenkast brengt haar een pak zijden hemden; men geeft haar prachtige kleederen, rijke edelgesteenten, en in dien schitterenden dos wordt zij aan den Monarch voorgesteld, die somwijlen, door de luim van het oogenblik, door een teeken van verachting of onverschilligheid, de begoochelende droomen, die reeds haren geest bezig houden, op eens doet verdwijnen. In dat geval wordt zij dadelijk beroofd van al dien tooi, en voor altijd verwezen tot de klasse der gewone slavinnen.

Sommige slavinnen uit het Serail kunnen hare vrijheid verkrijgen, wanneer zij eenige jaren gediend hebben. Zij verlaten het Keizerlijk paleis, om uitgehuwd te worden aan ambtenaren, die altijd met belangstelling naar hare hand dingen, dewijl zij hopen, door haren invloed, gunstig te zullen slagen, in hunne aanzoeken om bevordering, bij de Sultanes, hetgeen de titel is, dien men geeft aan de moeder en aan de zusters van den Sultan, en niet aan zijne bijzitten, gelijk men gemeenlijk denkt.

Wanneer de Sultan zijn Serail van Konstantinopel verlaat, om, in de maand Mei, volgens zijne gewoonte, zijn zomerpaleis te betrekken, wordt hij gevolgd door den geheelen Harem. De vaart over de rivier, schoon dezelve binnen het half uur geschiedt, vereischt groote voorzorgen en voorafgaande maatregelen, gedurende verscheidene dagen, om de vrouwen aan ieders oog te onttrekken. Men maakt, uit gespannen zeildoek, eene soort van boog, die van de poort van het Serail naar de vaartuigen geleidt. Bij het ontschepen op het vlakke veld, of in eene weide, draagt men desgelijks zorg, haar te omgeven van eenen muur, uit gespannen zeildoek opgeslagen. Wee haar, die het mogt wagen, zich buiten dien muur en binnen het bereik van een musket te vertoonen! Zij zou die onvoorzigtigheid dadelijk met den dood moeten boeten.