Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1826

Leerrede over Genesis XLI: vs. 51; gehouden op den Danken Bededag, des jaars 1826, door J.H. van der Palm. Te. Leyden, bij D. du Mortier en Zoon. 1826. In gr. 8vo. 52 Bl. f :-50.

Geen voorberigt meldt ons, om welke reden deze Leerrede afzonderlijk in het licht treedt. Zij verdient het echter, dat spreekt van zelve, vooral dewijl zij zulk een weltoebereid tegengift is tegen het onbekookte mengsel van wie weet wat al, waardoor, verhoedde het niet God! de welstand van Kerk en Staat, zoo wel als die van bijzondere, ook waarlijk vrome zielen, zoude vergiftigd worden. Gelijk alles van van der palm ons welkom is, is het ook deze preek; schoon wij haar niet wenschen weder te vinden in een' vierden bundel van 's mans Verhandelingen en Redevoeringen, naar welken wij begeerig zijn: zij worde liever andermaal afzonderlijk uitgegeven!

De gelukkig gekozen tekst, op zijn van der palms behandeld, geeft aanleiding tot vermelding der voorregten in den tegenwoordigen staat des Vaderlands, tot onderzoek van de gegrondheid der klagten over hetgeen nog ontbreekt aan ons volksgeluk, en tot voorstelling der verpligting, om, dankbaar voor het goede, het kwade zóó te vergeten, dat onze wandel dat bewijze. Men ziet, dat men hier eene Biddagsrede vindt, zoo als de behoefte des tijds, dat is, het belang van Waarheid, Godsdienst en Vaderland, die vordert. Overtuigend, zonder overdrijving, is alles voorgedragen met

[p. 542]

deftigen ernst en indringende welsprekendheid. Mogt het gelezen worden, waar het behoort, veler oogen openen en veler harten heiligen! Wij bidden daartoe Gods zegen, dien wij niet zoo vrijmoedig kunnen bidden over al het biddagswerk, hoe ook verrigt, hetgeen ons zeer bevreemdde, bl. 8, te lezen, dat van der palm gedaan heeft.

Over het Biddag-houden, in de dagen des Nieuwen Verbonds, denken wij anders, dan de Hoogleeraar. Over de mindere gepastheid des tijds, waarin voorheen Biddag gehouden werd, dan des dags van Waterloo, denken wij vooral anders. Er is tegen de ongepastheid der viering van zulke dagen, tot zulke einden, en vóór de geschiktheid des tijds, waarin de Biddag plagt in te vallen, nog al veel te zeggen; schoon van der palm schrijft: ‘Toen was de dag, tot Bededag bestemd, een der onverschillige dagen, in het somber jaarsaizoen, naar willekeur vastgesteld, en waarop de Godsdienstige stemming door geenerlei groote herinnering verhoogd werd.’ - De aard dezes tijdschrifts laat echter geene ontwikkeling onzer gevoelens over dit punt toe, die meer tot kerkelijke tijdschriften behoort.

Wat denkt toch elk Christen, wat moet, wat kan hij denken, wanneer hij zingt, of zij, en eene gansche vergadering, wat wij hier in den tusschenzang vinden? ‘Och, Heer! ik ben, ja! ik ben uw knecht, uw dienstmaagds zoon.’ Dit keuren wij zeer af, en waarschuwen tegen de overtreding der Apostolische les, dat men ook met het verstand zingen moet, te ernstiger, naarmate een gezag, als dat van van der palm, hieromtrent onverschilligheid zoude kunnen bevorderen. Vóór weinigen tijd zong eens eene gansche Hervormde (?) Gemeente, dat zij een lederen zak was, die langen tijd in den rook had gehangen (Psalm CXIX:42)!!! Arme Gemeente, en arme Leeraar, die van haar deze betuiging aan God vorderde! En van onzin is de overgang tot gekheid zoo spoedig.