Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1826

Bijbel voor de Jeugd. Door J.H. van der Palm. XVde Stuk. Te Leyden, bij D. du Mortier en Zoon. 1826. In kl. 8vo. 237 Bl. f 1-20.

Met hetzelfde gevoel van onpartijdige en voorzigtige hoogachting, hetwelk ons voor den Heer van der palm bezielde, bij de vermelding van het 14de Stuk van zijnen Bijbel voor de Jeugd, vatten wij de pen op, om verslag te doen van het onderhavige, behelzende de

[p. 545]

Geschiedenis van het Rijk van Juda, van den beginne af, tot op den dood van Josia.

Wij vinden dan ook hier weder den opgeklaarden Schriftuitlegger, den warmen Godsdienstvriend, den bevalligen Zedemeester, en den door stijl en voordragt wegslependen Schrijver. Op meer dan ééne plaats hebben wij zijn groot vernuft en zijne gelukkige gissingen bewonderd; somwijlen zelfs werden wij ten sterkste getroffen door de aandoenlijk schoone wijze, waarop bekende gebeurtenissen door hem afgeschilderd worden; en dit was bijzonder het geval bij het verhaal van de krooning van den jongen Joas, bl. 100 en volgg.

Dewijl echter geen Schrijver, hoe prijzenswaardig ook, zich, uit hoofde van de onvolmaaktheid der menschelijke natuur, boven alle gebreken verheven kan rekenen, zoo hebben wij, ook in dit stuk, plaatsen gevonden, waarop wij gegronde aanmerkingen konden maken. Die alle op te geven, zou den schijn van vitlust kunnen hebben, waarvan wij hoogst afkeerig zijn. Wij zullen ons dus tot eenige der voornaamste bepalen.

Wij beginnen met eene algemeene aanmerking; zij is deze: Ofschoon de Schrijver meer dan eens doet blijken, dat hij, bij het bijzonder Godsbestuur in de lotgevallen van Israël en Juda, geenszins de werking van natuurlijke oorzaken wil uitgesloten hebben, hadden wij, toch, wel gewenscht, dat hij, in het begin van dit stuk, zijnen lezer opmerkzaam gemaakt had op de meerdere duurzaamheid van het Rijk van Juda boven dat van Israël, en daarvan de natuurlijke oorzaken had opgegeven. Trouwens, het Rijk van Israël was veel grooter van omvang en talrijker van onderdanen, dan dat van Juda, en echter heeft het veel korter geduurd. Van dit merkwaardig verschijnsel, nu, kan men genoegzame reden vinden in het regtvaardig Godsbestuur van die beide volken. Dan, wanneer men opmerkt, hoe het Rijk van Israël, in de wankelbaarheid der Koninklijke waardigheid, in de hieruit voortspruitende binnenlandsche beroerten, en, vooral, in den vreemden, door publiek gezag gevestigden eerdienst, de

[p. 546]

zaden aankweekte van een' spoediger ondergang; wanneer men opmerkt, dat, in het Rijk van Juda, niet alleen de kroon in een en hetzelfde geslacht van David bleef, maar vooral ook de zuivere Godsdienst bewaard, en deze, hoe zeer meermalen verwaarloosd, evenwel van tijd tot tijd zoodanig hersteld werd, dat dezelve nieuwe kracht aan het staatsgebouw gaf, en het volk op nieuw door een' vasten band vereenigde; wanneer men, eindelijk, opmerkt, dat datzelfde Rijk, in deszelfs inwendigen toestand, zoodanig van tijd tot tijd verergerde, dat deszelfs ondergang ook onvermijdelijk werd: dan gevoelt men het regtmatige van die Godsregering, welke de beide Rijken, het eene vroeger, het andere later, door de natuurlijke gevolgen van derzelver verkeerde zeden strafte; dan ziet men, waarom het Israëlitische Rijk eerder onderging dan het Rijk van Juda, hoezeer dit kleiner van omvang was. - Zoodanige opmerkingen zijn, vooral in onze dagen en voor de jeugd zelve, zeer gepast. Dan, mogelijk is de Schrijver voornemens, iets van dien aard in het volgende stuk op te merken, bij de beschouwing van den ondergang van Juda's Rijk.

Onze tweede aanmerking is, dat de Heer van der palm somtijds, door de vlugheid van zijn genie vervoerd, wat te veel modernizeert, en aloude Joodsche instellingen met onze hedendaagsche vermengt, of althans aan dezelve zoodanige nieuwe benamingen geeft, die veelligt verwarring kunnen veroorzaken. Onder de lofwaardige instellingen van Koning Josafat was b.v. deze, dat hij zorgde voor 's volks onderwijs door de Leviten, aan wie deze taak bij de Mozaïsche wet was opgedragen. Volgens 2 Chron. XVI:7-9 zond hij eenigen van de voornaamsten des volks met een genoegzaam aantal Leviten, die het volk in de Mozaïsche wet moesten onderwijzen. Dan, de Heer van der palm maakt hiervan, bl. 59, scholen, die in alle de steden van Juda opgerigt werden, en van de geleerdste Leviten eene Commissie, van welke men dus natuurlijk eene Schoolcommissie zou maken, gelijk aan die in onze dagen en in ons land plaats

[p. 547]

hebben. Scholen, zoo als de onze zijn, hebben de oude Hebreërs nooit gehad.

Eindelijk merken wij op, dat die duidelijkheid, die den stijl van onzen van der palm anders zoo zeer eigen is, hier wel eens gemist wordt; en, hoe zeldzaam dit ook zijn moge, is het evenwel een gebrek in eenen Schrijver, wiens stijl, met reden, tot een voorbeeld wordt gesteld. Ééne plaats zullen wij opgeven, waarvan wij - en het is een Bijbel voor de Jeugd - eerst na herhaalde lezing den zin vatteden. Na gezegd te hebben: ‘Wat wij voor deugd en pligt opofferen, dat achte niemand voor verloren; maar hij beschouwe het als op woeker uitgezet, om het op duizenderlei wijzen met groote overwinst weder te ontvangen,’ laat hij terstond volgen: Niet altijd, en zelfs niet doorgaans, om juist dat zelfde terug te krijgen, waarvan men zich ter liefde en uit gehoorzaamheid aan God beroofd had; maar dikwijls in andere, nog grooter en onmisbaarder zegeningen, wier genot tot het geluk onzes aardschen levens behoort; en eenmaal zeker in zulke vergeldingen, waartegen alle aardsch bezit niet kan opwegen. De constructie van dezen ganschen volzin komt ons althans stroef en onvolkomen voor.