Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1826

Revue explicative, des principes fondamentaux et des beautés de la langue Neerlandaise. Ouvrage périodique rédigé par D. Snatich, Professeur de Langues, etc. No. I, II. Bruxelles, Weissenbruch. 1826. 8vo. 72 pag.

Dit werkje heeft ten oogmerk, het aanleeren der Hollandsche of Nederlandsche taal, voor de bewoners van het zuiden onzes vaderlands, gemakkelijk en aangenaam te maken. En de lof, daaraan in verscheidene Fransch geschrevene tijdschriften gegeven, is, op zichzelve, eene belangrijke aanprijzing. Wij kunnen ons met dezen lof, over het geheel, ook wel vereenigen: het boekje laat zich met genoegen lezen; het houdt de aandacht door belangrijkheid en verscheidenheid gaande, en kan zeker strekken, om verscheidene bijzonderheden in onze taal, vooral met het Fransch vergeleken, beter te doen vatten en onthouden. Ondertusschen hebben wij op het een en ander onze aanmerkingen, die wij te liever mededeelen, omdat zulks in een periodiek werk tot dadelijke verbetering kan strekken. Voor twee klippen inzonderheid schijnt de heer snatich ons toe, zich niet genoeg gewacht te hebben: van namelijk, door de zucht om regt leerzaam en belangrijk te zijn, in sommige opzigten te verre te gaan, en - niet altijd zoo naauwkeurig te zijn, als dusdanig werkje zulks vordert. Het goede en kwade zal ligt wel best blijken, wanneer wij de beide, doch vooral het eerste No., kortelijk doorloopen.

Avant-Propos - Du génie de la langue nationale; de la valeur et de la composition des mots. Dit artikel is goed geschreven; het doet het voorregt onzer taal, als eene meest oorspronkelijke, die bijna alles uit zichzelve ontleent, en daarom, door de ongeleerden vooral, te beter verstaan en ge-

[p. 608]

voeld wordt, duidelijk kennen. Of ons inboezemen in allen deele aan het Fransche inspirer beantwoordt, zouden wij haast betwijfelen. Het vervolg van dit stuk, in No. 2, verdient ligt nog nadere beproeving. - Coup-d'oeil sur l'origine et les progrès de l'écriture al habétique, pour servir d'introduction au traité de l'orthographe de la langue neerlandaise. Voor zoo verre wij dit uit de twee nommers kunnen beoordeelen, schijnt het op eene afleiding van het letterschrift uit het beeldschrift te moeten uitloopen; iets, dat blijkbaar ongegrond, ja onmogelijk is: het eerste is eene afbeelding van zaken, het laatste van klanken; en hoe oud is dit reeds? misschien ouder dan het ander, voor zoo veel ten minste eenig algemeen gebruik betreft. - Véritable acception de quelques mots que l'on confond souvent dans l'usage. Doelmatig en over het geheel juist. Het woord knaap wordt echter niet altijd, maar slechts dàn algemeen in een' kwaden zin opgevat, wanneer het van volwassenen wordt gebezigt. - Homonymes. Gelijke woorden met verschillende beteekenis, die het zeker niet nutteloos is te doen kennen. In het woord eenvoudig erkennen wij evenwel naauwelijks deze dubbelzinnigheid; althans als terme de grammaire, voor singulier, is enkelvoudig in algemeen gebruik. Ook mogt de schrijver hier en elders wel herinnerd hebben, dat de onderscheidene schrijfwijze, b.v. van licht en ligt, op bloote bepalingen der nieuweren, tot meerdere duidelijkheid, berust. - Exposé des différentes acceptions propres à certains mots Hollandais. In dit, anders niet onaardig noch onnuttig gedeelte, begrijpen wij niet regt, hoe de verschillende zin, in welken b.v. het woord aangaan voorkomt, kan dienen om den stijl te doen afwisselen en voor herhalingen te behoeden. Dit, dunkt ons, berust juist op eene tegenovergestelde eigenschap, die namelijk van meer woorden voor één zin of zaak te bezitten. - Synonymes. De juistheid van het onderscheid, hier tusschen fraai en schoon gemaakt, als zijnde het laatste van fijner en verhevener zin, is bij ons niet uitgemaakt. - Locutions et proverbes. Wel ter zake. Om echter het karakter en bedrijf van elk volk af te leiden uit de spreekwijze, met welke men zich daar naar de gezondheid vraagt, is blijkbaar overdrijven. Althans, wij hebben om den werkzamen Engelschman en den diepdenkenden Duitscher moeten glimlagchen. - Des abréviations Goed. - Exposé des principes fondamentaux de la langue neerlandaise, d'après la méthode Synoptique et figurative. Eene eigene ma-

[p. 609]

nier des schrijvers, om verscheidene taalregels teffens, tafelsgewijze, te onderwijzen, daar hij veel mede op heeft, en die ons ook niet kwaad voorkomt. - Quelques mots sur le pronom son. Het onderscheiden gebruik van zijn en deszelfs, hier anders goed aangegeven, is misschien noch zoo gegrond noch zoo nuttig, als men thans wel denkt. Zie bilderdijk's Nieuwe taal- en dichtkundige Verscheidenheden, laatste deel. - Mélanges. Hierin komt voor eene verklaring van sommige artikels der nieuwe wet, wat de Hollandsche woorden, vergeleken met de Fransche, betreft; en dit eischt groote voorzigtigheid. Het is althans fout, dat toenaam en niet bijnaam aan het Fransche sobriquet zou beantwoorden. Van de voorbeelden uit Hollandsche schrijvers, die hier voorts gegeven en vertaald worden, is het jammer, dat ze zoo onnaauwkeurig zijn afgedrukt, waardoor zelfs de maat der verzen telkens in de war is. - Wij willen het hierbij laten, schoon in No. 2 nog verscheidene aanteekeningen hebbende gemaakt, zelfs op maauw voor mouw. Alleen kunnen wij niet voorbij, nog even stil te staan bij de explication des abréviations des titres, waar de schrijver vooreerst veel te algemeen zegt, dat men zich in het schrijven (van een' brief) niet kan bedienen van het eenvoudige u, dan waar men in het Fransch tu zou bezigen, maar zelfs een ambachtsman U.E. of U. Ed. voor U edele moet titelen; en waar hij wijders spreekt van W. Ed. Gel (Geleerde), een titel, ons geheel onbekend. Eenmaal slechts herinnert zich Recensent, denzelven.... in een' roman, en nog wel komieken roman, te hebben gevonden. Die van Wel Ed., of voor een' geestelijke Wel Eerw. zeer Geleerde is daarentegen hoogst algemeen, en hij zelf heeft meer dan honderd brieven met dat opschrift ontvangen.

Ziedaar een bewijs, dat wij het werkje met opmerkzaamheid en belangstelling hebben gelezen. Een bevoegd beoordeelaar ziet ook terstond in, dat onze aanmerkingen enkel ter volmaking, geenszins tot afkeuring van hetzelve strekken. Wij prijzen het veeleer ook den Noordnederlander, ter oefening in de beide talen, gaarne aan, en wenschen hartelijk zoodanig vertier aan hetzelve, als den heer snatich kan bemoedigen, ijverig met het werk voort te gaan.