Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1826

Iets ter gunste der oude vrouwen.

(Door eene Vrouw van jaren medegedeeld.)

Ik verlang een ernstig woord te spreken, ten behoeve van een maar al te zeer verongelijkt gedeelte des menschelijken geslachts, en wel vóór dat ik zelve daarbij al te partijdig moge schijnen; daarom haast ik mij!

Dikwijls vroeg ik bij mijzelve: vanwaar toch de zamenzwering - hoe zal ik het anders noemen? - der mannen tegen ons verouderend geslacht? en waarom wordt de eerbied voor de grijsheid, van oudsher, bij elk volk, bij elken geloofsaanhang, als een pligt voorge-

[p. 571]

schreven, eeniglijk toegebragt aan de eene helft der wegstervende menschheid?

Ik moet bekennen, dat ik, in mijn reeds vergevorderd leven, vele zeer onbehagelijke oude vrouwen zoo wel, als oude mannen, heb ontmoet. Maar, wanneer ik hen ondervroeg, die dezelve van jongs af gekend hadden, bleek het doorgaans, dat de oude gans eens een jong gansje, de oude huisdraak reeds in hare jeugd twistziek en kwaadaardig was geweest; alleen met dit onderscheid, dat de domme of liefdelooze redenen toen ter tijd over blozende lippen heengleden, en daardoor niet zoo gestreng beoordeeld werden. Ik vermeen te mogen vaststellen, dat het geestig woord van voltairé: ‘De menschen zijn den wijn gelijk; de tijd verzuurt den slechten en verzacht den goeden,’ op het gansche menschengeslacht toepasselijk is. Of zou de daadzaak, dat schier alle mannen, zonder onderscheid van jaren, zoo al niet inderdaad, dan toch naar hunne wijze van spreken, op de oude vrouwen met minachting nederzien, en dat zelfs de jongste, ligtzinnigste vrouwen of meisjes zich zouden schamen, niet met achting, voor 't minst met deelneming, van eenen grijsaard te gewagen, - zou deze daadzaak tegen mijne kunne getuigen? Ik geloof het niet, en kan daarin geenerlei bewijs voor de hoogere waardij der mannelijke grijsheid vinden.

Ik ontving uit den mond van hoogbejaarde vrouwen menig verstandig, zachtaardig, vertroostend woord. Menig oud moedertje (eene der minstgrievende schertsende benamingen, haar toegevoegd) zag ik met moed en opgeruimdheid hare laatste krachten aan het heil van kinderen en kindskinderen toewijden; hoewel ook zij het onverschoonlijk gebrek had van niet meer mooi te zijn!

Veel van het bedoelde verkeerde en wreedaardige spruit, mijns inziens, voort uit het zonderling vooroordeel, waardoor de man in de vrouw steeds alleen de vrouw, de vrouw in den man steeds alleen den man wil zien. Bijaldien men van wederzijden, zoodra vrijen of verlieven niet meer in aanmerking kan komen, zich wilde gewen-

[p. 572]

nen, den mensch te zien en menschenwaarde te erkennen, het ware gewisselijk, in vele opzigten, beter en dragelijker op dit wereldje!

Het zij mij vergund, aan de ombarmhartige vervolgers der oude vrouwen te vragen, of zij van eene vrouwe geboren, of misschien, even als de paddestoelen, uit het vochtige aardrijk zijn voortgesproten? Immers, het valt mij smartelijk, te gelooven, dat eenig man in staat zij, zijne moeder of grootmoeder, het zij die op of onder de aarde zich bevinden, te bespotten!

Elke vrouw, die zich boven het verlies van schoonheid en jeugd wist te verheffen, en thans gerust en blijmoedig den naderenden, voor haar dubbel bezwarenden ouderdom verwacht, schijnt mij achting, - zij, die de zwakheid heeft om te treuren over hetgene nooit wederkeert, uit dien hoofde meer medelijden dan beschimping te verdienen; en, bijaldien ook eenige gemelijkheid zich vaak bij haar met dit treurig gevoel vermenge, zoo is deze onbehagelijke en harer onwaardige zielsstemming veelligt aan die zelfde onmeêdoogendheid toe te schrijven, met welke het tal van jaren steeds der arme vrouwen wordt verweten, alsof men meende, dat die last niet zwaar genoeg drukte op het ter aarde gebogen hoofd! Waarlijk, er behoort hooge moed en meer dan gewone zielsbeschaving en kracht van geest toe, de grijsheid met waardigheid te dragen, wanneer in den droessem van den lijdensbeker des levens nog bovendien het gif der beschimping wordt gedroppeld!... De zoodanige intusschen, die bestendig naar eenige vastheid van karakter streefden, die niet enkel in en voor het gevoel leefden, maar zich somwijlen verstoutten te denken, zullen zich door dit alles niet laten ter nederslaan; hare geestkracht zal met het verval der leemen hut niet bezwijken, maar het onverstand van hen beklagen, die van het stof vorderen, dat het geen stof zij. Zij zullen elken toestand en elk tijdperk des levens eenigen troost, eenig zielsgewin afpersen, en het zich door de Heeren der Schepping nooit laten diets maken, dat zij slechts zaken, geene personen

[p. 573]

zijn! Wie treffen alzoo, wie kwetsen de scherpe pijlen van den onuitputtelijken koker der bespotting en verachting? Alleen die zwakke, minbeschaafde, arme wezens, die het niet vergeten kunnen, hoe zij ééns, van wege hare bevalligheden, als Godinnen werden aangebeden door hen, die thans nevens haar zijn grijs geworden. Meermalen werd ik innig geroerd door den blik van eertijds helder stralende, maar thans matte en geheel verflaauwde oogen, die mij weemoedig scheen te klagen: ‘Alles is voorbij!’ - Neen, arme verblinde! mannenliefde, mannenoordeel is hier niet alles, en is daar volstrekt niets!

Wat wil men toch met dat onophoudelijk smalen en schimpen op hetgene niet te verhelpen is? Aan den ouderdom is toch wel niets te verhelpen of te verbeteren! Beoogt men de veredeling der oude vrouwen in het toekomstige, men late af, de jonge tot een speeltuig van blinden hartstogt of lage driften te vernederen. De tegenwoordige oude vrouwen verklaren openhartig, dat zij niet meer kunnen gevormd worden, en hebben mij tot hare vertegenwoordigster opgeroepen, om het sterkere en bevoorregte geslacht demoedig te smeeken, haar in vrede te laten lijden en sterven!