Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1826

Iets, aangaande Luik en deszelfs omtrek. Door W.H. Warnsinck, Bz.

Ik wil de redenen niet navorschen, waarom vreemde oorden dikwerf meer bezocht en geroemd worden, dan de vaderlandsche grond; en echter kan het oude Nederland, thans in Noord en Zuid afgedeeld, wat het natuurschoon betreft, gerustelijk met andere streken, hoe beroemd ook, wedijveren. Uitzonderingen blijven er altijd bestaan, en gaarne zij aan Italië en Zwitserlond geschonken, wat beiden eigendommelijk toebehoort; maar waarom toch bestemdig aan het vreemde de voorkeuze en den voorrang toegekend, waar het eigene en inheemsche dikwerf geene mindere lofspraak waardig is?

Zoo dacht ik bij gelegenheid eener wandeling, op eenen schoonen avond, in den omtrek van Luik; eene stad, op de schilderachtigste wijze aan de Maas gelegen, en den bezoeker eene verscheidenheid van gezigten opleverende, welke, den Noordnederlander vooral ongewoon, niet kunnen nalaten het oog te treffen en de zinnen te roeren.

De steenrotsen, welke zich door de provincie Namen uitstrekken, schenken ook aan de provincie Luik, aan den kant der Maas vooral, de schoonste gezigten, en is de weg van Namen naar Luik, over Huy loopende, overrijk in de prachtigste natuurtooneelen. Eene aangename verscheidenheid doet alles bekoorlijk afwisselen; en schenkt het reeds den reiziger een eigenaardig genoegen, wanneer hij het Luiksche nadert, de afhelling der rotsen met wijngaarden beplant te zien: dit gezigt, en de nabijheid van vele steenkoolmijnen, tot hiertoe nog niet of schaars beschouwd, schenkt aan geheel den omtrek

[p. 184]

het bekorende der nieuwheid; en wanneer dan eindelijk de stad Luik, het doel van zijnen togt, aan eene aanmerkelijke kromte van de Maas, aan den voet van, en tegen en op de rotsen gebouwd, met zijne heerlijke brug van steen, met zijne kerken en torens en menig schoon gebouw, zich voor zijnen blik vertoont, dan spreekt hij een vaderland gelukkig, hetwelk op zulke grootsche natuurtooneelen roem mag dragen.

De fraaije ligging der stad is, sedert eenige jaren, door plaatselijke veranderingen en verbeteringen, zeer toegenomen; en nog is men bezig, zoo wel binnen dezelve, als aan den kant der rivier, aan het geheel een schooner en grootscher aanzien te geven. Zijn de plannen, hiertoe ontworpen en aanvankelijk ter uitvoering gelegd, eenmaal voltooid, dan zal gewis de reiziger deze plaats met de grootste zelfvoldoening bezoeken en met weêrzin verlaten.

In de benedenstad, naar de rigting van den loop der rivier aangelegd, vindt men doorgaans breede straten, schoone pleinen, voortrefselijke gebouwen, als: het gebouw der Akademie, den Schouwburg en andere gestichten; maar inzonderheid trekt hier eene welaangelegde wandelplaats het oog des vreemdelings: van dezelve, en gedurig meer afwisselende, naarmate de weg hier kronkelt, verkrijgt hij de schoonste gezigten op de kerken, torens, gebouwen en huizen der bovenstad; en, daar binnen dezelve de opgaande rots, hier en daar, met wijngaarden beplant is, - daar het geheel meer steil, en als 't ware hangend, met eene slechts geringe afmelling, oploopt, des te verrassender is hem een zoo ongewoon gezigt, des te schilderachtiger wordt hem elk deel van het overschoon geheel, en hij kan niet nalaten, aan de verhalen der grijze oudheid, aangaande de hangende tuinen van semiramis, te denken.

Ik bezocht een mijner bekenden in de benedenstad. Hoe verwonderd stond ik, uit de ramen van het vertrek, waar ik intrad, het uitzigt te hebben op een' niet onaanzienlijken tuin, en, over denzelven, op een' zeer grooten wijngaard, tegen de helling der rots aangelegd. Mijn vriend sloeg mij eene wandeling in denzelven voor, en gretig aanvaardde ik dit voorstel. Wij stegen eene menigte trappen op, en eerlang waren wij verre boven de ons omringende, aanzienlijk hooge, gebouwen verheven. Daar lag nu de benedenstad aan onze voeten, met een vrij, onbelemmerd en wijduitgestrekt gezigt op den schoonen omtrek aan de overzijde der Maas.

[p. 185]

Bij dien aanblik kon ik niet nalaten aan Nijmegen en de heerlijke ligging dier stad te denken; dan, al wat mij omringde, overtrof al het vroeger aanschouwde; alles scheen mij hier door de Natuur naar een' grooter en grootscher maatstaf berekend en gerengschikt te zijn; ik kon mij aan dit heerlijk schouwspel naauwelijks verzadigen.

De woningen der stad en der voorsteden zijn aan de zijde der rivier regt bevallig gelegen. Dikwerf verheft men het voorregt van den landbewoner boven hem, die zijne dagen in bemuurde steden slijten moet; dan, menig bewoner van Luik kan in dezen op eene voordeelige uitzondering aanspraak maken. Al wat bepaald, beperkt en bekrompen mag genoemd worden, is hier geheel uitgesloten. De omgelegene rotsen, met uitzondering alleen van die, waartegen en waarop de stad gebouwd is, zijn op verschillende afstanden van de stad en den stroom verwijderd, wiens gekromde arm hier, bij eene aanzienlijke breedte des waters, en waar men zich keere of wende, de schilderachtigste tafereelen ter beschouwing aanbiedt. Verrukkend is het, op een' helderen avond, in en buiten de stad, den Maas-oever te bewandelen. Aangenaam steekt de beweging en werkzaamheid op den vlietenden stroom, bij het gedurig af- en aanvaren van groote en kleinere vaartuigen, af bij het stil en statig gezigt over de omgelegene akkers en velden, die tot op verre afstanden zich uitstrekken, en, al rijzende en klimmende, zich verliezen in de bosschen en wijngaarden, die de verwijderde rotsen als omkransen. Ik ontmoette hier eenen vriend, en de vraag was aanstonds gereed: of hij, de Duitsche streken doorreisd hebbende, aldaar iets schooners had aangetroffen? Zijn ontkennend antwoord regtvaardigde mijne bewondering over deze heerlijke streken, en ik werd, als Nederlander, trotsch op mijn gelukkig vaderland.

Bulten eene der poorten van de bovenstad loopt de weg, al hooger en hooger, aan den voet des muurs, opwaarts; maar aan de linkerhand voert de nederwaarts loopende rots naar eene ontzettende diepte. De grond is overal met boomen van verschillende soort beplant, en op honderden voeten afstands naar beneden ziet men het schoonste landgoed liggen. Op een' anderen tijd begeeft men zich aan den meer vlakken overkant der rivier; hier wandelt men tusschen tuinen, boomgaarden, akkers en velden; eindelijk komt men op eene weide, waar runderen grazen, door geboomte en hop-

[p. 186]

velden omringd, en nu zijn, als door eene tooverroede, al de rotsen verdwenen, en het schijnt alsof men, in Zuidholland, zich buiten eene of andere stad in Rijn- of Delfland bevindt; maar een paar honderd schreden verder verdwijnt die begoocheling, en de dalende avondzon glanst op den zilveren stroom en de hooge en breede kruinen der heinde en verre verspreide rotstoppen.

Al wat wij, bij vergelijking, gewoon zijn klein en bekrompen te noemen, is hier van geene toepassing in het geheel. Alles, integendeel, verbindt zich aan het denkbeeld van ruimte en grootheid. De ligging eener groote stad in eenen omtrek van dusdanige uitgebreidheid, en deze uitgebreidheid zelve toch bepaald door ontzaggelijke berggevaarten, heeft iets, dat ontzag Inboezemt. Zoo ergens, dan heeft de Natuur gewis hier een treffend tooneel harer majesteit willen vertoonen.

Ontwaart de Noordnederlander, bij zijne reis door de Zuidnederlandsche provinciën, in de steden en op de dorpen, niet zelden een en ander, hetwelk met zijn eens aangenomen begrip van rein- en zindelijkheid minder overeenkomt, en waarbij dan toch altijd niet weinig ten goede valt aan te merken; de geringe teleurstelling, welke hij hierdoor ondervindt, wordt, aan de andere zijde, overvloedig vergoed door het rein gelaat der schoone, prachtige en verhevene Natuur, die bij hare schoonheid zijne zinnen streelt, bij hare pracht zijn hart verheft, bij hare verhevenheid zijne ziel moet verrukken. En leidt ons dan die zigtbare Natuur op tot haren Formeerder, die heerlijke schepping tot haren onzigtbaren Oorsprong, die overschoone aarde tot Hem, die haar deed worden, en in wien al wat wij zijn, bezitten en genieten eindigen moet, dan maken wij zoo gaarne de woorden van een' Duitschen Bard de onze:

Duizend starrenheren loven onzes Scheppers pracht en sterkte;
Alle hemelkringen prijzen eeuwig, wat Zijn wijsheid werkte;
Zeeën, bergen, bosschen dalen, die Zijn wenk heeft voortgebragt,
Zijn bazuinen Zijner liefde, zijn bazuinen Zijner magt!

September, 1825.