Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1826

[p. 187]

Een Drietal Bijzonderheden, Wegens den Franschen veldtogt in Rusland, verhaald door den Graaf de Beauvollier, als ooggetuige.

Toen de krijgsgebeurtenissen, ten gevolge van den noodiottigen veldtogt in Rusland, in 1814 de herstelling der bourbons hadden te weeg gebragt, deed het Russisch Gouvernement aan verscheidene krijgsgevangene Fransche Officieren passen afgeven tot Bialystock. Maar dusdanig was de magt der betoovering, welke hunne rede gekluisterd hield, alsmede de hooge dunk, dien zij koesterden van de hulpmiddelen en krijgsbekwaamheden van napoleon, dat, in weerwil van de blijkbaarheid der daadzaken (wegens den veranderden staat van zaken in Frankrijk), zij aan dezelve geenerlei geloof wilden slaan; zoodat verscheidene kolonnen van krijgsgevangenen zich een vaandel hadden aangeschaft, waarop men in groote letteren las: wij zullen hem wederzien! Andere kolonnen hadden hunne adelaars bewaard, en droegen dezelve in triomf; en zij, die waagden een tegengesteld gevoelen te uiten, waren hun leven niet zeker. Het waren echter inzonderheid de jonge lieden, in de Lyceums en de Militaire scholen gekweekt, die zulke buitensporige denkbeelden koesterden. De oude soldaten dachten bedaarder over de zaak, en zeiden: ‘Zoo lodewijk XVIII ons wil hebben, wij zullen de zijnen wezen, gelijk wij die van napoleon waren: 't is niet de man, maar de zaak, die wij gediend hebben; wij waren Franschen, eer wij soldaten werden.’

Napoleon was tot Gumbinnen (tusschen Wilna en Warschau) per slede gekomen, verzeld van een' Poolschen Jood, die hem tot gids en tolk verstrekte. Hij stapte aan het posthuis af, en vroeg naar den postmeester, (van wien de Schrijver deze Anekdote had.) Hij was afwezig. Diens vrouw kwam voor, en meende hem te herkennen. ‘Gij ziet mij zoo sterk aan,’ zeide toen napoleon, ‘dat ik begin te gelooven, dat ge mij kent.’ - ‘Inderdaad, ik meen de eer te hebben van te spreken tot Z.M. den Keizer der Franschen.’ - ‘Gij bedriegt u niet.’ Dit zeggende, gaf hij haar drie rolletjes van 25 Napoleons,haar dringend verzoekende, ten allerspoedigste

[p. 188]

om haren man te zenden. Vervolgens deed hij haar verscheidene vragen wegens haar gezin en hare middelen van bestaan. ‘Hoeveel kinderen hebt gij?’ - ‘Sire, ik heb slechts een' zoon, die op het Lyceum van Warschau is.’ - ‘Van dit oogenblik neem ik zijne opvoeding en zijn lot op mij; ik zal zorg voor hem dragen.’ - De postmeester gekomen zijnde, vroeg hem napoleon, in hoe veel tijds hij hem naar Warschau konde brengen. ‘In veertig uren,’ was het antwoord. - ‘Kunt gij mij derwaarts geleiden?’ De postmeester aarzelde. ‘Ik vorder, dat gij mij daarheen zult verzellen; mijne erkentenis zal onbepaald zijn.’ Hij haalde eene kaart uit zijn' zak, en schreef hem den weg voor, dien hij te houden had; vervolgens, hem twee pistolen vertoonende, riep hij op een' dreigenden toon: ‘Zoo gij u verwijdert van de lijn, die ik u trek, verbrijzel ik u de hersens.’ De postmeester betuigde zijne onderwerping; en inderdaad, hij bragt hem naar Warschau, per slede, in 33 uren. Te Hanau gekomen, logeerde napoleon in het groote Hert, vertoonende veel opgeruimdheids, inzonderheid aan de waardin, zich dwingende, door houding en woorden, zijne tegenspoeden te ontveinzen.

Tijdens de terugkomst der Russen te Wilna - ik heb dit verhaal van twee ooggetuigen (hier bij name genoemd) - werd een groot gedeelte der Fransche gewonden en zieken, die zich konden redden noch verdedigen, vermoord door de Joden. Verscheidenen dezer ongelukkigen, ten einde zich aan eenen onvermijdelijken dood te onttrekken, hadden zich verschanst in een verlaten huis. Men meende hetzelve geplonderd te zijn; en het was eerst na verloop van acht dagen, dat de Russische Generaal, door den rook, die ten dake uitsteeg, gewaar werd, dat het bewoond was. Men brak de deur open, en vond aldaar een twintigtal Franschen, geheel naakt, en naar geraamten gelijkende. De Generaal vroeg hun, sedert wanneer en waarom zij zich in dat huis geworpen hadden. Zij antwoordden, dat zij daartoe genoodzaakt waren geworden van wege de slechte bejegening der inwoners en de vrees van de slagtoffers te worden der Russische troepen. Hij vroeg hun vervolgens, op welk eene wijze zij gedurende de acht dagen, dat zij aldus verstoken waren geweest van alle gemeenschap naar buiten, in hun levensonder-

[p. 189]

houd hadden voorzien. Na een lang en treurig stilzwijgen, dat wanhoop en afgrijzen uitdrukte, sprak een van hen: ‘Zie in deze kamer!’ De deur was half open; de Generaal trad binnen, en stond als versteend van schrik, op het gezigt van verscheidene lijken, ontbloot van al de vleezige deelen, welke verslonden waren!