Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1826

Bardouc, of de Veehoeder van den Berg Taurus, naar een Perzisch Handschrift vertaald door Adriaan de Sarrazin. Uit het Fransch. Te Groningen, bij W. Zuidema. 1825. In gr. 8vo. 192 bl. f 1-50.

De veehoeder leefde in het bijna ontoegankelijk gebergte, met een bok en een geitje, geheel eenzaam; dat verveelde hem toch; hij wenschte hartelijk, dat hij aan dien bok en dat geitje eene aanspraak hebben mogt, en de Profeet gaf hem zijnen wensch. De jonge man is echter nog niet tevreden, maar wil de wereld zien; met een' sprekenden bok

[p. 619]

en sprekende geit kan hem wel niets ontbreken; hij verlaat dan zijne eenzaamheid, enz. enz. Ziet daar het sprookje! Dan, lezer! het sprookje is onderhoudend en leerzaam. De oude bok is de Rede; het jonge geitje de driften. Ongelukkig volgt Bardouc bijna altijd de stem van het vleijend en verleidend geitje, tot dat eindelijk een grijsaard, de Tijd, het beestje met zijne sikkel trof. Toen keerde zijn lang door hem verwaarloosde bok, de Rede, terug, en leidt hem tot de Deugd. Wij zeggen den Perzischen schrijver, den Franschen en ook den Nederlandschen vertaler dank voor het leerzaam verhaal; en wat den Hollander betreft, zoo vertrouwen wij, dat de dwaasheid der inkleeding in zijne oogen genade zal vinden, omdat zij met zoo veel rede vergezeld gaat; terwijl hij misschien ook al ligt erkennen zal, dat het kleed der dwaasheid noodzakelijk is, opdat de rede bij den Franschen romanlezer gehoor en ingang vinde. - Gaarne gaven wij hier eene kleine bloemenlezing uit dit waarlijk aardig geschrift, hetwelk wij allezins aanprijzen; maar het volgend meer uitvoerig brokstuk schijnt ons bijzonder ter mededeeling geschikt. Door zekeren grijsaard werd Bardouc geleid tot het binnenste eener grot, waar hij eene heerlijke zaal vindt, door tallooze fakkels, aan het gewelf hangende en sterren verbeeldende, verlicht. Het verwelf heeft eene hemelsblaauwe kleur, en vertoont een beeld van het uitspansel. In het midden van deze zaal is een bol van eene langronde gedaante, die ronddraait in eene schaal met water. Op dezen bol beweegt zich eene groote menigte automaten, die naar menschen gelijken. Men ziet er, die zeer ijverig bezig zijn met vliegen te vangen; men ziet er, die trachten een vat te vullen, dat, naar mate zij het vullen, even ledig blijft. Aan deze zijde ziet men eene groote menigte, die kleine huizen bouwen; maar eensklaps komen er anderen, nog sterker in getal, die zich vermaken met deze opkomende steden in brand te steken, wier inwoners zij verdrijven, verstrooijen en ombrengen. Ziedaar anderen, die pogen in het bezit te geraken van eenen kleinen nevel, die hen met zijne heldere kleuren in de oogen schittert, en waarom zij met verwoedheid strijden. Zij wenden alle krachten aan, om hem te doen stilstaan en te bereiken; maar de nevel ontvlugt hun steeds tot aan het oogenblik, waarop zij van vermoeidheid nedervallen en sterven. Daar zie ik nog een aanzienlijk getal, die zich bezig houden met papier te bemor sen; anderen met in pijpen te blazen, om een geluid te doen ontstaan, dat hun een levendig vermaak schijnt aan te doen. Nog grooter getal zie ik er, en deze zijn niet de minst bezigen, die al den tijd doorbrengen met paarlen in te rijgen; terwijl een lustige en kwaadaardige hoop met den vinger op hen wijst, en hen bespot, wanneer zij het ongeluk hebben eene valsche paarl in hun werk te zetten. Verder ziet men er, die, met lange kijkers voorzien, aandachtig de fakkels beschouwen, waarmede de kamer verlicht wordt. Kleine papieren barken trekken den kleinen bol rond, om

[p. 620]

in de verte eenige kleine korrels van zeker doorschijnend zand te halen. Zij worden bestuurd door eenen grooten hoop van deze automaten, die dikwijls op reis blijven; maar de gedachte aan den dood schrikt hen niet af. De zandkorrels, die zij altijd in het gezigt houden, verblinden hen, en verhinderen hen, de klippen te zien, waarmede zij omgeven zijn. Het wonderlijkste is, dat alle deze kleine werktuigen, die met den geest des levens bezield schijnen te zijn, onderling verbonden worden door bijna onmerkbare draden. Eenigen zijn er, die den draad vasthouden en alle de overigen in beweging zetten. Dikwijls houden zij den draad geheel verkeerd, trekken hem naar de linkerhand, als hij naar de regterhand moest getrokken worden al te sterk of al te zacht. Somwijlen willen zij meer trekken, dan hunne kleine hand kan omvatten; de draden breken of ontslippen hun; dan heerscht de grootste wanorde onder hen. Alle de wezens, die zij in beweging zetteden, loopen her- en derwaarts, zonder te weten, wat zij doen. De eenen nemen de plaats der anderen in; zij stooten tegen elkander, werpen elkander om, en slepen door hun eigen gewigt de marionetten mede, beladen met den draad, die hunne bewegingen moest besturen en in evenwigt houden.

Bardouc werd ongeduldig. ‘Laat dit kinderspel daar,’ zeide hij, ‘en zeg mij: welke is van alle menschelijke bezigheden de edelste in de oogen van den Profeet?’

‘Jongeling!’ was het antwoord ‘gij ziet hier het zinnebeeld der aarde en der menschen, die dezelve bewonen. Zij, die zich verledigen met vliegen te vangen, zijn de staatkun digen en vleijers. Zij, die met zoo groote zorg paarlen inrijgen, zijn de dichters; en zij, die hun leven doorbrengen met hen te bespotten, zijn de oordeelkundigen. Zij, die trachten een vat te vullen, dat altijd ledig blijft, zijn de eerzuchtigen. Zij, die zulke aandachtige blikken op deze fakkels werpen, en daarom niet te helderder zien, heeten wiskundigen, sterrekundigen. De draden, die alle deze werktuigen in verband houden en hen in beweging brengen, worden regeringen genoemd; en zij, die aan den draad trekken, zijn de Koningen. Gij ziet dus in het klein de schilderij van alle menschelijke bezigheden; oordeel er zelf over. - Trotsche stervelingen! gelooft gij dan, dat de heilige. Profeet en de God, wiens werktuig hij op aarde was, altijd de oogen op u gevestigd houden, om uwe grootheid te bewonderen? Kinderen des stofs! weinig belang stellen zij er in, of gij vliegen vangt, of gij paarlen goed of slecht zet, of gij die flambouwen meet, die zich in de onafmeetbaarheid der schepping verliezen, of gij den dood trotseert, om in de verte kleine doorschijnende zandkorrels te halen, of gij eenen kleinen nevel, de roem genaamd, achtervolgt. Allah onderscheidt slechts tusschen de goede en slechte daden, tusschen de ondeugd, die u verlaagt tot in den rang der geringste dieren, en de deugd, die u verheft tot aan zijnen eeuwigen troon.’

De lezing van dit werkje kan, en moge over het geheel, nut stichten!